Από τη Florence Nightingale στους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης: Για την Παγκόσμια Ημέρα Νοσηλευτών '23
12 Μαΐου 2023, 09:37
Η Παγκόσμια Ημέρα Νοσηλευτών γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο στις 12 Μαΐου, την επέτειο της γέννησης της Florence Nightingale. Το Διεθνές Συμβούλιο Νοσηλευτών (International Council of Nurses- ICN) και τα μέλη των εθνικών νοσηλευτικών ενώσεων σε όλο τον κόσμο τιμούν τους νοσηλευτές και συνεργάζονται για την κοινή μελλοντική κατεύθυνση της Νοσηλευτικής, προκειμένου να ανταποκριθούν στους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals - SDGs) των Ηνωμένων Εθνών και τους στόχους της πολιτικής «Υγεία για Όλους» στον 21ο αιώνα».
Η Nightingale, σήμερα πιο επίκαιρη από ποτέ, είχε ήδη, από το 1859, παρουσιάσει μέσω των εργασιών της: «Nightingale’s Environmental Theory» και «The Voice of Florence Nightingale on Advocacy» τον ορισμό της Νοσηλευτικής και τους στόχους που πρέπει να επιτυγχάνονται για τη διατήρηση της υγείας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Αναφέρεται στην πρωτοβουλία των νοσηλευτών να διαμορφώνουν κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες για τη σταδιακή αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς και τους εξωτερικούς παράγοντες που σχετίζονται με το περιβάλλον του ασθενούς και επηρεάζουν τη ζωή, τις φυσιολογικές διεργασίες και την ανάπτυξη. Σε αυτό το πλαίσιο, προσδιόρισε πέντε περιβαλλοντικούς παράγοντες: Καθαρό αέρα, καθαρό νερό, αποτελεσματική αποστράγγιση, καθαριότητα/υγιεινή και (ηλιακό) φως. Υπερασπίστηκε, επίσης, την ανάπτυξη της σύγχρονης Νοσηλευτικής υποστηρίζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και ανέπτυξε αρχές και πρακτικές ηγεσίας που παρέχουν χρήσιμες τεχνικές άσκησης της Νοσηλευτικής στον 21ο αιώνα. Οι στόχοι της Nightingale για την υγεία και ευημερία των ασθενών της συσχετίζονται εύκολα με τους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης και η Παγκόσμια ημέρα προς τιμήν της δεν μπορεί παρά να μην συνδεθεί άμεσα με το έργο της.
Το όραμα για τη μελλοντική Υγεία περιλαμβάνει συστήματα υγείας που είναι βιώσιμα, δίκαια, ηθικά, προσαρμοστικά και κατάλληλα για το μέλλον. Μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση για την υγειονομική περίθαλψη θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη τους ευάλωτους πληθυσμούς και να μειώνει τις ανισότητες στην υγεία. Οι νοσηλευτές, ως παγκόσμιοι πολίτες, αναγνωρίζουν την αυξανόμενη διασύνδεση μεταξύ ατόμων, χωρών και οικονομιών καθώς έρχονται σε επαφή με τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς και γίνονται μάρτυρες κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων. Οι κοινωνικοί καθοριστικοί παράγοντες και ο αντίκτυπός τους στην υγεία δεν είναι μια νέα έννοια στη Νοσηλευτική, στην ουσία είναι η καρδιά του επαγγέλματος. Η Νοσηλευτική έχει οριστεί να είναι πρεσβευτής και ηγέτης σε αυτόν τον τομέα, καθώς ξεπερνά τους στόχους που σχετίζονται με την υγεία και περιλαμβάνει όλους τους καθοριστικούς παράγοντες που έχουν αντίκτυπο στην υγεία και την ευημερία.
Η Νοσηλευτική είναι η μεγαλύτερη επαγγελματική οντότητα στον χώρο της Υγείας, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 59% του συνόλου των επαγγελμάτων υγείας, και αποτελεί τη βάση της φροντίδας των ασθενών παγκοσμίως. Οι νοσηλευτές είναι εξειδικευμένοι, έμπειροι επαγγελματίες υγείας με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, που παρέχουν ανθρωποκεντρική ολιστική φροντίδα σε όλους, παντού και πάντα!
Παρόλα αυτά, η έλλειψη νοσηλευτών αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο και τροχοπέδη τόσο στην εξασφάλιση υγείας και ευημερίας για όλους, όσο και στην επίτευξη των SDGs. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), για να επιτύχουν όλες οι χώρες τον Στόχο 3 για την υγεία και την ευημερία, εκτιμάται ότι θα χρειαστούν παγκοσμίως 9 εκατομμύρια Νοσηλευτές επιπλέον μέχρι το έτος 2030. Στην Κύπρο, σύμφωνα με μελέτες του Υπουργείου, για να μπορέσουν να καλυφθούν οι ανάγκες που θα προκύψουν μέσα στα επόμενο χρόνια, θα χρειαστούν τουλάχιστον 1000 νέοι νοσηλευτές! Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Παγκύπριου Συνδέσμου Νοσηλευτών και Μαιών, Δρ Ιωάννη Λεοντίου, «στην Κύπρο αντιστοιχούν 6 νοσηλευτές ανά 1000 κατοίκους, αναλογία που είναι πολύ πιο κάτω από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ». Σημειώνεται δε ότι η μικρή αναλογία νοσηλευτών/ασθενών, έχει συσχετιστεί με αυξημένα ποσοστά νοσοκομειακών λοιμώξεων, ελκών πίεσης και θνητότητας των ασθενών.
Μέσα στη δεκαετία που διανύουμε θα χρειαστεί να γίνουν επενδύσεις στη Νοσηλευτική εκπαίδευση, στις θέσεις εργασίας και στην ηγεσία. Καθώς ο τομέας της Υγείας στην Κύπρο βρίσκεται σε ανάπτυξη, απαιτείται στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των υπουργείων Υγείας και Παιδείας, ανοίγοντας θέσεις εργασίας και κατευθύνοντας δυναμικά νέους στις νοσηλευτικές σπουδές. Από την πλευρά τους, τα πανεπιστημιακά προγράμματα Νοσηλευτικής οφείλουν να ανανεώνονται και να προσαρμόζονται στις αλλαγές, ενσωματώνοντας τα SDGs στα μαθησιακά τους αποτελέσματα και εφαρμόζοντας κλινική πρακτική βασισμένη σε ενδείξεις, προκειμένου να συμμετέχουν σε αποφάσεις που σχετίζονται με την παγκόσμια υγεία και ευημερία. Τέλος, η Νοσηλευτική ηγεσία οφείλει να ακολουθεί παγκόσμια πρότυπα, να διοικεί ανθρωποκεντρικά και να στηρίζει τη δημιουργία βιώσιμων και ανθεκτικών συστημάτων υγείας για το μέλλον.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νοσηλευτών, η φετινή εκστρατεία “Our Nurses. Our future” ρίχνει φως στους Νοσηλευτές και σε ένα λαμπρότερο μέλλον της Νοσηλευτικής, μετατρέποντάς τους από αόρατους σε ανεκτίμητους επαγγελματίες υγείας, όχι μόνο στην πρώτη γραμμή της φροντίδας, αλλά και στην πρώτη γραμμή της αλλαγής.
Γράφει η Δρ Ευανθία Ασημακοπούλου
Επίκουρη Καθηγήτρια Νοσηλευτικής
Πανεπιστήμιο Frederick
