Τα ιατρικά και… τα παραϊατρικά του ΓεΣΥ

της Δρος Ανδρούλλας Ελευθερίου*

Η αναφορά και μόνο των οργανωμένων ασθενών σε υπηρεσίες που δεν προσφέρει ούτε το Υπουργείο Υγείας ούτε και το ΓεΣΥ, θα έπρεπε να προβληματίσει τους αρμοδίους. Πρόκειται κυρίως για υπηρεσίες ψυχολογικής και οικονομικής στήριξης των χρόνιων πασχόντων, για την πρόσβασή τους σε ιατρικό εξοπλισμό, φυσιοθεραπεία, λογοθεραπεία και άλλες παραϊατρικές υπηρεσίες φροντίδας. Εύλογα λοιπόν προκύπτουν οι εξής προβληματισμοί: Δεν είναι απρόσκοπτη η πρόσβαση των χρόνιων ασθενών στις εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες φροντίδας υγείας του ΓεΣΥ; Ποιες είναι οι υπηρεσίες αυτές που θα έπρεπε να εντάξει στους κόλπους του το ΓεΣΥ για να μην υπάρχουν δυσαναπλήρωτα κενά στη λειτουργία του; Και βέβαια, ποιος είναι ο αναβαθμισμένος ρόλος των οργανισμών ασθενών στο πλαίσιο ενός εθνικού συστήματος υγείας;

Το πρόβλημα της πρόσβασης των χρόνιων ασθενών σε παραϊατρικές υπηρεσίες υγείας θα μπορούσε να επιλυθεί με σχετική ευκολία. Από την 1η Δεκεμβρίου 2020, οι δικαιούχοι του ΓεΣΥ μπορούν να έχουν πρόσβαση σε νοσηλευτή, κλινικό διαιτολόγο, εργοθεραπευτή, λογοπαθολόγο, φυσιοθεραπευτή και κλινικό ψυχολόγο της επιλογής τους, εφόσον παραπεμφθούν από προσωπικό ιατρό ή ειδικό ιατρό που συμμετέχει στο ΓεΣΥ και εφόσον ισχύει συγκεκριμένη διάγνωση ή διαγνώσεις. Εντούτοις, το ΓεΣΥ καλύπτει συγκεκριμένο μέγιστο αριθμό συνεδριών ανά διάγνωση, ανά δικαιούχο για τις πιο πάνω υπηρεσίες. Με την άρση αυτού του συγκεκριμένου όρου για συγκεκριμένες ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες, το Υπουργείο Υγείας θα μπορούσε να διασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόσβαση των σοβαρών περιστατικών σε υπηρεσίες υποστηρικτικής φροντίδας. Αυτό θα σήμαινε ότι οι οργανισμοί ασθενών δεν θα αναγκάζονταν να σχεδιάζουν και να παρέχουν συμπληρωματικές υπηρεσίες, επωμιζόμενοι μια ευθύνη του ΓεΣΥ.

Ποιες είναι όμως αυτές οι συμπληρωματικές υπηρεσίες που δεν παρέχει το κράτος και είναι όμως απαραίτητες για τη φροντίδα των ασθενών; Πρόκειται για υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας που προσφέρουν οργανισμοί όπως ο Αντικαρκινικός Σύνδεσμος Κύπρου, το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου και το Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου. Ωστόσο, το Υπουργείο Υγείας ενισχύει απρόσκοπτα για τις εξαιρετικά πολύτιμες υπηρεσίες τούς τους συγκεκριμένους οργανισμούς με κρατική χορηγία που δεν εμπίπτει όμως στο σχέδιο De Minimis. Δεν θα έπρεπε, όμως ταυτόχρονα, να εξεταστεί και το ενδεχόμενο ένταξης των υπηρεσιών αυτών, ή κάποιων εξ’ αυτών, στο ΓεΣΥ; Σε ό,τι αφορά τη συντριπτική πλειοψηφία των μη κυβερνητικών οργανισμών που συμμετέχουν στο Σχέδιο De Minimis του Υπουργείου Υγείας, αυτοί υλοποιούν κυρίως προγράμματα εκπαίδευσης, ενημέρωσης και ψυχοκοινωνικής στήριξης των ασθενών. Σε ποιο βαθμό είναι απαραίτητα για τη συμπληρωματική φροντίδα των ασθενών; Το Υπουργείο Υγείας ελέγχει τη διάθεση των πόρων του; Υπάρχουν εκθέσεις αναφοράς για όλα τα επιχορηγούμενα προγράμματα; Δεν θα έπρεπε να υπάρχει συγκεκριμένο πλαίσιο αξιολόγησης της ποιότητας και της αποτελεσματικότητάς τους, όπως ακριβώς ισχύει και για τα υπόλοιπα εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης που ελέγχουν την κάθε δραστηριότητα και το κάθε σεντ που διατίθεται;

Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να αναφερθώ και στα όσα επεσήμανε η Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας σε Ειδική της Έκθεση για το Υπουργείο Υγείας, ημερομηνίας 21 Μαρτίου 2022: «Παρατηρήθηκαν αδυναμίες, όσον αφορά στις διαδικασίες παραχώρησης κρατικών ενισχύσεων σε διάφορους Φορείς, όπως καταβολή χορηγίας σε Φορείς οι οποίοι έτυχαν ενίσχυσης από άλλα Υπουργεία, καταβολή χορηγίας παρόλο που οι Φορείς είχαν αναξιοποίητες καταθέσεις και παραχώρηση χορηγίας κατ’ εξαίρεση, χωρίς επαρκή αξιολόγηση». Από τη στιγμή που το Υπουργείο Υγείας οφείλει να ασκεί αυστηρότερο έλεγχο στη διάθεση πόρων μέσω των Σχεδίων του, στο πλαίσιο της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης του κράτους, δεν με εκπλήσσει ο αποκλεισμός ορισμένων οργανισμών ασθενών από το σχέδιο De Minimis λόγω ύπαρξης αναξιοποίητων καταθέσεων και θεωρώ ότι ορθώς έπραξε το Υπουργείο Υγείας προς συμμόρφωση με τις υποδείξεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Θεωρώ, ωστόσο, ότι θα έπρεπε να τούς δίνεται η δυνατότητα εξασφάλισης επιχορήγησης στο πλαίσιο μιας ανταγωνιστικής διαδικασίας, με πολύ αυστηρά ποιοτικά κριτήρια και δείκτες αποτελεσματικότητας.

Σημειώνω, εν κατακλείδι, ότι τα οργανωμένα σύνολα ασθενών αποκτούν σταδιακά έναν πολύ διαφορετικό από αυτόν που γνωρίζαμε ρόλο, ο οποίος μέχρι σήμερα ήταν η μεταφορά των προβλημάτων και των ανησυχιών των ασθενών στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Οι οργανισμοί ασθενών δεν είναι δυνατό να εντοπίζουν προβλήματα, να τα καταγγέλλουν και ταυτόχρονα να είναι και οι κύριοι εισηγητές συγκεκριμένων λύσεων. Οι λύσεις πρέπει να προέρχονται αποκλειστικά και μόνο από τους αρμόδιους εμπειρογνώμονες και φορείς και κυρίως από το Υπουργείο Υγείας. Πρέπει, συνεπώς, να επανεξεταστεί ο ρόλος και το επιτρεπόμενο μέγεθος των παρεμβάσεων των οργανωμένων ασθενών, για να μην καταλήξουμε σε στελεχωμένες παρα-υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας που θα απαιτούν συνεχή οικονομική στήριξη για την κάλυψη του λειτουργικού τους κόστους.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Αναντίλεκτα, η φωνή και οι εισηγήσεις των ασθενών αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία οποιασδήποτε δημοκρατικής χώρας και συγχαίρουμε την τόσο εποικοδομητική συμβολή των οργανωμένων ασθενών στον τομέα της Υγείας Η τροφοδότηση όμως παραϋπηρεσιών με κρατικές δαπάνες αποτελεί θέμα που χρήζει περαιτέρω μελέτης και στοχευμένης ρύθμισης.

*Δρ. Ανδρούλλα Ελευθερίου

Ιολόγος BSC, MSc, PhD

Εκτελεστική Διευθύντρια Διεθνούς Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας (ΔΟΘ)