Πλαίσιο για δωρεάν παράδοση αποβλήτων φαρμάκων

Η βουλή ενέκρινε ομόφωνα τους κανονισμούς περί Αποβλήτων (Διαχείριση Αποβλήτων Φαρμακευτικών Προϊόντων Οικιακής Προέλευσης) του 2021, οι οποίοι εξετάστηκαν από την αρμόδια επιτροπή Περιβάλλοντος με σκοπό τη θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για την ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης.

Με βάση τους κανονισμούς παρέχεται στους πολίτες η δυνατότητα να παραδίδουν δωρεάν τα απόβλητα φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης σε προσιτά σημεία παραλαβής, όπως είναι τα σημεία πώλησης ή προμήθειας φαρμακευτικών προϊόντων.

Σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής, η προτεινόμενη ορθολογική διαχείριση των εν λόγω αποβλήτων επιτυγχάνεται μέσω:

• της υιοθέτησης της Αρχής της Διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού και της υποχρέωσης των παραγωγών φαρμακευτικών προϊόντων, είτε ατομικά είτε συλλογικά, να δημιουργήσουν τις κατάλληλες υποδομές για τη χωριστή συλλογή και την ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων φαρμάκων οικιακής προέλευσης και
• της θέσπισης της υποχρέωσης των παροχέων φαρμακευτικών προϊόντων, δηλαδή των προσώπων που διατηρούν αποθέματα φαρμακευτικών προϊόντων με σκοπό την πώληση ή/και την προμήθεια ή/και τη χορήγηση αυτών στο κοινό, να παραλαμβάνουν τα εν λόγω απόβλητα.

Οι πρόνοιες των κανονισμών

Ειδικότερα, με τους προτεινόμενους κανονισμούς όπως αυτοί κατατέθηκαν στη Βουλή προβλέπονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

• Η απαγόρευση απόρριψης φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης στα σύμμεικτα απορρίμματα (σκύβαλα) και στις αποχετεύσεις.
• Η υποχρέωση επιστροφής των αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης με τη στοιχειώδη τους συσκευασία σε ενδεδειγμένα σημεία παραλαβής.
• Η υποχρέωση δωρεάν παραλαβής των αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης από τους παροχείς φαρμακευτικών προϊόντων.
• Η καθιέρωση χωριστής συλλογής των αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης μέσω καθιέρωσης ατομικών ή συλλογικών συστημάτων διαχείρισης αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων.
• Η υλοποίηση εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, με στόχο την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων.
• Η υποχρέωση ενημέρωσης και επιμόρφωσης των παροχέων φαρμακευτικών προϊόντων αναφορικά με τον ρόλο των ιδίων, τον ρόλο των ατομικών και των συλλογικών συστημάτων διαχείρισης, τη χωριστή συλλογή, τα σημεία παραλαβής και τις επιπτώσεις της μη ορθολογικής διαχείρισης των εν λόγω προϊόντων στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία.
• Η αδειοδότηση της λειτουργίας ατομικών και συλλογικών συστημάτων διαχείρισης αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης και η δημιουργία μητρώου παραγωγών φαρμακευτικών προϊόντων.

Καμία ορθολογική διαχείριση επί του παρόντος

Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατατέθηκαν από το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, τα οικιακής προέλευσης απόβλητα των φαρμακευτικών προϊόντων δεν τυγχάνουν στο παρόν στάδιο ορθολογικής διαχείρισης, καθώς δεν είναι διαθέσιμη στους πολίτες κατάλληλη υποδομή για τη χωριστή συλλογή τους, με αποτέλεσμα αυτά να καταλήγουν στα σύμμεικτα απορρίμματα ή στις αποχετεύσεις, ρυπαίνοντας τα νερά και το έδαφος. 

«Συνεπώς, διαπιστώθηκε η ανάγκη θέσπισης νομικού πλαισίου για την ορθολογική διαχείριση των εν λόγω αποβλήτων, κυρίως λόγω της αυξανόμενης και ανεξέλεγκτης απόρριψής τους και των συνεπακόλουθων αρνητικών συνεπειών στο φυσικό περιβάλλον, καθώς και στην ανθρώπινη υγεία», σημειώνεται.

Οι προβληματισμοί της επιτροπής Περιβάλλοντος

Στο πλαίσιο της επί της αρχής συζήτησης των υπό εξέταση κανονισμών, οι εκπρόσωποι των εμπλεκόμενων φορέων συμφώνησαν με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις αυτών, ωστόσο εξέφρασαν με σχετικά υπομνήματά τους που στάλθηκαν στην επιτροπή επιφυλάξεις και παρατηρήσεις σε σχέση με επιμέρους πρόνοιές τους, ενώ την επιτροπή απασχόλησαν τα εξής ζητήματα:

• Η εξαίρεση των εξειδικευμένων φαρμακευτικών προϊόντων και των ελεγχόμενων φαρμάκων από το πεδίο εφαρμογής των κανονισμών.
• Η σύνδεση της υποχρέωσης των κατόχων αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων να τα επιστρέφουν δωρεάν στα εκάστοτε σημεία παραλαβής με τις υποχρεώσεις των συστημάτων διαχείρισης των αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης για τη συλλογή τους.
• Η υποχρέωση του παροχέα φαρμακευτικών προϊόντων για ενημέρωση του κοινού ότι τα απόβλητα φαρμακευτικά προϊόντα οικιακής προέλευσης που επιστρέφονται είναι μόνο αυτά που διαθέτουν τη στοιχειώδη συσκευασία τους.
• Η διαχείριση της στοιχειώδους συσκευασίας των αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης, ώστε να αποφεύγεται η ενδεχόμενη διπλή χρέωση του υπόχρεου φορέα για την ίδια συσκευασία.
• Η δυνατότητα του υπουργού να αναθεωρεί ανά έτος το ποσό της τραπεζικής εγγύησης η οποία υποβάλλεται από τον παραγωγό φαρμακευτικών προϊόντων μαζί με την αίτηση αδειοδότησης ατομικού και/ή συλλογικού συστήματος διαχείρισης αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης, λαμβανομένων υπόψη των οικονομικών ετήσιων εκθέσεων λειτουργίας τους.
• Η προτεινόμενη αναφορά σε «πρόταση μελέτης», η οποία συνοδεύει την αίτηση για χορήγηση άδειας λειτουργίας συλλογικού συστήματος, από τον φορέα διαχείρισης.
• Η θέσπιση υποχρέωσης των αδειοδοτημένων συλλογικών συστημάτων όπως η ετήσια έκθεσή τους συνοδεύεται από κατάσταση μητρώου παραγωγών φαρμακευτικών προϊόντων και μελών του συστήματος.

Τα σημεία που τροποποιήθηκαν

Σημειώνεται ότι, στο πλαίσιο της συζήτησης των υπό αναφορά κανονισμών και υπό το φως των επιμέρους παρατηρήσεων που επισημάνθηκαν από την επιτροπή για τους εν λόγω κανονισμούς, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος υπέβαλε στην επιτροπή τρία αναθεωρημένα κείμενα, με ημερομηνίες 3 Νοεμβρίου 2021, 13 Ιανουαρίου 2022 και 19 Ιανουαρίου 2023.

Ειδικότερα, στο τελευταίο αναθεωρημένο κείμενο των κανονισμών περιλαμβάνονται οι εξής τροποποιήσεις, σε σχέση με τα προηγούμενα κείμενα:

• Η διαγραφή της αναφοράς σε «χρήστη αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης» οπουδήποτε αυτή απαντά στο προτεινόμενο κείμενο.
• Η εξαίρεση από το πεδίο εφαρμογής των κανονισμών των αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων που προκύπτουν μετά την πάροδο της ημερομηνίας λήξης τους και αποτελούν εξειδικευμένα φάρμακα, τα οποία χορηγούνται μόνο από φαρμακεία νοσοκομείων (φάρμακα για σοβαρές παθήσεις) ή αποτελούν ελεγχόμενα φάρμακα, για τα οποία ακολουθούνται οι διαδικασίες που προβλέπονται στους περί Ναρκωτικών Φαρμάκων και Ψυχοτρόπων Ουσιών Κανονισμούς.
• Η σύνδεση των υποχρεώσεων των κατόχων αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης όσον αφορά τη δωρεάν επιστροφή τους στα εκάστοτε σημεία παραλαβής με τις υποχρεώσεις των ατομικών ή συλλογικών συστημάτων διαχείρισης των εν λόγω αποβλήτων για τη συλλογή τους.
• Η δυνατότητα της ανά έτος αναθεώρησης από τον υπουργό της καταβληθείσας τραπεζικής εγγύησης, ανάλογα με την οικονομική ετήσια έκθεση λειτουργίας που υποβάλλει ο παραγωγός φαρμακευτικών προϊόντων, με ελάχιστο ποσό τις €3.000, στην περίπτωση αδειοδότησης ατομικού συστήματος διαχείρισης αποβλήτων φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης, και ανάλογα με την οικονομική ετήσια έκθεση λειτουργίας του συλλογικού συστήματος.
• Η εγγραφή των παραγωγών που συμμετέχουν σε αδειοδοτημένο δυνάμει του Κανονισμού 13 συλλογικό σύστημα στο ηλεκτρονικό μητρώο παραγωγών φαρμακευτικών προϊόντων, το οποίο καταρτίζεται και τηρείται από τον διευθυντή του Τμήματος Περιβάλλοντος.

Πέραν των πιο πάνω αλλαγών που επέφερε το υπουργείο Γεωργίας, η επιτροπή, αποφάσισε την αντικατάσταση της αναφοράς σε «δοκιμαζόμενο φαρμακευτικό προϊόν» από την αναφορά σε «υπό έρευνα φάρμακο» στον ορισμό του όρου «απόβλητα φαρμακευτικά προϊόντα οικιακής προέλευσης» και τη διαγραφή από τον ορισμό του όρου «φαρμακείο» της αναφοράς σε «κυβερνητικό φαρμακείο».

Εκστρατεία ενημέρωσης για διαχείριση αποβλήτων εξειδικευμένων φαρμάκων

Αναφορικά με την εξαίρεση από το πεδίο εφαρμογής των κανονισμών των αποβλήτων των εξειδικευμένων φαρμακευτικών προϊόντων και των ελεγχόμενων φαρμάκων, η επιτροπή ενημερώθηκε από τους κυβερνητικούς αρμοδίους ότι προγραμματίζεται οργάνωση σχετικής εκστρατείας ενημέρωσης του κοινού, με σκοπό την ορθότερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση αυτών.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Η επιτροπή στέλνει επίσης το μήνυμα ότι αναμένει πως η εκτελεστική εξουσία θα υλοποιήσει τη δέσμευσή της για ενημέρωση του κοινού αναφορικά με την ορθή διαχείριση των αποβλήτων των εξειδικευμένων φαρμακευτικών προϊόντων και των ελεγχόμενων φαρμάκων για σκοπούς πρόληψης της ρύπανσης του περιβάλλοντος και των συνεπακόλουθων αρνητικών συνεπειών στην ανθρώπινη υγεία.

Μ.Χ.