Κώδικας για προστασία εργαζομένων λόγω σκόνης

Κώδικα Πρακτικής για Προστασία των Προσώπων στην Εργασία κατά τη Διάρκεια Επεισοδίων Σκόνης ετοίμασε το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΤΕΕ) με σκοπό την καθοδήγηση των εργοδοτών και τη λήψη απαραίτητων μέτρων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων.

Ο εν λόγω Κώδικας Πρακτικής εκδίδεται με βάση το άρθρο 39 των περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμων του 1996 έως 2020.

Ο λειτουργός του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων & Κοινωνικής Πολιτικής της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ), Πολύβιος Πολυβίου, σε ανακοίνωση τύπου αναφέρει ότι «σκοπός του προτεινόμενου Κώδικα είναι η παροχή πρακτικής καθοδήγησης προς τις επιχειρήσεις, τους εργοδότες, τα αυτοεργοδοτούμενα πρόσωπα και τους εργαζομένους για λήψη των απαιτούμενων μέτρων για την προστασία της ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων που ενδεχομένως να επηρεάζονται από επεισόδια σκόνης  με υψηλές συγκεντρώσεις Αιωρούμενων Σωματιδίων (ΑΣ), σε εξωτερικές/υπαίθριες εργασίες».

Ακόμη, σύντομα θα συγκληθεί τεχνική επιτροπή για να μελετήσει τις πρόνοιες του Κώδικα προτού οριστικοποιηθεί και τεθεί σε εφαρμογή.

Σύμφωνα με τον κ. Πολυβίου, η ΟΕΒ θα συμμετέχει ενεργά στις εργασίες και τις τεχνικές επιτροπές και επί του παρόντος μελετά τον Κώδικα για να διαμορφώσει τις θέσεις και απόψεις της που θα εκφράσει κατά τις εργασίες της τεχνικής επιτροπής.

Τι είναι τα Αιωρούμενα Σωματίδια

Όπως αναφέρεται, τα Αιωρούμενα Σωματίδια (ΑΣ), επίσης γνωστά και ως σωματιδιακή ρύπανση, αποτελούνται από ένα σύνθετο μίγμα στερεών και υγρών ουσιών που γενικά περιλαμβάνουν όξινα συστατικά (νιτρίδια και σουλφίδια), οργανικά συστατικά, μέταλλα, σκόνη και άμμο, αιθάλη (άνθρακα), ανόργανα άλατα όπως το αλάτι της θάλασσας και αεροαλλεργιογόνα (κόκκους γύρης και σπόρια μυκήτων).

Ακόμη, τα ΑΣ παράγονται γενικά ως υποπροϊόντα διαφόρων χημικών ή φυσικών διαδικασιών. Βασικές ανθρωπογενείς πηγές εκπομπής είναι οι βιομηχανίες επεξεργασίας ορυκτών (π.χ. τσιμεντοποιεία), οι μεγάλες μονάδες καύσης (π.χ. ηλεκτροπαραγωγοί σταθμοί), τα οχήματα και οι βιομηχανικές/γεωργικές πυρκαγιές. Οι συνηθέστερες φυσικές πηγές ΑΣ είναι η σκόνη που προέρχεται από επαναιώρηση κατακαθήμενων σωματιδίων σε ακάλυπτες από βλάστηση περιοχές με ξηρό κλίμα, το αλάτι της θάλασσας, οι φυσικές πυρκαγιές, οι ηφαιστειακές εκρήξεις και οι θύελλες σκόνης.

Από πού προέρχονται

Τα ΑΣ προέρχονται από τις άνυδρες και μερικώς άνυδρες περιοχές της Βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, ως εκ τούτου οι χώρες της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένου και της Κύπρου, επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό. Επίσης, το κλίμα είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη μεταφορά σκόνης και τη συχνότητα εμφάνισης των επεισοδίων.

Σημειώνεται ότι οι υψηλές θερμοκρασίες και η μεγάλη ξηρασία που επικρατούν στην Κύπρο σε συνδυασμό με την έλλειψη νερού και τη χαμηλή βροχόπτωση, συμβάλλουν, ως φυσικό φαινόμενο, στην επαναιώρηση των ΑΣ από δρόμους, ακάλυπτες περιοχές εντός πόλεων ή γεωργικές και άλλες περιοχές που συνορεύουν με τις πόλεις.

Επιδράσεις στην Υγεία

Σύμφωνα με τον Κώδικα Πρακτικής, οι επιδράσεις των ΑΣ στην υγεία εξαρτώνται τόσο από την έκθεση σ’ αυτά όσο και από τη δόση.

Συγκεκριμένα, ως έκθεση (exposure) ορίζεται η συγκέντρωση των ΑΣ που έρχεται σε επαφή με τον άνθρωπο σε ορισμένη χρονική περίοδο. Η επαφή γίνεται με την περιοχή του σώματος που βρίσκεται κοντά στις αναπνευστικές οδούς (στόμα και μύτη).

Ακόμη, ως δόση (dose) ορίζεται η ποσότητα του ρύπου που εναποτίθεται σε διάφορα μέρη του αναπνευστικού συστήματος και σε άλλα μέρη του σώματος σε ορισμένη χρονική περίοδο. Η δόση συγκεκριμένης τοξικής ένωσης εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως ο χρόνος εναπόθεσης και ο καθαρισμός της (clearance) από τη συγκεκριμένη περιοχή του σώματος. Η δόση που δέχεται ένα συγκεκριμένο όργανο ή ένας ιστός του σώματος μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό του και σε αναμόρφωση της λειτουργίας του ιστού.

Αξίζει να αναφερθεί ότι τα ΑΣ εναποτίθενται κυρίως στους πνεύμονες και με την πάροδο του χρόνου επιφέρουν σοβαρές βλάβες στην υγεία, οι οποίες περιλαμβάνουν επιδείνωση της βρογχίτιδας σε άτομα με προϋπάρχοντα αναπνευστικά προβλήματα. Προβλήματα, επίσης, μπορεί να εμφανιστούν σε ασθματικούς και σε άτομα με αλλεργίες. Η ποικιλία και η συχνότητα των συμπτωμάτων (βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα) αυξάνονται με την αύξηση της συγκέντρωσης των ΑΣ.

Επίσης, σε μακροπρόθεσμο στάδιο, η έκθεση στα ΑΣ μπορεί να προκαλέσει ζημιά στους πνευμονικούς ιστούς, οδηγώντας σε χρόνια αναπνευστική πάθηση, καρκίνο και πρόωρο θάνατο. Τα ΑΣ από βιομηχανικές πηγές (π.χ. χυτήρια) συνεισφέρουν στον υψηλό ρυθμό εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Επιπλέον, τα συμπτώματα χρόνιας πνευμονικής πάθησης συσχετίζονται με τα επίπεδα των ΑΣ και οι συχνότητες των θανάτων συσχετίζονται με τη ρύπανση από ΑΣ.

Μέτρα ασφάλειας και υγείας

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στους περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμους του 1996 έως 2020 προνοείται ότι «Κάθε εργοδότης πρέπει να διασφαλίζει την ασφάλεια και υγεία όλων των εργοδοτουμένων του». Επίσης, οι Νόμοι αυτοί επιβάλλουν υποχρεώσεις σε αυτοεργοδοτούμενα πρόσωπα για την προστασία τους.

Ακόμη, στους περί Διαχείρισης Θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Κανονισμούς του 2021 προνοείται ότι ο εργοδότης οφείλει να έχει στη διάθεσή του γραπτή εκτίμηση κινδύνων για την ασφάλεια και υγεία των εργοδοτουμένων του, περιλαμβανομένων των κινδύνων που αφορούν ομάδες εργοδοτουμένων που εκτίθενται σε ιδιαίτερους κινδύνους.

Συνεπώς, ο εργοδότης οφείλει να καθορίζει προληπτικά και προστατευτικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται και, αν χρειαστεί, το υλικό ή τον εξοπλισμό εργασίας που πρέπει να χρησιμοποιείται.

Σημειώνεται ότι για εργασίες που εκτελούνται σε υπαίθριους χώρους, η συνεχής παρακολούθηση των επιπέδων ρύπανσης μέσω της ιστοσελίδας http://www.airquality.gov.cy ή της εφαρμογής “Air Quality Cyprus” για κινητά τηλέφωνα, θα καθορίσει τη μορφή και το είδος των αναγκαίων παρεμβάσεων για τη διαφύλαξη της υγείας των προσώπων στην εργασία υπό συνθήκες υψηλών συγκεντρώσεων ΑΣ.

Μια τέτοια διαδικασία πρόληψης μπορεί να ανατρέψει επικίνδυνες καταστάσεις κινδύνου και μπορεί να αναπτυχθεί μέσω των πιο κάτω μέτρων που στοχεύουν στη διαφύλαξη της υγείας των προσώπων στην εργασία:

-Την τεχνική πρόληψη που στην προκειμένη περίπτωση αφορά τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ).

-Την οργανωτική πρόληψη που περιλαμβάνει την ιατρική πρόληψη και την κατάρτιση των προσώπων στην εργασία.

-Η τεχνική πρόληψη βασίζεται κύρια στην απομάκρυνση της γενεσιουργικής αιτίας κινδύνου με τη λήψη μέτρων ελέγχου τεχνικής φύσης που αποσκοπούν στον περιορισμό της έκθεσης στον βλαπτικό περιβαλλοντικό παράγοντα, δηλαδή τα ΑΣ, με τη χρήση του ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού (Μάσκες Σκόνης).

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

-Η οργανωτική πρόληψη βασίζεται σε οργανωτικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στη μείωση του χρόνου έκθεσης των προσώπων στην εργασία στον βλαπτικό παράγοντα, καθώς επίσης και στον περιορισμό του επιπέδου δραστηριότητας.

Ο.Σ.