Αυτές είναι πανδημίες που αντιμετώπισε η ανθρωπότητα
21 Μαρτίου 2020, 08:00
Τα λοιμώδη νοσήματα υπήρχαν από την αρχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Η έκταση και η εξάπλωση αυτών των ασθενειών αυξήθηκε δραματικά από τη δημιουργία των αγροτικών συνοικισμών .Η ανάπτυξη του εμπορίου δημιούργησε νέες ευκαιρίες για αλληλεπιδράσεις ανθρώπων και ζώων που επιτάχυναν τις επιδημίες αυτές. Η ελονοσία, η φυματίωση, η λέπρα, η γρίπη, η ευλογιά εμφανίστηκαν στο βάθος της ιστορίας.
Με την ανάπτυξη του πολιτισμού δημιουργήθηκαν μεγαλύτερες πόλεις, εμπορικές οδοί και αυξημένη επαφή με διαφορετικούς πληθυσμούς ανθρώπων, ζώων και οικοσυστημάτων – δημιουργώντας ουσιαστικά τον κίνδυνο για πανδημίες.
Εδώ είναι μερικές από τις μεγάλες πανδημίες που έχουν συμβεί με την πάροδο του χρόνου:
Παρά την επιμονή των ασθενειών και των πανδημιών σε όλη την ιστορία, υπάρχει μια σταθερή τάση μείωσης του ποσοστού θνησιμότητας που οφείλεται στην ανάπτυξη υγειονομικής περίθαλψης και την κατανόηση των παραγόντων που ευνοούν τις πανδημίες.
Θρησκευτικές δοξασίες
Σε πολλές αρχαίες κοινωνίες, οι άνθρωποι πίστευαν ότι τα πνεύματα και οι θεοί προκάλεσαν ασθένεια ως τιμωρία. Στην περίπτωση της πανώλης του Ιουστινιανού, ο ιστορικός Προκόπιος της Καισάρειας εντοπίζει την προέλευση της πανώλης (βακτηρίδια Yersinia pestis) στην Κίνα και τη βορειοανατολική Ινδία από όπου μεταφέρθηκε μέσω χερσαίων και θαλάσσιων εμπορικών οδών προς την Αίγυπτο, και εξαπλώθηκε στη βυζαντινή αυτοκρατορία μέσω των λιμένων της Μεσογείου.
Παρά την προφανή γνώση του για τον ρόλο που έπαιξε σε αυτή την εξάπλωση η γεωγραφία του εμπορίου, ο Προκόπιος απέδωσε ευθύνη για το ξέσπασμα στον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, δηλώνοντάς ότι επέσυρε την τιμωρία του Θεού για τους κακούς τρόπους του. Κάποιοι ιστορικοί διαπίστωσαν ότι το γεγονός αυτό θα μπορούσε να έχει καταρρίψει τις προσπάθειες του αυτοκράτορα Ιουστινιανού για την επανένωση των δυτικών και ανατολικών υπολειμμάτων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας .
Ευτυχώς, η κατανόηση της ανθρωπότητας για τις αιτίες των ασθενειών έχει βελτιωθεί και αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια δραστική βελτίωση στην αντιμετώπιση των επιδημιών.
Προσπάθειες ελέγχου της εξάπλωσης
Η πρακτική της καραντίνας ξεκίνησε τον 14ο αιώνα, σε μια προσπάθεια να προστατευθούν οι παράκτιες πόλεις από επιδημικές παθήσεις. Οι λιμενικές αρχές απαίτησαν πλοία που είχαν προέλευση τα μολυσμένα λιμάνια της Βενετίας, να μείνουν αγκυροβολημένα έξω από το λιμάνι για 40 ημέρες πριν από τον ελλιμενισμό. Εξ ου η προέλευση της λέξης καραντίνα από την ιταλική «quaranta giorni» που σημαίνει 40 ημέρες.
Μία από τις πρώτες περιπτώσεις σοβαρής επιδημιολογικής προσέγγισης έγινε στα μέσα του 19ου αιώνα, στο Λονδίνο, κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας χολέρας. Το 1854, ο Δρ. John Snow κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χολέρα μεταδίδεται μέσω μολυσμένου νερού και αποφάσισε να καταγράψει πάνω σε έναν χάρτη τα δεδομένα θνησιμότητας στη γειτονιά. Αυτή η μέθοδος αποκάλυψε ένα σύνολο περιπτώσεων γύρω από μια συγκεκριμένη αντλία από την οποία οι άνθρωποι αντλούσαν το νερό τους.
Παρόλο που οι γνώσεις και οι επιστήμες εξελίσσονται στην πορεία του χρόνου το ίδιο συμβαίνει και με τους λοιμώδεις παράγοντες , μικρόβια και ιούς. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν, κατά καιρούς, μη αναμενόμενες καταστάσεις από νοσήματα με ασυνήθιστη συμπεριφορά όπως τώρα με τον COVID-19 και η ανθρωπότητα τρέχει να προλάβει το χειρότερο.
Μαρία Τσιλιμιγκάκη
