Λιπώδες ήπαρ: Ώρα για ενημέρωση και επαγρύπνηση

ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΦΛΟΥΡΟΥ

H δεύτερη Πέμπτη του Ιουνίου έχει καθιερωθεί ως η Διεθνής Ημέρα για τη Μη Αλκοολική Στεατοηπατίτδα (International NASH Day) και είναι αφιερωμένη στην ευαισθητοποίηση του κόσμου στη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και ειδικότερα στην πιο σοβαρή μορφή της, τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα.

Η Μη Αλκοολική Στεατοηπατίτιδα (ΜΑΣΗ) είναι η πιο σοβαρή μορφή της Μη Αλκοολικής Λιπώδους Νόσου του Ήπατος (ΜΑΛΝΗ) που συχνά στην καθομιλουμένη λέγεται «λιπώδες ήπαρ». Η ΜΑΛΝΗ είναι μία ηπατική νόσος που οφείλεται σε εναπόθεση λίπους στο ήπαρ χωρίς να υπάρχουν άλλα αίτια ηπατικής βλάβης και εναπόθεσης λίπους.

Λιπώδες ήπαρ: Ώρα για ενημέρωση και επαγρύπνηση 

Ήδη από τα μέσα του 2023, η Μη Αλκοολική Λιπώδης Νόσος του Ήπατος (NAFLD-Non Alcoholic Fatty Liver Disease) μετονομάστηκε σε Στεατική Νόσο του Ήπατος με Μεταβολική Δυσλειτουργία (MASLD-Metabolic Dysfunction-associated steatotic liver disease)¹, με στόχο την άρση του στίγματος που έχουν οι όροι «μη-αλκοολική» και «λιπώδης». Mε τη νέα αυτή ονοματολογία τονίζεται το φάσμα της νόσου καθιστώντας την τη συχνότερη ηπατοπάθεια στο δυτικό κόσμο, αφού στατιστικά υπολογίζεται στο 35% παγκοσμίως².

Από τότε που έχει πρωτοπεριγραφεί το 1980, η πορεία της νόσου περιλαμβάνει τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ, τη φλεγμονή και την εξέλιξη της σε ίνωση, οδηγώντας αθόρυβα στην κίρρωση και τις επιπλοκές της, που αποτελεί στάδιο προχωρημένης νόσου. H εξέλιξη σε κίρρωση, καθιστά τη νόσο μια από τις συχνότερες αιτίες για μεταμόσχευση ήπατος στην Ευρώπη και τη δεύτερη συχνότερη ένδειξη μεταμόσχευσης στις Η.Π.Α³. Τα καρδιαγγειακά επεισόδια, όπως το έμφραγμα μυοκαρδίου και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, αποτελούν τη συχνότερη αιτία θνητότητας, με τον κίνδυνο να βαίνει παράλληλα της ηλικίας και της ηπατικής ίνωσης.

Η MASLD περιγράφεται ως η άθροιση λίπους στο ήπαρ σε ποσοστό ≥5%, το οποίο διαπιστώνεται με απεικονιστικά ευρήματα υπερήχου κοιλίας και μαγνητικής τομογραφίας ή με βιοψία ήπατος.  Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να αποκλεισθούν άλλες αιτίες που προκαλούν λιπώδες ήπαρ όπως αλκοόλ,  ιογενείς ηπατίτιδες, φάρμακα και σπάνια κληρονομούμενα μεταβολικά και διηθητικά νοσήματα του ήπατος. Στα νέα κριτήρια απαιτείται η παρουσία σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, παχυσαρκίας (BMI ≥ 25 kg/m²) και διαταραχών του μεταβολισμού. Από τις διαταραχές του μεταβολισμού απαιτείται η παρουσία 2 τουλάχιστον από τους παράγοντες κινδύνου όπως αρτηριακή υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, διαταραχές σακχάρου, αντίσταση στην ινσουλίνη, αυξημένη περίμετρος μέσης και εργαστηριακή εξεταση της CRP > 2 mg/L. ⁴

Όλοι αυτοί παράμετροι δείχνουν την άμεση σχέση που έχει η νόσος τόσο με το Σακχαρώδη Διαβήτη μεμονωμένα όσο και με μεταβολικό σύνδρομο στο σύνολό του.  Η αύξηση του μεταβολικού συνδρόμου παγκοσμίως οδηγεί αναλογικά σε αύξηση της λιπώδους νόσου του ήπατος, που αναμένεται να οδηγήσει σε διπλασιασμό των περιστατικών μέχρι και το 2030.

Η νόσος προσβάλει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες, αν και περιγράφεται συχνότερη στους άνδρες. Η διαφοροποίηση της νόσου βάση του φύλου, έχει μελετηθεί σε ερευνητικό και κλινικό επίπεδο. Σοβαρότερη άθροιση του ηπατικού λίπους, φλεγμονή - δηλαδή στεατοηπατίτιδα και κακοήθειες του ήπατος παρατηρούνται συχνότερα στις γυναίκες. Η αύξηση της συχνότητας της νόσου δεν αφορά μόνο τον ενήλικο πληθυσμό, αλλά και τα παιδιά. Υπολογίζεται ότι λόγω της αύξησης της παχυσαρκίας 5-10% του παιδιατρικού πληθυσμού διαγιγνώσκεται με τη νόσο, ενώ 38% των παχύσαρκων παιδιών έχουν ενδείξεις ηπατικής νόσου.⁵ H νόσος είναι πολυπαραγοντική και οφείλεται σε αλληλεπίδραση γενετικών, μεταβολικών, περιβαλλοντικών και άλλων παραγόντων.

Η νόσος είναι σιωπηλή για πολλά έτη, αφού εξελίσσεται αργά χωρίς χαρακτηριστικά συμπτώματα στους ασθενείς. Συχνότερα εντοπίζεται λιπώδης διήθηση στο ήπαρ ως τυχαίο εύρημα σε έλεγχο με ένα απλό υπερηχογράφημα κοιλίας. Σε διάφορες μελέτες, κυριότερο σύμπτωμα που περιγράφεται είναι η κόπωση και διαταραχές στην ποιότητα της ζωής. Eιδικά συμπτώματα όπως ίκτερος, ασκίτης, εγκεφαλοπάθεια, μπορεί να εμφανισθούν στα προχωρημένα στάδια ηπατικής βλάβης, στην κίρρωση. Στην κλινική εξέταση παρατηρείται συχνά ηπατομεγαλία, ενώ άλλα σημεία όπως αγγειωματώδεις σπίλοι, ηπατικές παλάμες και σπληνομεγαλία παρατηρούνται σε στάδια κίρρωσης. 

Στον εργαστηριακό έλεγχο συχνά δεν υπάρχουν διαταραχές ηπατικών ενζύμων ή παρατηρείται ήπια αύξηση αυτών. Παράλληλα με τον εργαστηριακό έλεγχο υπολογίζονται ορολογικοί δείκτες που περιέχουν ευρέως διαθέσιμες παραμέτρους, οι λεγόμενοι μη επεμβατικοί βιοδείκτες. Η χρήση τους έχει στην καθημερινή κλινική πράξη βοηθήσει στη διάγνωση ή στον αποκλεισμό της προχωρημένης ίνωσης, όπως και στην παρακολούθηση και την πρόγνωση των ασθενών.

Σε συνδυασμό αυτών των βιοδεικτών, διενεργείται απεικονιστικός έλεγχος και υπάρχουν δύο τρόποι εκτίμησης της σκληρότητας του ήπατος (που κυρίως αντανακλά το βαθμό ίνωσης) που βασίζονται στο υπερηχογράφημα ή στη μαγνητική τομογραφία. Οι δύο αυτοί μεθόδοι είναι πλέον διαθέσιμοι όπου στους ασθενείς που παρακολουθούμε στα εξωτερικά ιατρεία ήπατος σταδιοποιείται η ίνωση ήπατος, έχοντας μια ευαισθησία 95% στη διάγνωση της προχωρημένης ίνωσης – κίρρωσης.

Παρά τη ραγδαία εξέλιξη της νόσου οι θεραπευτικοί χειρισμοί διακρίνονται κυρίως σε υιοθέτηση ενός υγιεινοδιαιτητικού τρόπου ζωής, απώλεια σωματικού βάρους, άσκηση (30-60 λεπτών 2-3 φορές την εβδομάδα) και φαρμακευτική αγωγή. Ελπιδοφόρα είναι η πρόσφατη έγκριση του φαρμάκου resmetirom σε ενήλικες με προχωρημένη ίνωση χωρίς την παρουσία κίρρωσης.

Τα τελευταία χρόνια η παγκόσμια ιατρική κοινότητα έχει χρέος να ευαισθητοποιήσει το γενικό πληθυσμό και ιδιαίτερα τις ομάδες με μέτριο και υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο  τόσο για έγκαιρη διάγνωση, σταδιοποίηση της νόσου όσο και πρόληψη της κίρρωσης, των επιπλοκών της όπως και του ηπατοκυτταρικού καρκίνου.

Το Ηπατολογικό Ιατρείο ανήκει στην Παθολογική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας και αντιμετωπίζει όλο το φάσμα των ηπατολογικών ασθενών (ιογενείς ηπατίτιδες, φαρμακευτικές ηπατίτιδες, μεταβολικά νοσήματα ήπατος, παρακολούθηση ασθενών με μεταμόσχευση ήπατος). Η Παθολογική Κλινική  αποτελεί κέντρο αναφοράς για βαριά περιστατικά Παγκυπρίως, καθώς δέχεται παραπομπές από όλες τις επιμέρους παθολογικές ειδικότητες (γαστρεντερολογικά, νευρολογικά, λοιμώξεις, δερματολογικά) για παθολογική διερεύνηση και διεπιστημονική αντιμετώπιση.

Περισσότερες πληροφορίες για την Παθολογική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας στον σύνδεσμο που ακολουθεί https://shso.org.cy/clinic/pathologiki-3/  .

Δρ. Φλούρου Χριστίνα, ΜD, MSc (Clinical Pharmacology)

Ειδικός Παθολόγος

Ηπατολογικό Ιατρείο

Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας