Ι. Γαλανός: Η ποιότητα υπηρεσιών υγείας σχετίζεται με την οικονομική ευημερία

Η οικονομική ευημερία των υπηρεσιών υγείας παίζει σημαντικό ρόλο στην ποιότητά τους, αναφέρει ο διοικητικός σύμβουλος και επικεφαλής του τομέα υγείας της KPMG Κύπρου, Ιάκωβος Γαλανός, τονίζοντας ότι μπορεί να επιτευχθεί σε επίπεδο πολιτικής και σε επίπεδο παρόχων υπηρεσιών υγείας.

Σε συνέντευξή του στο YgeiaWatch, ο κ. Γαλανός εξηγεί ότι η ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας αφορά το επίπεδο της περίθαλψης και της φροντίδας που παρέχεται στους ασθενείς και σε τι βαθμό ικανοποιεί τις ανάγκες τους, οι οποίες στην εποχή που ζούμε είναι πολυδιάστατες και δεν επικεντρώνονται αποκλειστικά στη θεραπεία.

Αναφορικά με το αν η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας συνδέεται με την οικονομική ευημερία τους, αναφέρει ότι οι υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας μπορούν να είναι πιο αποδοτικές, μειώνοντας το κόστος από αποτυχημένες ή αναποτελεσματικές θεραπείες.

Προσθέτει ότι η ποιοτική υγεία σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τον υγιή τρόπο ζωής και την πρόληψη, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους παροχής υγειονομικής περίθαλψης.

Ερωτηθείς πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί η ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας, σημείωσε ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει τόσο σε επίπεδο πολιτικής όσο και σε επίπεδο παροχών υπηρεσιών.

Για παράδειγμα, εξηγεί, οι πάροχοι υπηρεσιών πρέπει να υλοποιήσουν μοντέλα παροχής φροντίδας που να εστιάζονται στον ασθενή και τις προσωπικές ανάγκες του. Βασικές ενέργειες αποτελούν η συνεχής εκπαίδευση και κατάρτιση του προσωπικού, η επένδυση σε υποδομές και εξοπλισμό, η διασφάλιση της ασφάλειας του ασθενή, η αποτελεσματική διοίκηση και διαχείριση και η συνεχής  μέτρηση και αξιολόγηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Ειδικότερα, δηλώνει ότι το Υπουργείο Υγείας πρέπει να επικεντρωθεί στα θέματα πολιτικής και να προωθήσει ενέργειες που να εστιάζονται στην ποιότητα, όπως την εισαγωγή επιστημονικά τεκμηριωμένων πρακτικών, την υλοποίηση ηλεκτρονικού φάκελου ασθενών μέσω της επιτροπής ηλεκτρονικής υγείας και πολλά άλλα.

Σύμφωνα με τον κ. Γαλανό, ο ΟΑΥ, ως ο ασφαλιστής του ΓεΣΥ, μπορεί μέσω της πολιτικής του συστήματος να προωθήσει μέτρα που να αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας και θα είναι πάντα σε συνάρτηση με την αξία, δηλαδή την παροχή της καλύτερης δυνατής ποιότητας υγείας εντός των πλαισίων του σφαιρικού προϋπολογισμού του ΓεΣΥ.

«Ήδη ο ΟΑΥ προωθεί αναθεωρημένες πολιτικές αποζημίωσης που εστιάζονται σε ποιοτικά κριτήρια», προσθέτει.

Συνθήκες εργασίας επηρεάζουν την ποιότητα

Ο κ. Γαλανός υπογραμμίζει ότι το προσωπικό των νοσοκομείων, περιλαμβάνοντας τόσο το ιατρικό όσο και το νοσηλευτικό προσωπικό, είναι βασικό στοιχείο του συστήματος υγείας και η κρίση που παρατηρείται με ελλείψεις προσωπικού και ιδιαίτερα όσον αφορά το νοσηλευτικό προσωπικό, είναι παγκόσμιας κλίμακας.

Ως εκ τούτου, η ευημερία, οι συνθήκες εργασίας και η υλοποίηση κινήτρων βάσει απόδοσης έχουν σίγουρα άμεσο αντίκτυπο και στην ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν, υποδεικνύει.

Όπως αναφέρει, τα προβλήματα σε θέματα προσωπικού, πέραν της αμοιβής, οδηγούν σε χαμηλή ικανοποίηση του εργαζόμενου, υψηλό ποσοστό αποχωρήσεων, υποστελέχωση και υπερκόπωση, χαρακτηριστικά που συντείνουν προς μειωμένη ποιότητα φροντίδας για τους ασθενείς.

Δημιουργία πανεπιστημιακών κλινικών κατόπιν επενδύσεων

Όσον αφορά τη αναγκαιότητα της δημιουργίας πανεπιστημιακών κλινικών στην Κύπρο, ο κ. Γαλανός υπογραμμίζει ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγείας και συνδυάζουν την πρακτική φροντίδα υγείας με την εκπαίδευση και την έρευνα, βοηθώντας στην προετοιμασία της επόμενης γενιάς επαγγελματιών υγείας και στην προώθηση των τελευταίων εξελίξεων στην ιατρική επιστήμη.

Παρόλα αυτά, τονίζει, η δημιουργία πανεπιστημιακών κλινικών απαιτεί μεγάλη δέσμευση, πολιτική βούληση (κίνητρα) και πόρους κάτι που δεν είναι εύκολο για μια μικρή χώρα όπως την Κύπρο.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Διαφορετικές οι απαιτήσεις των ασθενών σήμερα 

Αναφορικά με τις απαιτήσεις των ασθενών σήμερα, αναφέρει ότι έχουν αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά αυτό δεν είναι θέμα νοοτροπίας.

Όπως εξηγεί, αυτό οφείλεται στο ότι οι ασθενείς έχουν πλέον ένα πολύ διαφορετικό τρόπο ζωής καθώς και δραματικά περισσότερη πρόσβαση σε πληροφόρηση (π.χ. διαδίκτυο) και ως αποτέλεσμα είναι σε θέση να απαιτούν την καλύτερη δυνατή φροντίδα. 

Της Ουρανίας Στυλιανού

Η συνέντευξη:

Ερ.: Τι σημαίνει ο όρος ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας; Κατά πόσο έχει να κάνει με την υγεία των ασθενών αλλά και την οικονομική ευημερία των υπηρεσιών υγείας;

Απ.: Η ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας αναφέρεται στο επίπεδο της περίθαλψης και της φροντίδας που παρέχεται στους ασθενείς και σε τι βαθμό ικανοποιεί τις ανάγκες τους οι οποίες στην εποχή που ζούμε είναι πολυδιάστατες και δεν επικεντρώνονται αποκλειστικά στη θεραπεία. Η ποιότητα στην υγεία συνδέεται στενά με την ασφάλεια, την αποδοτικότητα, την ικανοποίηση των ασθενών, την έγκαιρη παροχή φροντίδας και την ισονομία στην πρόσβαση. Όπως είναι αναμενόμενο, επηρεάζει άμεσα την υγεία των ασθενών με βελτιωμένα αποτελέσματα υγείας, μειωμένης διάρκειας νοσηλείες, μείωση των επιπλοκών και βελτίωση της ευημερίας των ασθενών.

Όσον αφορά την οικονομική ευημερία των υπηρεσιών υγείας, η ποιότητα παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας μπορούν να είναι πιο αποδοτικές, μειώνοντας το κόστος από αποτυχημένες ή αναποτελεσματικές θεραπείες. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η ποιοτική υγεία σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τον υγιή τρόπο ζωής και την πρόληψη, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους παροχής υγειονομικής περίθαλψης.

Ερ.: Πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας;

Απ: Η προώθηση της ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας, απαιτεί μια προσεκτική και συστηματική προσέγγιση, τόσο σε επίπεδο πολιτικής, όσο και σε επίπεδο παρόχων υπηρεσιών. 

Σε επίπεδο πολιτικής είναι απαραίτητο να διαμορφωθεί το κατάλληλο περιβάλλον που να προωθεί την ποιότητα. Σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελούν η σωστή και αποτελεσματική εποπτεία του συστήματος και η τυποποίηση παροχής φροντίδας βάσει επιστημονικά τεκμηριωμένων πρακτικών (π.χ. κλινικά πρωτόκολλα, ηλεκτρονικοί φάκελοι ασθενών, διαπίστευση παρόχων κτλ.).

Με τη σειρά τους, οι πάροχοι υπηρεσιών πρέπει να υλοποιήσουν μοντέλα παροχής φροντίδας που να εστιάζονται στον ασθενή και τις προσωπικές ανάγκες του. Βασικές ενέργειες αποτελούν η συνεχής εκπαίδευση και κατάρτιση του προσωπικού, η επένδυση σε υποδομές και εξοπλισμό, η διασφάλιση της ασφάλειας του ασθενή, η αποτελεσματική διοίκηση και διαχείριση και η συνεχής  μέτρηση και αξιολόγηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Ερ.: Πώς θα μπορούσε ο ΟΑΥ, ο ΟΚΥπΥ αλλά και το Υπουργείο Υγείας να συμβάλουν σε αυτό;

Απ.: Το Υπουργείο Υγείας πρέπει να επικεντρωθεί στα θέματα πολιτικής και να προωθήσει ενέργειες που να εστιάζονται στην ποιότητα. Όπως προαναφέρθηκε, τα βασικότερα ζητήματα αφορούν την εποπτεία του συστήματος υγείας (ΓεΣΥ και ιδιωτικός τομέας), την εισαγωγή επιστημονικά τεκμηριωμένων πρακτικών, την υλοποίηση ηλεκτρονικού φάκελου ασθενών μέσω της επιτροπής ηλεκτρονικής υγείας και πολλά άλλα. 

Ο ΟΑΥ, ως ο ασφαλιστής του ΓεΣΥ, μπορεί πάλι μέσω της πολιτικής του συστήματος να προωθήσει μέτρα που να αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας. Τέτοια μέτρα όμως θα είναι πάντα σε συνάρτηση με την αξία, δηλαδή την παροχή της καλύτερης δυνατής ποιότητας υγείας εντός των πλαισίων του σφαιρικού προϋπολογισμού του ΓεΣΥ. Ήδη ο ΟΑΥ προωθεί αναθεωρημένες πολιτικές αποζημίωσης που εστιάζονται σε ποιοτικά κριτήρια.

Ο ΟΚΥπΥ είναι ο μεγαλύτερος πάροχος υπηρεσιών εντός ΓεΣΥ και συνεπώς ποιοτικές υπηρεσίες φροντίδας από τον ΟΚΥπΥ έχουν μεγάλο αντίκτυπο στο σύστημα συνολικά. Οι ενέργειες όμως που πρέπει να πραγματοποιήσει για ποιοτική φροντίδα δεν διαφέρουν από τις ενέργειες που πρέπει να ακολουθήσει και ο οποιοσδήποτε άλλος πάροχος και τις οποίες προανέφερα.

Ερ: Υπάρχουν πολλά ανοιχτά θέματα που αφορούν τη στελέχωση των νοσοκομείων και την αμοιβή του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, όπως και την παροχή συλλογικής σύμβασης. Πιστεύετε ότι τα προβλήματα ξεκινούν από την ευημερία του προσωπικού, τις συνθήκες εργασίας και την έλλειψη κινήτρων;

Απ.: Το προσωπικό των νοσοκομείων, περιλαμβάνοντας τόσο το ιατρικό όσο και το νοσηλευτικό προσωπικό, είναι βασικό στοιχείο του συστήματος υγείας και η κρίση που παρατηρείται με ελλείψεις προσωπικού και ιδιαίτερα όσον αφορά το νοσηλευτικό προσωπικό, είναι παγκόσμιας κλίμακας. Η ευημερία, οι συνθήκες εργασίας και η υλοποίηση κινήτρων βάσει απόδοσης έχουν σίγουρα άμεσο αντίκτυπο και στην ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν.

Τα προβλήματα σε θέματα προσωπικού, πέραν της αμοιβής, οδηγούν σε χαμηλή ικανοποίηση του εργαζόμενου, υψηλό ποσοστό αποχωρήσεων, υποστελέχωση και υπερκόπωση, χαρακτηριστικά που συντείνουν προς μειωμένη ποιότητα φροντίδας για τους ασθενείς.

Ερ.: Γίνεται λόγος για την αναγκαιότητα πανεπιστημιακών κλινικών στην Κύπρο. Ποια η άποψη σας για αυτό, γιατί δεν προχωρά σε υλοποίηση και πώς θα μπορούσε να ξεκινήσει η διαδικασία για δημιουργία πανεπιστημιακών κλινικών;

Απ.: Οι πανεπιστημιακές κλινικές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγείας. Συνδυάζουν την πρακτική φροντίδα υγείας με την εκπαίδευση και την έρευνα, βοηθώντας στην προετοιμασία της επόμενης γενιάς επαγγελματιών υγείας και στην προώθηση των τελευταίων εξελίξεων στην ιατρική επιστήμη.

Η δημιουργία πανεπιστημιακών κλινικών απαιτεί μεγάλη δέσμευση, πολιτική βούληση (κίνητρα) και πόρους κάτι που δεν είναι εύκολο για μια μικρή χώρα όπως την Κύπρο. Σε πρώτο στάδιο θεωρώ πρέπει να υλοποιηθούν κατάλληλες πολιτικές που να προωθούν τέτοια εγχειρήματα σε συνδυασμό με τα πανεπιστημιακά προγράμματα ιατρικής και νοσηλευτικής που έχουν δημιουργηθεί κατά τα τελευταία χρόνια όπως επίσης και διεθνείς συνεργασίες σε έρευνα και καινοτομία. Ένα αποτελεσματικά διαμορφωμένο περιβάλλον θα είναι σε θέση να προσελκύσει και επενδύσεις προς αυτή τη κατεύθυνση. Ήδη, πάντως, βλέπουμε διάφορες ιδιωτικές πρωτοβουλίες για δημιουργία πανεπιστημιακών νοσοκομείων και αυτές είναι αποτέλεσμα της κινητικότητας στην αγορά κατόπιν της εισαγωγής του ΓεΣΥ.

Ερ.: Σήμερα οι ασθενείς φαίνεται να έχουν πολύ περισσότερες απαιτήσεις από το σύστημα υγείας, γιατρούς κλπ. Θα πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία των πολιτών ή το σύστημα υγείας να συμβαδίσει με τις απαιτήσεις τους;

Απ.: Πράγματι, οι απαιτήσεις των ασθενών (στη Κύπρο και ανά το παγκόσμιο) έχουν αλλάξει σημαντικά κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό δεν είναι θέμα νοοτροπίας αλλά της πραγματικότητας ότι οι ασθενείς έχουν πλέον ένα πολύ διαφορετικό τρόπο ζωής καθώς και δραματικά περισσότερη πρόσβαση σε πληροφόρηση (π.χ. διαδίκτυο) και ως αποτέλεσμα είναι σε θέση να απαιτούν την καλύτερη δυνατή φροντίδα. Αυτό είναι θετικό και αναμενόμενο αλλά η αλήθεια είναι ότι υπάρχει ένας δυναμικός συμβιβασμός μεταξύ των απαιτήσεων των ασθενών και των περιορισμών/δυνατοτήτων του συστήματος υγείας.

Το θέμα νοοτροπίας των ασθενών είναι διαφορετικό αλλά επίσης σημαντικό για τη διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας. Στη Κύπρο έχουμε μάθει και με συγκεκριμένους τρόπους, π.χ. απευθείας πρόσβαση σε ειδικούς ιατρούς. Βασικός πυλώνας του συστήματος υγείας μας είναι όμως η έννοια του προσωπικού ιατρού και συνεπώς πρέπει να υπάρξει αλλαγή νοοτροπίας σε αυτό το επίπεδο, όπως επίσης και η απαίτηση ασθενών για εργαστηριακές/ διαγνωστικές εξετάσεις, λήψη φαρμακευτικής αγωγής (π.χ. αντιβιώσεις) κλπ.

Η αλληλεπίδραση μεταξύ των ασθενών και των συστημάτων υγείας είναι όμως άκρως σημαντική για επίτευξη ποιοτικής υγείας και συνεπώς όλες οι πλευρές θα πρέπει να προσαρμοστούν βάσει νέων δεδομένων και να μάθουν από τις εμπειρίες και τα λάθη του παρελθόντος.