Πανδημία: Η επίδραση στον ψυχισμό μας από τον καθηγητή που συμμετέχει στη διεθνή έρευνα

Ο Δρ Βασίλειος-Παντελεήμων Μποζίκας είναι καθηγητής Ψυχιατρικής στο τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστήμων Υγείας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και  διευθυντής της Β´ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ. Με αφορμή τη συμμετοχή του ίδιου και των συνεργατών του στην κλινική, στη διεθνή μελέτη COH-FIT (Collaborative Outcomes Study on Health and Functioning during Infection Times), η οποία  ξεκίνησε την Κυριακή 26 Απριλίου και αποτελεί τη μεγαλύτερη διεθνή μελέτη για τον γενικό πληθυσμό όλων των χωρών που πλήττονται από την πανδημία Covid- 19, το ygeiawatch εξασφάλισε αποκλειστική του συνέντευξη.

1-Ποιο πιστεύετε ότι είναι το πιο δύσκολο να διαχειριστούμε ψυχολογικά; Ο εγκλεισμός ή η επαναφορά σε μια νέα κανονικότητα με περιορισμούς;

Ο εγκλεισμός ήταν μια κατάσταση που απαιτούσε άμεση αλλά βραχύχρονη προσαρμογή.  Είχαμε να αντιμετωπίσουμε κατά κύριο λόγο τον περιορισμό της ελεύθερης επιλογής και κίνησης Αυτό οδηγεί σε συναισθήματα οργής, θυμού και μοναξιάς, τα οποία κληθήκαμε να διαχειριστούμε με διάφορους τρόπους («επιστροφή» στην οικογένεια, διαδίκτυο, μουσική, άσκηση κλπ) προκειμένου να αντιμετωπίσουμε την δυσφορία του εγκλεισμού. Σίγουρα κάποιοι υιοθέτησαν συμπεριφορές (ενδοοικογενειακή βία, αλκοόλ) επιτείνοντας  περαιτέρω τα προβλήματά τους. Σαφώς, όμως, η καραντίνα και τα αυξημένα μέτρα προστασίας έναντι του κορωνοϊού οδηγούσαν στο να αισθανόμαστε ασφαλείς.

Η άρση της καραντίνας και η νέα καθημερινότητα με τους περιορισμούς που επιβάλλονται, απαιτεί μια πιο μακροχρόνια διαδικασία προσαρμογής σε κανόνες που θα αλλάζουν, ελπίζοντας πάντα, ότι αυτές οι αλλαγές θα είναι στην κατεύθυνση  της σταδιακής επιστροφής στην προ κορωνοϊού καθημερινότητά μας. Άρα λοιπόν σίγουρα αυτή η κατάσταση δημιουργεί ελπίδα και αισιοδοξία από την μία αλλά και αγωνία και ανησυχία από την άλλη. Αυτό όμως που απευχόμαστε όλοι μας είναι να αποφευχθούν συμπεριφορές ανυπομονησίας και εφησυχασμού. Καθώς δεν θα είμαστε πια προστατευμένοι στα σπίτια μας, θα πρέπει οι ίδιοι να ακολουθούμε και πάλι τους κανόνες υγιεινής (πλύσιμο των χεριών, αποστάσεις, μάσκα) κατά γράμμα προκειμένου να είμαστε εμείς και οι άλλοι ασφαλείς.

"Σε κάθε περίπτωση το Μένουμε Σπίτι!" πρέπει να γίνει "Μένουμε Ασφαλείς!".

2-Τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν την κατάσταση διαφορετικά από τους ενήλικες. Τι πρέπει να προσέξουμε αυτό το διάστημα στα παιδιά;

Πράγματι τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν διαφορετικά την κατάσταση, σε σύγκριση με τους ενήλικες.

Ένα πρώτο θέμα που θέλει προσοχή είναι να αναγνωριστεί η ανάγκη ενημέρωσής τους για την πανδημία. Η ενημέρωση αυτή προφανώς και πρέπει να είναι ανάλογη με την ηλικία τους. Στα παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως μέσω επικοινωνίας το παιχνίδι, τη ζωγραφική ή το να τους πείτε μια ιστορία για να κατανοήσουν τι είναι ο κορωνοϊός, τι συνέπειες μπορεί να έχει στην υγεία και πως πρέπει να την προστατεύσουμε. Σε παιδιά σχολικής ηλικίας (> 7 ετών) μπορείτε να κάνετε μια συζήτηση δίνοντας πιο πολλές λεπτομέρειες. Στα παιδιά προεφηβικής ηλικίας και στους εφήβους που έχουν διαφορετικές δυνατότητες ενημέρωσης, ιδιαίτερα μέσω του διαδικτύου, είναι σημαντική η αναζήτηση πληροφοριών από έγκυρες και αξιόπιστες πηγές. Πρέπει οι γονείς να υποδεικνύουν τέτοιες πηγές και βέβαια και πάλι να συζητάνε μαζί τους τις τυχόν απορίες τους. Συνεπώς το πρώτο πράγμα που χρειάζεται είναι το να συζητάμε με τα παιδιά μας, για να τα καθησυχάζουμε ώστε να νιώθουν ασφάλεια.

Για την φυσιολογική ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών και των έφηβων σημαντική είναι η αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους τους στο σχολείο, στο φροντιστήριο στις αθλητικές δραστηριότητες κλπ. Αυτό επί του παρόντος με το κλείσιμο των σχολείων έχει σταματήσει πλήρως, ενώ στο άμεσο μέλλον θα υπάρξουν τέτοιοι περιορισμοί που θα καθιστούν την φυσική αλληλεπίδραση δύσκολη. Τα παιδιά και οι έφηβοι αναζητούν όλο και πιο επιτακτικά να συναντήσουν τους φίλους τους και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μόνο σε ένα βαθμό μειώνουν αυτή την ανάγκη, αναδεικνύοντας ίσως για πρώτη φορά και τους περιορισμούς τους στην ικανότητά τους να υποκαταστήσουν την ανάγκη φυσικής ανθρώπινης επικοινωνίας που έχουμε όλοι μας.

Και βέβαια πάντα προσέχουμε την συμπεριφορά των παιδιών μας, πόσο μάλλον αυτή την περίοδο της πανδημίας, και εφόσον διαπιστώσουμε κάτι που μας ανησυχεί απευθυνόμαστε στους ειδικούς.

3-Μιλήστε μας για τη διεθνή έρευνα στην  οποία λαμβάνει μέρος το ΑΠΘ.

Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με την Β΄ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική συμμετέχει σε μία παγκόσμια διαδικτυακή μελέτη, που στόχο έχει να αξιολογήσει τον αντίκτυπο της πανδημίας Covid-19 και των περιοριστικών μέτρων στη σωματική και την ψυχική υγεία του γενικού πληθυσμού αλλά και των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψη.

Η μελέτη COH-FIT (Collaborative Outcomes Study on Health and Functioning during Infection Times), η οποία  ξεκίνησε την Κυριακή 26 Απριλίου 2020, αποτελεί τη μεγαλύτερη διεθνή μελέτη για τον γενικό πληθυσμό όλων των χωρών που πλήττονται από την πανδημία Covid- 19. Στη μελέτη αυτή συμμετέχουν 200 ερευνητές που ανήκουν σε ερευνητικούς φορείς και Πανεπιστήμια τουλάχιστον 35 χωρών. Τελεί  υπό την αιγίδα της Ελληνικής, της Ευρωπαϊκής και της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας καθώς και μεγάλου αριθμού άλλων εθνικών και διεθνών επιστημονικών οργανισμών.

Στόχος της COH-FIT είναι η διερεύνηση παραγόντων που επηρεάζουν τη σωματική και την ψυχική υγεία σε περιόδους μεταδοτικών λοιμώξεων και περιοριστικών μέτρων και η αναγνώριση προστατευτικών παραγόντων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης και παρέμβασης κατά την πανδημία Covid-19 αλλά και μελλοντικά, σε περίπτωση εμφάνισης άλλων καταστάσεων πανδημίας.

Η μελέτη διενεργείται διαδικτυακά σε περισσότερες από 25 γλώσσες. Οι  συμμετέχοντες κατευθύνονται στον ιστότοπο της έρευνας https://www.cohfit.com/?lang=el, όπου θα βρουν τα ερωτηματολόγια στα Ελληνικά. Σε αυτή την μελέτη μπορούν να συμμετάσχουν Έλληνες που κατοικούν την Ελλάδα, στην Κύπρο αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου. Μετά την ηλεκτρονική συγκατάθεση, θα συγκεντρωθούν ανώνυμες πληροφορίες για τρεις ηλικιακές ομάδες (ενήλικες, έφηβοι και παιδιά) που σχετίζονται με δημογραφικά στοιχεία, επάγγελμα, κατάσταση σωματικής και ψυχικής υγείας και σχετικές συμπεριφορές.

Η παγκόσμια αυτή έρευνα έχει ιδιαίτερη αξία, αφού δίνει  τη δυνατότητα σύγκρισης της επίδρασης διαφορετικών πολιτικών διαχείρισης της πανδημίας, καθώς και γεωγραφικών, πολιτισμικών και άλλων παραγόντων σε ενήλικες, αλλά και για πρώτη φορά και σε εφήβους και παιδιά.

Οι διεθνείς συντονιστές της COH-FIT είναι οι:

● Prof. Christoph U. Correll, MD, Professor of Psychiatry and Molecular Medicine, Donald and Barbara Zucker School of Medicine at Hofstra/Northwell, Hempstead, New York, NY, USA & Feinstein Institute for Medical Research, Manhasset, New York, NY, USA.

● Dr. Marco Solmi, MD, Psychiatrist, Assistant Professor, Neurosciences Department, University of Padua, Italy.

Εθνικοί συντονιστές της μελέτης COH-FIT (GR) για την Ελλάδα είναι οι:

● Βασίλειος-Παντελεήμων Μποζίκας MD, PhD, Καθηγητής Ψυχιατρικής, Διευθυντής Β' Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

● Αγοραστός Θ. Αγοραστός, MD, MSc, PhD, Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής, Β' Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

● Έλενα Δραγκιώτη, BSc, MSc, PhD, Αναπλ. Καθηγήτρια, Pain and Rehabilitation Centre & Department of Health, Medicine and Caring Sciences, Linköping University, Linköping, Sweden.

● Κωνσταντίνος Τσαμάκης, MD, MSc, PhD, MRCPsych, Ψυχίατρος, Επισκέπτης Ερευνητής στο King’s College, Institute of Psychiatry, Psychology and Neuroscience, London, UK.

Περισσότερες πληροφορίες για τη μελέτη COH-FIT καθώς και για συμμετοχή στην έρευνα  στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://www.coh-fit.com/?lang=el 

Μαρία Τσιλιμιγκάκη