Μέτρα για περιορισμό μικροπλαστικών που προστίθενται σκόπιμα σε προϊόντα

Ακόμα ένα σημαντικό βήμα για την προστασία του περιβάλλοντος, έκανε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη θέσπιση μέτρων τα οποία περιορίζουν τα μικροπλαστικά που προστίθενται σκόπιμα σε προϊόντα στο πλαίσιο της ενωσιακής νομοθεσίας REACH για τα χημικά προϊόντα. 

Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, οι νέοι κανόνες θα αποτρέψουν την απελευθέρωση περίπου μισού εκατομμυρίου τόνων μικροπλαστικών στο περιβάλλον. Θα απαγορεύουν την πώληση μικροπλαστικών αυτών καθαυτών, καθώς και των προϊόντων στα οποία έχουν προστεθεί μικροπλαστικά και τα οποία απελευθερώνουν μικροπλαστικά κατά τη χρήση τους. Στις περιπτώσεις που δικαιολογείται δεόντως, εφαρμόζονται παρεκκλίσεις και μεταβατικές περίοδοι για τα μέρη που επηρεάζονται ώστε να προσαρμοστούν στους νέους κανόνες.

Ο περιορισμός που εγκρίθηκε χρησιμοποιεί ευρύ ορισμό των μικροπλαστικών — καλύπτει όλα τα σωματίδια συνθετικών πολυμερών κάτω των πέντε χιλιοστών που είναι οργανικά, αδιάλυτα και ανθεκτικά στην αποδόμηση. Σκοπός είναι να μειωθούν οι εκπομπές μικροπλαστικών από όσο το δυνατόν περισσότερα προϊόντα. Ορισμένα παραδείγματα κοινών προϊόντων που εμπίπτουν στο πεδίο του περιορισμού είναι τα εξής:

• το κοκκώδες υλικό πλήρωσης που χρησιμοποιείται σε συνθετικές επιφάνειες αθλητικών εγκαταστάσεων — η μεγαλύτερη πηγή σκόπιμων μικροπλαστικών στο περιβάλλον·
• καλλυντικά, όπου τα μικροπλαστικά χρησιμοποιούνται για πολλαπλούς σκοπούς, όπως η απολέπιση (μικροσφαιρίδια) ή η παραγωγή συγκεκριμένης υφής, αρώματος ή χρώματος·
• απορρυπαντικά, μαλακτικά υφασμάτων, λαμπυρίζουσα σκόνη (glitter), λιπάσματα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα, παιχνίδια, φάρμακα και ιατροτεχνολογικά προϊόντα, μεταξύ άλλων.

Προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή προϊόντα που δεν απελευθερώνουν μικροπλαστικά κατά τη χρήση τους εξαιρούνται από την απαγόρευσης πώλησης, αλλά οι κατασκευαστές τους θα πρέπει να παρέχουν οδηγίες σχετικά με τον τρόπο χρήσης και διάθεσης του προϊόντος για την αποτροπή των εκπομπών μικροπλαστικών.

Επόμενα βήματα

Τα πρώτα μέτρα, για παράδειγμα η απαγόρευση της ελεύθερης λαμπυρίζουσας σκόνης και ελεύθερων μικροσφαιριδίων, θα αρχίσει να εφαρμόζεται όταν ο περιορισμός τεθεί σε ισχύ εντός 20 ημερών. Σε άλλες περιπτώσεις, η απαγόρευση των πωλήσεων θα εφαρμοστεί μετά από μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ώστε να δοθεί στα επηρεαζόμενα ενδιαφερόμενα μέρη ο χρόνος να αναπτύξουν και να υιοθετήσουν εναλλακτικές λύσεις.

Ιστορικό

Η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να καταπολεμήσει τη ρύπανση από μικροπλαστικά, όπως αναφέρεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στο νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία. Στο σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση, η Επιτροπή έθεσε ως στόχο τη μείωση της ρύπανσης από μικροπλαστικά κατά 30 % έως το 2030.

Στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών, η Επιτροπή εργάζεται για τη μείωση της ρύπανσης από μικροπλαστικά από διάφορες πηγές: πλαστικά απόβλητα και απορρίμματα, τυχαία και ακούσια απελευθέρωση (π.χ. απώλεια πλαστικών συσσωματωμάτων, φθορά των ελαστικών ή απελευθέρωση από ρουχισμό), καθώς και εσκεμμένες χρήσεις σε προϊόντα.

Για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από μικροπλαστικά και, παράλληλα, την αποτροπή του κινδύνου κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς, η Επιτροπή ζήτησε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA) να αξιολογήσει τον κίνδυνο που ενέχουν τα μικροπλαστικά που προστίθενται σκόπιμα στα προϊόντα και κατά πόσον απαιτείται περαιτέρω ρυθμιστική δράση σε επίπεδο ΕΕ. Ο ECHA κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα μικροπλαστικά που προστίθενται σκόπιμα σε ορισμένα προϊόντα απελευθερώνονται στο περιβάλλον με ανεξέλεγκτο τρόπο και συνέστησε τον περιορισμό τους.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Με βάση τα επιστημονικά στοιχεία που παρασχέθηκαν από τον ECHA, η Επιτροπή συνέταξε πρόταση επιβολής περιορισμών στο πλαίσιο του κανονισμού REACH, η οποία ψηφίστηκε θετικά από τις χώρες της ΕΕ και πέρασε επιτυχώς τον έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου πριν από την έγκρισή της.