Fibroscan: Μία μη επεμβατική μέθοδος για την αξιολόγηση της ίνωσης του ήπατος

• Εύκολη, γρήγορη και ανώδυνη εξέταση η οποία, υπό προϋποθέσεις, δύναται να απαλλάξει τον εξεταζόμενο από τη διαδικασία της επεμβατικής μεθόδου της βιοψίας

Του δρα Φώτη Κοσματόπουλου*

Η ηπατική ελαστογραφία (fibroscan) είναι μια μη επεμβατική μέθοδος στην αξιολόγηση της ίνωσης του ήπατος και αποτελεί ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για τους ηπατολόγους ανά το παγκόσμιο. Χρησιμοποιείται για την ποσοτική εκτίμηση της ελαστικότητας (stiffness) του ήπατος που συνδέεται με το βαθμό της ηπατικής ίνωσης, χωρίς να είναι απαραίτητο ο εξεταζόμενος να ακολουθήσει την επεμβατική μέθοδο της βιοψίας. Προτείνεται κυρίως για την αρχική εκτίμηση της ίνωσης σε ασθενείς που δεν έχουν πάρει θεραπεία.

Η συσκευή Fibroscan είναι ένας εξειδικευμένος υπολογιστής, που διαθέτει ηλεκτρονικό σύστημα για εκπομπή και υποδοχή υπερήχων, εντολές δόνησης και ανάλυση σήματος. Ο υπερηχογραφικός ηχοβολέας χρησιμοποιείται για εκπομπή και υποδοχή υπερήχων. Οι δονήσεις μετρίου εύρους και χαμηλής συχνότητας μεταφέρονται από το σύστημα δόνησης στους ιστούς μέσω του ηχοβολέα δημιουργώντας ένα ελαστικό κύμα το οποίο διαδίδεται διαμέσου των ιστών. Ταυτόχρονα ο ήχος ακολουθεί την ακολουθία του κύματος και προσδιορίζει την ταχύτητά του, η οποία συνδέεται άμεσα με την ελαστικότητα του ηπατικού ιστού. Όσο πιο σκληρός είναι ο ιστός, τόσο αυξάνεται η ταχύτητά του. Τα αποτελέσματα εκφράζονται σε Kilopascal (kPa).

Πρόκειται για μία απλή εξέταση που δεν απαιτεί κάποια προετοιμασία από τον εξεταζόμενο. Ο γιατρός καλύπτει το άκρο του ηχοβολέα με gel και το τοποθετεί στο δέρμα του εξεταζόμενου, μεταξύ των πλευρών, στοχεύοντας στο δεξιό λοβό, στη μεσότητα του παρεγχύματος. Το άκρο του ηχοβολέα τοποθετείται σε τμήμα του ήπατος που έχει πάχος 6 εκατοστά τουλάχιστον και είναι ελεύθερο από μεγάλες αγγειακές δομές. Οι δε μετρήσεις γίνονται σε βάθος 25-65 χιλιοστών από την επιφάνεια του δέρματος.

Πλεονεκτήματα 

Στα πλεονεκτήματα της μεθόδου, εκτός του ότι πρόκειται για εύκολη, ανώδυνη και γρήγορη εξέταση, περιλαμβάνεται ο εξαιρετικά μικρός χρόνος της κάθε μέτρησης (ένα δευτερόλεπτο), η εξαγωγή άμεσων αποτελεσμάτων και η άριστη αναπαραγωγιμότητα. Εξαιρετικής σημασίας είναι επίσης το γεγονός ότι το δείγμα που λαμβάνεται είναι 100 φορές μεγαλύτερο από τη βιοψία, μπορούν να επιτευχθούν 10 επιτυχημένες μετρήσεις στο ίδιο σημείο, ενώ οι μη αξιόπιστες μετρήσεις απορρίπτονται από το μηχάνημα. Η εξέταση καλύπτεται από το Γενικό Σύστημα Υγείας.

Αντενδείξεις

Στον αντίποδα, η ηπατική ελαστογραφία δεν είναι κατάλληλη για όλους τους ασθενείς. Υπάρχουν τεχνικοί περιορισμοί, όπως η ύπαρξη ασκίτη (συσσώρευση παθολογικής ποσότητας υγρού μέσα στην κοιλιά), η παχυσαρκία και τα στενά μεσοπλεύρια διαστήματα. Η ηπατική ελαστογραφία δεν έχει θέση στη διάγνωση κίρρωσης/ίνωσης σε ασθενείς με οξεία ηπατική βλάβη, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση της εξέλιξης της βλάβης. Επίσης αντενδείκνυται για τις εγκύους και για τα άτομα με βηματοδότη.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ασθενείς που πάσχουν από χρόνια πάθηση του ήπατος, όπως χρόνια ηπατίτιδα οποιασδήποτε αιτιολογίας (B, C, αυτοάνοσο), αλκοολική ηπατίτιδα, στεατοηπατίτιδα λόγω σακχαρώδους διαβήτη και άλλων αιτιών, φαρμακευτική ηπατίτιδα, αιμοχρωμάτωση κ.α, είναι πολύ σημαντικό να ελέγχονται, κατόπιν συμβουλευτικής που θα λάβουν από το θεράποντα ιατρό τους, για την πιθανότητα ανάπτυξης ίνωσης πριν αναπτυχθεί κίρρωση του ήπατος, ούτως ώστε άμεσα και προληπτικά να λαμβάνονται τα κατάλληλα θεραπευτικά μέτρα.

*Ειδικός Ακτινολόγος στο Διαγνωστικό Κέντρο Alpha Evresis του Ομίλου Βιοϊατρική στην Κύπρο