Ιδιότητες και αναγνώριση του νάρκισσου

Με τον όρο ναρκισσισμός οι ειδικοί ψυχολόγοι και ψυχίατροι περιγράφουν μία διαταραχή της προσωπικότητας που αποτελεί την σκοτεινή πλευρά του ατομικισμού και του εγωκεντρισμού.

Και παρότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε κάποια ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, κάποιοι αποθεώνουν τους εαυτούς τους πιστεύοντας ότι έχουν περισσότερες ικανότητες, κάτι που τους θρέφει την ανάγκη να αυτοθαυμάζονται και να δίνουν «υπεραξία» στον εαυτό τους.

Για να το πετύχουν μάλιστα αυτό κάνουν τα πάντα θέτοντας πολλές φορές ομάδες σε κίνδυνο ακόμα και τα μέλη της οικογένειάς τους.

Τυπικά συμπτώματα είναι η συναισθηματική αστάθεια, η διπολικότητα, συναισθήματα ανεπάρκειας, ακραία ευαισθησία σε κριτική, μοναξιά, άγχος και ανεξέλεγκτος θυμός.

Ο νάρκισσος δεν θέλει να συμμετέχει σε αθλητικά δρώμενα ή κάποιο είδος διαγωνισμού καθώς δεν θα άντεχε να χάσει!

Επίσης, έχει ανάγκη να καθοδηγεί τους άλλους επειδή εκείνος είναι τάχα εξυπνότερος. Όταν τους μιλάει κάποιος δεν ακούν πραγματικά τι λέει, απλά περιμένουν την σειρά τους να μιλήσουν! Είναι το κέντρο του κόσμου σε όλα. Οι δικές τους ανάγκες προηγούνται ακόμα και αυτών που έχουν τα παιδιά τους, πόσο μάλλον ο σύντροφός τους.

Έχουν την τάση να υποτιμούν τους πάντες και ουσιαστικά δεν επιτρέπουν στους εαυτούς τους να νιώσουν συναισθήματα.

Χώρος μέσα τους υπάρχει μόνο για το Εγώ τους που είναι «ωραίο, έξυπνο, θαυμαστό»! Και καθώς είναι χειριστικοί, δεν αντέχουν δίπλα τους ανθρώπους που ξέρουν τι θέλουν και έχουν γνώμη την οποία εκφράζουν χωρίς φόβο.

Οι δυναμικοί φίλοι, συγγενείς, σύντροφοι είναι απαγορευτικοί για ένα νάρκισσο. Βρίσκουν αδύναμους, ανώριμους ανθρώπους στους οποίους οι ίδιοι πλασάρονται ως παντογνώστες και μπορούν να τους χειριστούν ελεύθερα!

Ο Freud θεώρησε το ναρκισσισμό ως ένα στάδιο ανάπτυξης που είτε οδηγούσε τελικά στη λιβιδινική εμπλοκή (κάθεξη- διαδικασία αφομοίωσης) με τους άλλους και το αντικείμενο αγάπης, είτε σηματοδοτούσε μία επιστροφή στη ναρκισσιστική libido, από την κάθεξη δηλαδή, πάλι πίσω στο «Εγώ».

Ο Fenichel (1945) έδωσε έμφαση σε συναισθήματα κενότητας και μικρότητας σε ασθενείς, σε αντίθεση με την υπεραξιολόγηση του εαυτού και την περιφρόνηση των άλλων, όπως είχαν τονίσει οι Freud και Reich.

Ο Kernberg (1975) παρατήρησε ότι οι ναρκισσιστές ασθενείς συχνά αποτυγχάνουν να αναπτύξουν την ικανότητα να βασίζονται και να εμπιστεύονται άλλους, σε αντίθεση με τις προφανείς ενδείξεις της εξάρτησής τους.

Εάν απορριφθούν, αυτοί οι ασθενείς νιώθουν μίσος. Μπορεί επίσης να χάσουν το ενδιαφέρον τους στους ανθρώπους και να αναπτύξουν άλλα ενδιαφέροντα ή άλλες πηγές θαυμασμού.

Η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Η προσπάθεια είναι το άτομο να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του και να μαθαίνει να αποδέχεται και να διατηρεί αληθινές προσωπικές σχέσεις, να αναγνωρίζει και να αποδέχεται τον ανταγωνισμό, να αυξάνει την ικανότητά του να κατανοεί και να ελέγχει τα συναισθήματά του.