Ο συμβολισμός και η Ανάσταση του Κυρίου

Το Πάσχα είναι ίσως η σημαντικότερη γιορτή για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, μία γιορτή που υπογραμμίζει τη νίκη της ζωής απέναντι στο θάνατο, τη νίκη του φωτός απέναντι στο σκοτάδι. Φυσικά, εορτάζεται την άνοιξη, η οποία από μόνη της, ως εποχή του χρόνου, σηματοδοτεί ακριβώς αυτό το πέρασμα από μια ψυχική χειμερία νάρκη, σε μια ψυχική ανάσταση ή στη γέννηση της ελπίδας γι’ αυτήν. Τα σύμβολα χρησιμοποιούνται ανά τους αιώνες σε μύθους, θρησκείες, παραδόσεις και στις Τέχνες, για να συνδέσουν τον άνθρωπο και τον ψυχισμό του με τον υλικό κόσμο, μιας και ο άνθρωπος, εκτός από ψυχική και πνευματική οντότητα, είναι, ταυτόχρονα, και υλική οντότητα. 

Μάς εξηγεί η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια Σοφία Χατζηδημητρίου:

Η γέφυρα ψυχής και σώματος που προσφέρεται από τη χρήση των συμβόλων είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί τα σύμβολα μιλούν απευθείας και αλογόκριτα στον ψυχισμό, δίχως την παρεμβολή της συνειδητής ερμηνείας και γι’ αυτό έχουν έναν πανανθρώπινο χαρακτήρα. Τα περισσότερα από τα σύμβολα του Πάσχα χρονολογούνται πριν από τον Χριστιανισμό και έχουν ρίζες σε πιο αρχέγονες πνευματικές αναζητήσεις και εκφράσεις του ανθρώπου. Ας δούμε, επί μέρους, ορισμένα από αυτά.

Κεριά και λαμπάδες

Το φως είναι σύμβολο του καλού, όπως, στον αντίποδα επικρατεί η αίσθηση ότι το σκοτάδι ενέχει κινδύνους, κρύβει πράγματα, μπορεί να φέρει κακό. Ψυχικά μιλώντας, το φως που πέφτει μέσα στην ψυχή, φανερώνει τις πτυχές του ψυχισμού με τις οποίες κανείς χρειάζεται να έρθει σε επαφή για να αποκτήσει ενσυνειδητότητα. Ό,τι ψυχικά παραμένει στο σκοτάδι οδηγεί σε συμπεριφορές που ελέγχονται κυρίως από τις ακατέργαστες ενορμήσεις μας και το ασυνείδητό μας που βρίθει από αμεταβόλιστα τραύματα, φόβους και δυσβάσταχτες επιθυμίες, Όπως το φως σπάει και διώχνει το σκοτάδι, φέροντάς μας την φώτιση και την πνευματική εξύψωση, έτσι κρατώντας τις λαμπάδες ενθυμούμαστε ότι ο Χριστός, δηλαδή η Αγάπη, είναι το σωτήριο φως που μπορεί να σταθεί φάρος στις εσωτερικές μας αναζητήσεις και την πνευματική και ψυχική μας εξέλιξη.

Σταυρός

Ο Σταυρός για την Χριστιανοσύνη είναι το σύμβολο, ο τόπος, όπου συναντώνται το Πάθος και η Ανάσταση. Συμβολίζει την άρρηκτη σχέση μεταξύ βιώματος και εξιλέωσης, υλικότητας και πνευματικότητας, τα σταυροδρόμια της ζωής μας, τη δυαδικότητα στις σχέσεις μας, τις τουλάχιστον δύο παραμέτρους που οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψη πορευόμενοι μέσα στη ζωή μας – το νου και την καρδιά. Ο Σταυρός μας δείχνει πώς ο καθένας από εμάς καλείται στη ζωή του να σηκώσει, να χωρέσει, να μεταβολίσει και εν τέλει να μετουσιώσει τα πρωταρχικά του βιώματα – πολλά εξ αυτών δύσκολα ή τραυματικά – προκειμένου μια μέρα να μπορέσει να εξελιχθεί ψυχικά και να φτάσει στην αλήθεια του εαυτού του. Η αυτεπίγνωση δεν είναι ένα άκοπο γεγονός και έρχεται πάντα μέσα από το προσωπικό Πάθος του καθενός μας. Προϋποθέτει το να αναλάβει κανείς το μερτικό του σε αυτήν την ζωή και μέσα από αυτήν την πορεία να μπορέσει να λάμψει εσωτερικά.

Πασχαλινό αυγό

Το αυγό είναι σύμβολο γέννησης. Μοιάζει με σπόρο που θα φυτρώσει, είναι το όχημα μέσα από το οποίο έρχονται στη ζωή τα πουλιά και όχι μόνο. Μοιάζει με τη μήτρα. Συμβολίζει τον τόπο μέσα στον οποίο κυοφορείται το καινούργιο και πρέπει να σπάσει, προκειμένου το καινούριο να γεννηθεί. Είναι ένα αρχαίο σύμβολο που από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων, αλλά και σε άλλους πολιτισμούς, όπως στην Αρχαία Ρώμη ή στην Κίνα, αλλά και στην Αγγλία, το αυγό προσφερόταν ως δώρο εξέχουσας σημασίας την άνοιξη για να επικουρήσει το συμβολισμό της αναγέννησης που ενέχεται στην ίδια την εποχή του χρόνου. Κοσμείται συχνά περίτεχνα, δείχνοντας μια ιδιαίτερη φροντίδα. Στο Ορθόδοξο Πάσχα η παράδοση προτρέπει να βάφουμε τα αυγά μας κόκκινα, συμβολίζοντας, μέσα από το χρώμα αυτό το αίμα της θυσίας αλλά και το αίμα της αναγέννησης, το κόκκινο της φωτιάς αλλά και το κόκκινο της καρδιάς. Δίνουμε στα δικά μας πασχαλινά αβγά το χρώμα του πάθους και του έρωτα, γιατί ο συμβολισμός της Ανάστασης είναι ένας βαθύτατα ερωτικός συμβολισμός. Είναι η στιγμή που ο Έρωτας νικά το Θάνατο, ο έρωτας ως ζωοποιός ενέργεια, ως η κινητήρια δύναμη των πάντων.

Αρνί

Το αρνί συμβολίζει την αθωότητα. Η σφαγή του συμβολίζει το τέλος της αθωότητας, με την έννοια της απροβλημάτιστης ζωής και την εισαγωγή, μέσω της θυσίας, στην ενσυνείδητη ζωή που κάθε άλλο από απροβλημάτιστη είναι. Ψυχικά, προκειμένου να εξελιχθούμε, χρειάζεται να πενθήσουμε και να θυσιάσουμε πιο ανέμελα κομμάτια ζωής ή την παιδικότητά μας, ώστε να μπορέσουμε να εισαχθούμε στο δρόμο της αυτονόμησης και της ενηλικίωσης, δρόμος τραχύς και δύσκολος που οδηγεί στο προσωπικό Πάθος του καθενός μας. Για τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, η αυτοθυσία του Χριστού στον Σταυρό είναι η οικειοθελής απάρνηση του εαυτού που επιθυμεί να υπηρετήσει την Αγάπη, μέσω του προσωπικού Πάθους, πιότερο από τις προσωπικές και πιο φθαρτές και εφήμερες ανάγκες. 

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Με άλλα λόγια, ζωή χωρίς νοηματοδότηση που να υψώνεται πάνω από την απλή διεκπεραίωση μιας καθημερινότητας, δεν υφίσταται. Η ζωή, για να είναι Όντως Ζωή οφείλει να νοηματοδοτείται από κάτι πολύ υψηλότερο από τις καθημερινές μας μέριμνες, τις ναρκισσιστικές μας ανάγκες ή τα προσωπικά μας μικροσυμφέροντα.