Ψευδοεπιστήμες: Συνωμοσιολόγοι και ευκολόπιστοι προστατεύονται με σωστή πληροφόρηση

Ο Δρ Craig Foster, καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Ψυχολογίας, στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του New York College στο Cortland, δίδασκε τις μεθόδους επιστημονικής έρευνας στην Ακαδημία Πολεμικής Αεροπορίας των Ηνωμένων Πολιτειών, όταν συνειδητοποίησε ότι χρειάζεται να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στις επιστημονικές δεξιότητες. Σύμφωνα με το The Conversation, ο καθηγητής ενσωμάτωσε υλικό σχετικά με τη διαφορά μεταξύ της επιστήμης – της συστηματικής δηλαδή διαδικασίας έρευνας που βασίζεται σε αντικειμενικά στοιχεία – και της ψευδοεπιστήμης - η οποία είναι η παρουσίαση αναξιόπιστων επιστημονικών ισχυρισμών, ως αξιόπιστων-.

Στο μάθημα, λοιπόν, εξετάζονται μερικές από τις κοινές επιστημονικές συλλογιστικές αποτυχίες που εκμεταλλεύεται η ψευδοεπιστήμη. Αυτές περιλαμβάνουν τη συλλογή ανέκδοτων για την υποστήριξη μίας πεποίθησης, την ανάπτυξη ενός συνόλου πεποιθήσεων που εξηγούν κάθε πιθανό αποτέλεσμα, την προώθηση μη σχετικής έρευνας, την παράβλεψη αντιφατικών πληροφοριών και την πίστη σε αβάσιμες συνωμοσίες.

Τονίζεται ιδιαίτερα η συλλογιστική με κίνητρα, η τάση των ανθρώπων να επεξεργάζονται τις πληροφορίες με τρόπο που τους βοηθά να επιβεβαιώσουν αυτό που ήδη θέλουν να πιστεύουν. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να αποδεχτεί την επιστημονική συναίνεση σχετικά με τις θεραπείες του καρκίνου, αλλά να την αμφισβητήσει όσον αφορά τα εμβόλια – παρόλο που και τα δύο υποστηρίζονται από ισχυρά επιστημονικά στοιχεία και από συναίνεση ειδικών-.

Μερικά από τα θέματα που εξετάζονται στο μάθημα περιλαμβάνουν την πεποίθηση της επίπεδης Γης , τον δημιουργισμό, τον Μεγαλοπόδαρο και άλλες ιδέες κρυπτοζωολογίας, την παραφυσική ψυχική ικανότητα, τη θεραπεία μετατροπής, το αντιεμβολιαστικό κίνημα, την αστρολογία, τα φαντάσματα και την άρνηση της κλιματικής αλλαγής.

Οι μαθητές συμπληρώνουν δύο εργασίες για να ενισχύσουν τις γνώσεις τους. Πρώτον, οι μαθητές αναπτύσσουν τους δικούς τους ψεύτικους επιστημονικούς ισχυρισμούς και ένα αντίστοιχο σχέδιο για να πείσουν τους ανθρώπους ότι οι ισχυρισμοί τους είναι βάσιμοι. Επιτρέποντας στους μαθητές να σκεφτούν και να προωθήσουν νέες μορφές ψευδοεπιστήμης, τους δίνεται ένα ασφαλές πλαίσιο για να εξετάσουν αυτά τα περίεργα επιστημονικά επιχειρήματα.

Δεύτερον, οι μαθητές εξετάζουν παλιά τεύχη του Skeptical Inquirer, ενός κορυφαίου εθνικού περιοδικού για την επιστήμη και την κριτική σκέψη, για να συνοψίσουν τα θέματα που συζητούνταν εκείνη την εποχή.

Το μάθημα προετοιμάζει τους φοιτητές ώστε να εντοπίσουν αμφίβολους επιστημονικούς ισχυρισμούς. Με αυτόν τον τρόπο, θα πρέπει να γίνουν λιγότερο ευάλωτοι στο να παρασυρθούν από την ψευδοεπιστήμη. Το μάθημα ενισχύει επίσης την εξοικείωση με συγκεκριμένες μορφές ψευδοεπιστήμης. 

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ο Foster αναμένει ότι η άρνηση της κλιματικής αλλαγής, το κίνημα κατά του εμβολιασμού και ο δημιουργισμός θα παραμείνουν κύρια σημεία διαμάχης στην αμερικανική κοινωνία για δεκαετίες. Οι μορφωμένοι άνθρωποι πρέπει να κατανοούν τις συζητήσεις που γίνονται γύρω από αυτού του είδους τα κοινωνικά προβλήματα.