Οι επιπτώσεις του εμβρυικού αλκοολισμού στο παιδί

To ζήτημα της κατανάλωσης αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού και τις συνέπειες στην υγεία των παιδιών, τέθηκε πρόσφατα επί τάπητος σε δημόσια συζήτηση.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης του Φάσματος Διαταραχής Εμβρυικού Αλκοολισμού και του Συνδρόμου Εμβρυικού Αλκοολισμού, η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου σε συνεργασία με το Συμβουλευτικό Κέντρο Στήριξης της Οικογένειας στο πλαίσιο του προγράμματος «Εκπαιδευτικό Δίκτυο για επαγγελματίες: ΡΕΑ» διοργάνωσε σχετική συζήτηση podcast μαζί με δύο επαγγελματίες υγείας,  συνεργάτες και Μέλη της Εθνικής Επιτροπής για την αντιμετώπιση του ΣΕΑ και ΦΔΕΑ, την Δρα Αφροδίτη Ελισσαίου-Ξενοφώντος, Γυναικολόγο/Μαιευτήρα και την Έλενα Ζαρούνα, Συμβουλευτική Ψυχολόγο για μια σφαιρική ενημέρωση τόσο των γυναικών και των νέων ζευγαριών όσο και των επαγγελματιών που παρέχουν υπηρεσίες στη γυναίκα και στο παιδί.

Συγκεκριμένα το θέμα της συζήτησης αφορούσε τον αλκοολισμό και τη γενικότερη κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού και τις συνέπειες στην υγεία των παιδιών.

Ο εμβρυικός αλκοολισμός και οι συνέπειες της χρήσης αλκοόλ στην εγκυμοσύνη

Όπως επισημάνθηκε στη συζήτηση από τους ειδικούς, το αλκοόλ αποτελεί βλαβερή ουσία και η μέτρια- βαριά κατανάλωση του κατά την εγκυμοσύνη συνδέεται με αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη του εμβρύου συμπεριλαμβανομένων της πρόωρης αποβολής, της θνησιγένειας, του χαμηλού βάρους, της αναπτυξιακής ανεπάρκειας, του περιορισμού ενδομητριακής ανάπτυξης και του πρόωρου τοκετού.

Το εύρος των αρνητικών συνεπειών για το έμβρυο εξαρτάται από τη δοσολογία, τα πρότυπα κατανάλωσης και τη χρονική περίοδο έκθεσης του εμβρύου στο αλκοόλ και στο στάδιο ανάπτυξης του εμβρύου.

Πιο συγκεκριμένα, αναφέρθηκε ότι το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει μια σειρά μόνιμων σωματικών και νευρογνωστικών ανωμαλιών γνωστών ως φάσμα διαταραχής εμβρυϊκού αλκοολισμού (Foetal Alcohol Spectrum Disorder/FASD), συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων διαγνώσεων συνδρόμου εμβρυϊκού αλκοολισμού (Foetal Alcohol Syndrome/FAS ), μερικού FAS και νευροαναπτυξιακής διαταραχής λόγω έκθεσης στο αλκοόλ που επηρεάζει περίπου το 2%-5% των γεννήσεων στις ΗΠΑ και τις Δυτικές χώρες της Ευρώπης.

Η διαταραχή αυτή μπορεί να επιφέρει αναπτυξιακή ανεπάρκεια προγεννητικά ή/και μεταγεννητικά, να επηρεάσει αρνητικά το κεντρικό νευρικό σύστημα και να επιφέρει συγκεκριμένες ανωμαλίες στα χαρακτηριστικά του προσώπου.

Ανάμεσα στα παιδιά με διάγνωση του εν λόγω συνδρόμου παρατηρούνται συμπεριφορές ή γνωστικές ανωμαλίες που δεν συνάδουν με το στάδιο ανάπτυξης τους ή και να φαίνεται να επηρεάζεται από το περιβάλλον στο οποίο ζουν, αντιμετωπίζοντας προβλήματα στην ισορροπία, καθυστέρηση στην ομιλία και στην έκφραση, μαθησιακές δυσκολίες, χαμηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις, δυσκολία στη γραφή και στη ζωγραφική, υπερκινητικότητα και ελλειμματική προσοχή.

Αναστρέψιμη διαταραχή με σωστή θεραπεία

Παρατηρείται ότι οι γυναίκες που προγραμματίζουν να θηλάσουν λόγω απροθυμίας για αλλαγή του τρόπου ζωής τους παρά το ότι κυοφορούν, ενδέχεται να συνεχίσουν την κατανάλωση αλκοόλ στην εγκυμοσύνη.

Σύμφωνα με τις ειδικούς, συστήνεται όπως οι επαγγελματίες υγείας προωθούν προληπτικές παρεμβάσεις σε σχέση με την κατανάλωση αλκοόλ σε όλα τα στάδια της εγκυμοσύνης και κατά την περίοδο του θηλασμού.

Παρά τις σοβαρές διανοητικές αναπηρίες που μπορούν να προκληθούν λόγω του συνδρόμου FASD και τις διαγνωστικές προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι επαγγελματίες, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η διαταραχή εμβρυϊκού αλκοολισμού είναι αναστρέψιμη, με την προϋπόθεση εφαρμογής έγκυρων διαγνωστικών εργαλείων που απαιτεί την εμπλοκή πολυθεματικής ομάδας επαγγελματιών συμπεριλαμβανομένων του τομέα ιατρικής, ψυχολογίας, λογοθεραπείας και εργοθεραπείας.

Μείωση κατανάλωσης αλκοόλ στις μητέρες στην Κύπρο 

Η κατανάλωση αλκοόλ κατά την εγκυμοσύνη παρακολουθείται από τη
Μονάδα Παρακολούθησης της Υγείας του Υπουργείου Υγείας από το 2017. Για το 2017 έχει
καταγραφεί ότι από τις 9261 γεννήσεις, σε 493 περιπτώσεις (5.5%) οι γυναίκες δήλωσαν ότι
κατανάλωσαν αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Αντίστοιχα για το 2018 οι αριθμοί φαίνεται να μειώθηκαν, αφού από τις 9235 γεννήσεις σε 87 περιπτώσεις (0.9%) οι γυναίκες έχουν δηλώσει ότι κατανάλωσαν αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

«Ενδεχομένως, οι συντονισμένες προσπάθειες κατά το έτος 2018 για ενημέρωση των εγκύων και νέων γονιών να επηρέασαν τα χαμηλά ποσοστά που καταγράφηκαν.  Αναμένεται ακόμη να μας αποσταλούν τα στοιχεία του 2019», αναφέρουν οι ειδικοί.

Συστήνεται μηδενική κατανάλωση αλκοόλ στην εγκυμοσύνη

Σύμφωνα με τις συστάσεις της δημόσιας υγείας, η ασφαλέστερη επιλογή για την περίοδο πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, η οποία αποτελεί την επίσημη σύσταση που ενδείκνυται να δίνεται από όλους τους επαγγελματίες, είναι η μηδενική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και παράλληλα η αποφυγή έκθεσης στο ενεργητικό ή στο παθητικό κάπνισμα.

Η γενική οδηγία έχει ενσωματωθεί και στον οδηγό για γυναίκες τον οποίο ετοίμασε η ΑΑΕΚ, «Υγιεινός τρόπος ζωής κατά την εγκυμοσύνη και την περίοδο του θηλασμού» και στις Κλινικές Κατευθυντήριες Γραμμές για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία του φάσματος διαταραχής εμβρυϊκού αλκοολισμού, μέσα στο πλαίσιο της δράσης της Εθνικής Επιτροπής της ΑΑΕΚ για την Αντιμετώπιση του ΦΔΕΑ και ΣΕΑ.

Για σκοπούς εκπόνησης δράσεων που υιοθετήθηκαν στο Σχέδιο Δράσης 2017-2020 για την αντιμετώπιση της εξάρτησης από παράνομες ουσίες και την επιβλαβή κατανάλωση αλκοόλ, η ΑΑΕΚ προώθησε τη σύσταση της Εθνικής Επιτροπής για την αντιμετώπιση του ΣΕΑ/ΦΔΕΑ το 2018. Η εν λόγω Επιτροπή αποτελείται από επαγγελματίες υγείας οι οποίοι έχουν άμεση επαφή με γυναίκες και παιδιά και έχει στόχο την προώθηση μέτρων πολιτικής όπως επίσης και την ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων για την πρόληψη, διάγνωση και αντιμετώπιση του Συνδρόμου Εμβρυϊκού Αλκοολισμού και του Φάσματος Διαταραχής Εμβρυϊκού Αλκοολισμού.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για το Σύνδρομο Εμβρυικού Αλκοολισμού και το Φάσμα Διαταραχής Εμβρυικού Αλκοολισμού πραγματοποιείται σε διεθνές επίπεδο κάθε χρόνο στις 9 Σεπτεμβρίου.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Η ένατη μέρα του ενάτου μήνα του χρόνου, η οποία επιλέγηκε με βάση τους εννέα μήνες κύησης, σκιαγραφεί τις αρνητικές συνέπειες που σχετίζονται με την κατανάλωση του αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Κατά την ημέρα αυτή, ενισχύονται οι προσπάθειες για ενθάρρυνση της πλήρους αποχής τις κρίσιμες αυτές περιόδους, για τη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου και του νεογνού και για αποφυγή όχι μόνο προβλημάτων υγείας του αγέννητου παιδιού και της μητέρας, αλλά και των κοινωνικών προβλημάτων που μπορεί να επιφέρει.

Της Χριστίνας Χριστοφόρου