Eγκέφαλος και κοινωνική έλξη: Πώς λειτουργεί η σχέση τους

Οι άνθρωποι, όπως και πολλά άλλα είδη του ζωικού βασιλείου ζουν σε κοινωνίες. Σε ένα θεμελιώδες επίπεδο, οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις απαιτούν από τα άτομα να αναγνωρίζουν ότι οι υπόλοιποι στο περιβάλλον τους ανήκουν στο ίδιο είδος με αυτούς. Αυτό συμβαίνει συνήθως σε κλάσματα δευτερολέπτου, σχεδόν ενστικτωδώς. Ωστόσο, η αποκάλυψη των νευρωνικών κυκλωμάτων στα οποία βασίζεται αυτή η συμπεριφορά είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Οι επιστήμονες στο Ινστιτούτο Βιολογικής Νοημοσύνης Max Planck ανέπτυξαν μια πειραματική διάταξη εικονικής πραγματικότητας για προνύμφες ψαριών-ζέβρα, ανακαλύπτοντας έτσι ένα καθορισμένο οπτικό ερέθισμα που πυροδοτεί τη συμπεριφορά ''της αγέλης''. Συγκεκριμένα, προβλήθηκε σε μια οθόνη μία κουκκίδα που κινούταν με ένα μοτίβο σπασμωδικής κίνησης. Τα ψάρια-ζέβρα την ακολουθούσαν για ώρες, μπερδεύοντας προφανώς την κινούμενη κουκκίδα με την πραγματικότητα.

Τα νευρικά κύτταρα που εντόπισαν οι ερευνητές σε αυτήν την περιοχή συνδέουν το οπτικό σύστημα του ψαριού-ζέβρα με άλλες περιοχές του εγκεφάλου που είναι ενεργές κατά τη διάρκεια της κοινωνικής συμπεριφοράς. "Γνωρίζαμε ήδη ότι αυτές οι άλλες περιοχές του εγκεφάλου παίζουν ρόλο στον έλεγχο της κοινωνικής συμπεριφοράς. Ωστόσο, τα οπτικά ερεθίσματα που τις ενεργοποιούν ήταν άγνωστα. Η δουλειά μας έχει καλύψει αυτό το κενό γνώσης και έχει αποκαλύψει τις νευρωνικές οδούς που μεταδίδουν τα σήματα", λέει ο Johannes Larsch, επικεφαλής του έργου στο τμήμα του Herwig Baier.

Η σημασία των νευρώνων που εντοπίστηκαν πρόσφατα επιβεβαιώθηκε όταν οι ερευνητές εμπόδισαν ειδικά τη λειτουργία αυτών των κυττάρων. Οι προνύμφες των ψαριών-ζέβρα έχασαν το ενδιαφέρον τους για τα ομοειδείς καθώς και για τις κινούμενες κουκκίδες και σχεδόν δεν τις ακολουθούσαν πια. «Οι νευρώνες που ανακαλύψαμε ρυθμίζουν έτσι την κοινωνική προσέγγιση και τη συσχέτιση στα ψάρια-ζέβρα», λέει ο Johannes Kappel, μεταπτυχιακός φοιτητής και κύριος συγγραφέας της μελέτης. 

"Οι άνθρωποι διαθέτουν επίσης θάλαμο, και πολλές νευρωνικές διεργασίες έχουν διατηρηθεί κατά τη διάρκεια της εξέλιξης. Έχουμε επίσης περιοχές του εγκεφάλου που είναι ενεργές όταν αντιλαμβανόμαστε τις κινήσεις του προσώπου ή την κίνηση του σώματος, αλλά η σημασία αυτών των περιοχών για την κοινωνική συμπεριφορά δεν έχει διερευνηθεί."

Η μελέτη των Kappel, Larsch, Baier και των συνεργατών τους έχει ρίξει φως σε ένα μέρος του εγκεφάλου. Συλλογικά, τέτοιες αλληλεπιδράσεις μικρής κλίμακας δημιουργούν κοπάδια ψαριών. Η κοινωνική συμπεριφορά καθοδηγείται από δίκτυα εγκεφάλου, τα οποία είναι τα ίδια δίκτυα νευρώνων. 

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ο Baier καταλήγει: «Νευροβιολογικά ευρήματα, όπως τα δικά μας, μπορούν ίσως να εμπνεύσουν και να εμπλουτίσουν τη σκέψη σχετικά με την αυτοοργάνωση των ζωικών κοινωνιών γενικά, η οποία επί του παρόντος ανήκει σε άλλους επιστημονικούς κλάδους».