Κακοποίηση ηλικιωμένων: Υπαρκτό αλλά υποτιμημένο το πρόβλημα

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακομεταχείρισης των Ηλικιωμένων, θεσμοθετήθηκε από το Διεθνές Δίκτυο για την Πρόληψη της Κακομεταχείρισης των Ηλικιωμένων (INPEA) και υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

Η 15η Ιουνίου κάθε χρόνο έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακομεταχείρισης των Ηλικιωμένων, με σκοπό την ευαισθητοποίηση του κοινού παγκοσμίως για την κακομεταχείριση που υφίστανται οι ηλικιωμένοι στο ίδιο τους το σπίτι από τους ανθρώπους που είναι υπεύθυνοι για τη φροντίδα τους, όπως συνοδοί, σύντροφοι, σύζυγοι και μέλη της οικογένειας.

Η κακομεταχείριση, μπορεί να εκδηλωθεί με μορφές βίας, εκμετάλλευσης, παραμέλησης και παραλείψεων. Αναφορές κακομεταχείρισης ηλικιωμένων από όλο τον κόσμο , περιλαμβάνουν περιπτώσεις τραυματισμών, αφυδάτωσης, απώλειας βάρους, ανεπαρκούς ιατρικής φροντίδας, ασυνήθιστης συναισθηματικής συμπεριφοράς και ξαφνικές αλλαγές σε τραπεζικούς λογαριασμούς ή διαθήκες.

Η κακοποίηση ηλικιωμένων, αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα που συχνά παραμένει αόρατο και υποτιμημένο. Καθώς ο πληθυσμός γηράσκει, το φαινόμενο αυτό αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση από την πολιτεία, τις κοινωνικές υπηρεσίες και την κοινότητα.

Μορφές κακοποίησης

Η κακοποίηση ηλικιωμένων μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους:

Φυσική κακοποίηση: Περιλαμβάνει τη χρήση βίας που προκαλεί σωματικό πόνο ή τραυματισμό.

Ψυχολογική κακοποίηση: Αφορά τη χρήση λέξεων ή πράξεων που προκαλούν ψυχική οδύνη ή συναισθηματικό άγχος.

Οικονομική εκμετάλλευση: Περιλαμβάνει την παράνομη ή ανήθικη χρήση των χρημάτων, της περιουσίας ή των πόρων του ηλικιωμένου.

Παραμέληση: Αφορά την αποτυχία παροχής των βασικών αναγκών, όπως φαγητό, φάρμακα και κατάλληλη φροντίδα.

Ένα στους έξι υφίσταται κακοποίηση

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το 2022, περίπου 1 στα 6 άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω (γύρω στα 141 εκατομμύρια) έχουν βιώσει κάποια μορφή κακοποίησης σε κοινοτικές δομές τον τελευταίο χρόνο.

Αναμένεται δε αύξηση στην κακοποίηση ηλικιωμένων καθώς πολλές χώρες παρουσιάζουν ραγδαία γήρανση του πληθυσμού.

Παράλληλα, ο ΠΟΥ θεωρεί ότι οι αριθμοί αυτοί ίσως αντανακλούν μόνο ένα πραγματικό μέρος των περιπτώσεων, διότι τις περισσότερες φορές αυτά τα σιωπηλά εγκλήματα συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες και δεν καταγγέλλονται.

235 καταγγελίες το 2023

Για το έτος 2023, οι καταγγελίες αναφορικά με την κακοποίηση ηλικιωμένων στην Κύπρο που δέχθηκε το Παρατηρητήριο τρίτης ηλικίας, έφτασαν τις 235.

Συγκεκριμένα, το 70%, 165 δηλαδή από τις καταγγελίες αφορούν συναισθηματική κακοποίηση και ηλικιακό ρατσισμό με το ποσοστό των γυναικών θυμάτων να είναι στο 72% (119 γυναίκες) και των αντρών 28% (46 άντρες).

Περαιτέρω το 12% των καταγγελιών, (28 καταγγελίες) αφορούν παραμέληση. Σε αυτή την κατηγορία κακοποίησης ηλικιωμένων , τα 19 θύματα ήταν άντρες και οι 9 γυναίκες.

Παράλληλα το 7% των καταγγελιών, (16) αφορούσε κακοποίηση και παραμέληση ηλικιωμένων σε ιδρύματα και νοσηλευτήρια.

Επιπλέον, το Παρατηρητήριο δέχθηκε καταγγελίες για οικονομική εκμετάλλευση ηλικιωμένων. Συγκεκριμένα, από τις συνολικά 235 καταγγελίες οι 19 ήταν για κλοπή χρημάτων, εξαναγκασμό για μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων, παράνομη πρόσβαση σε τραπεζικούς λογαριασμούς και διαδικτυακές απάτες.

Σε ότι αφορά τη σωματική κακοποίηση οι καταγγελίες για το 2023 ήταν 7 με τα περισσότερα θύματα να είναι και πάλι γυναίκες με ποσοστό 85%.

Όπως διαφαίνεται μέσα από τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου, στις 73 περιπτώσεις καταγγελιών, θύτες ήταν οι οικιακοί/ές βοηθοί, ενώ σε άλλες 39 περιπτώσεις θύτες ήταν τα ενήλικα παιδιά των ηλικιωμένων και άλλοι συγγενείς.

Σε άλλες 66 καταγγελίες, θύτες φαίνεται να ήταν η κοινωνία και σε 30 οι σύζυγοι και σύντροφοι των ηλικιωμένων.

Τραγική πραγματικότητα παραμέλησης και κακοποίησης 

Ο Πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας Κύπρου, Δήμος Αντωνίου, μιλώντας στο YgeiaWatch, αναφέρθηκε στην τραγική πραγματικότητα της παραμέλησης και κακοποίησης των ηλικιωμένων στην Κύπρο, τόσο σε οίκους ευγηρίας, όσο και σε σπίτια από συγγενείς και οικιακές βοηθούς, τονίζοντας την ανάγκη άμεσων και αποτελεσματικών κρατικών παρεμβάσεων για την προστασία τους.

Ο κ. Αντωνίου υπογράμμισε ότι οι πρακτικές που απειλούν την σωματική και ψυχική υγεία των ηλικιωμένων, αποτελούν σοβαρή παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υποδεικνύουν την ανάγκη για αλλαγή και εκσυγχρονισμό των νομοθεσιών.

Παράλληλα, προτείνει την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών για τον έλεγχο των οίκων ευγηρίας και τη ρύθμιση της λειτουργίας τους, καθώς και την εκπαίδευση των φροντιστών.

Ειδικά για τους οίκους ευγηρίας, τονίζει την ανάγκη εκσυγχρονισμού του νομικού πλαισίου και την εισαγωγή συστήματος αξιολόγησης για όλους τους τομείς λειτουργίας τους.

Αυτή η συστηματική αξιολόγηση θα συμβάλει στη βελτίωση των υπηρεσιών και στην καλύτερη φροντίδα των ηλικιωμένων.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

«Η αξιολόγηση του προσωπικού πρέπει να γίνεται βάσει διεθνών προτύπων, λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις φροντίδας ανθρώπων με νοητικές ή κινητικές δυσκολίες. Για την πλήρη υλοποίηση αυτών των μέτρων, είναι απαραίτητη η ενίσχυση των σχετικών υπηρεσιών με ανθρώπινο δυναμικό και πόρους», κατέληξε .

Της Μόνικας Μακρυγιάννη