Η κατάκτηση της αυτοπειθαρχίας δεν είναι πάντα στο χέρι μας

Στη δεκαετία του 1960, ο ψυχολόγος του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Walter Mischel, επινόησε έναν τρόπο για να καταγράψει τα ποσοστά αυτοελέγχου σε παιδιά 4 ετών. Άφησε τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μόνα τους σε ένα δωμάτιο με ένα πιάτο marshmallows και μια πρόκληση: μπορούσαν να φάνε ένα marshmallow (είδος γλυκού) αμέσως ή να περιμένουν μέχρι να επιστρέψει ο ενήλικας και να φάνε δύο. Τις δεκαετίες που ακολούθησαν παρατήρησε κάτι ενδιαφέρον: Τα 4χρονα παιδιά που επέλεξαν να φάνε τα δύο marshmallow τα πήγαν καλύτερα στο σχολείο, ήταν λιγότερο πιθανό να πάρουν ναρκωτικά ή να καταλήξουν στη φυλακή, ήταν πιο ευτυχισμένα και έβγαζαν περισσότερα χρήματα. Έτσι, ο ψυχολόγος έφτασε στο συμπέρασμα ότι ο αυτοέλεγχος, η ικανότητα των παιδιών να καθυστερήσουν την ικανοποίησή τους, ήταν το κλειδί της επιτυχίας.

Ωστόσο, πρόσφατα ψυχολόγοι αμφισβήτησαν τα ευρήματα αυτά. Οι αρχικές μελέτες του Mischel, παρακολούθησαν λιγότερα από 90 παιδιά, τα οποία ήταν όλα εγγεγραμμένα στον ίδιο παιδικό σταθμό. Μόλις αρχίσουμε να μελετάμε μεγαλύτερες και διαφορετικές ομάδες, εμφανίζεται ένα ξεχωριστό μοτίβο: τα παιδιά που προέρχονται από πλουσιότερες οικογένειες, είναι αυτά που μπορούν να αντισταθούν καλύτερα στο marshmallow. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι είναι πιο πιθανό να εμπιστεύονται ότι θα πάρουν πραγματικά 2 marshmallows αν περιμένουν, αλλά και στο ότι η ικανότητά μας να αντιστεκόμαστε στον πειρασμό, διαμορφώνεται από το περιβάλλον μας με πολύπλοκους και ανεπαρκώς αναγνωρισμένους τρόπους.

Η περιβαλλοντική επιρροή δεν αφορά μόνο στην παιδική ηλικία, φυσικά. Σκεφτείτε την απώλεια βάρους. Περίπου οι μισοί ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο, λένε ότι προσπαθούν να χάσουν βάρος και το πιθανότερο είναι ότι δεν τα καταφέρνουν. Ωστόσο, το γεγονός αυτό δεν οφείλεται τόσο σε συλλογική απώλεια πειθαρχίας, όσο στις συνέπειες της σύγχρονης δυτικής διατροφής, της καθιστικής ζωής και της αύξησης των εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφών που έχουν σχεδιαστεί για να μας βάζουν στον πειρασμό. 

Οι εταιρείες παραγωγής τροφίμων γνωρίζουν τα μυστικά για να κάνουν το πρόχειρο φαγητό πεντανόστιμο. Γνωρίζουν ότι δεν μπορούμε να αντισταθούμε σε τρόφιμα που έχουν παρόμοια αναλογία υδατανθράκων προς λίπος με το μητρικό γάλα, ότι δεν παρατηρούμε καν ότι καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες όταν το φαγητό είναι τόσο μαλακό που μετά βίας χρειάζεται να μασηθεί. Περιμένουμε από τον εαυτό μας να αντισταθεί σε μια παγκόσμια βιομηχανία πολλών δισεκατομμυρίων.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει η σχετική μελέτη είναι πως, αν θέλουμε πραγματικά να αποκτήσουμε αυτοκυριαρχία, πρέπει να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε να καταλήξουμε στην ίδια κατάσταση με τα φτωχά παιδιά προσχολικής ηλικίας του Mischel τα οποία κοιτούσαν το πιάτο με τα marshmallows και αναρωτιούνταν γιατί πρέπει να συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία, και να αναμένουμε τον ενήλικα να επιστρέψει στο δωμάτιο.