Επιπτώσεις πανδημίας στη ρύθμιση των συναισθημάτων μας

26 Ιουνίου 2022, 06:00

Η είσοδος της πανδημίας δοκίμασε σε μεγάλο βαθμό την ψυχική υγεία των ανθρώπων διεθνώς, καθώς η πανδημία χαρακτηρίστηκε από απροσδόκητες συμπεριφορές, αναφέρει η καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Γεωργία Παναγιώτου.

Σε άρθρο της η κ. Παναγιώτου υποδεικνύει ότι η ψυχολογική έρευνα γύρω από τον Covid-19, κατέδειξε ορισμένους προστατευτικούς παράγοντες που μετρίασαν τις επιπτώσεις στη ψυχική υγεία.

Συγκεκριμένα, αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν την κοινωνική υποστήριξη, τις κοινωνικές δεξιότητες και τη νοηματοδότηση της κατάστασης. Προσθέτει ακόμη ότι η ικανότητα διαχείρισης συναισθημάτων ευέλικτα, με τρόπο κατάλληλο για την κάθε περίπτωση, με συνέπεια στους στόχους και τις αξίες του καθενός αποτέλεσε προστατευτική.

Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας η επιστήμη αμφισβητήθηκε, η παραπληροφόρηση πλημμύρισε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι θεωρίες συνωμοσίας έγιναν κύρια θέματα συζήτησης.

Σύμφωνα με την κ. Παναγιώτου, η επιστημονική έρευνα στη ψυχολογία των συναισθημάτων μας βοηθά να εξηγήσουμε αυτές τις συμπεριφορές ως τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι προσπάθησαν να διαχειριστούν τα συναισθήματά του φόβου και του άγχους, που κυριάρχησαν σε μαζικό επίπεδο.

Καλές και κακές στρατηγικές αντιμετώπισης

Καθώς, ο κορωνοϊός ήταν ένας εχθρός για τον οποίο γνωρίζαμε ελάχιστα, η κ. Παναγιώτου αναφέρει ότι «ο καθένας κινητοποίησε τις στρατηγικές στις οποίες είχε πρόσβαση με σκοπό να τον αντιμετωπίσει».

Όπως αναφέρει, οι στρατηγικές ρύθμισης των συναισθημάτων δεν είναι εγγενώς ούτε καλές ούτε κακές, αλλά είναι προσαρμοστικές στον βαθμό που αρμόζουν στο πλαίσιο και εξυπηρετούν στόχους και αξίες.

«Ωστόσο, ορισμένες στρατηγικές έχουν συσχετιστεί με καλύτερη ψυχική υγεία, και αυτές αφορούν τον προσανατολισμό προς τη δράση (προγραμματισμός, επίλυση προβλημάτων), τη συναισθηματική επίγνωση και την ορθή εκτίμηση της κατάστασης (συναισθηματική επίγνωση και σαφήνεια , επαναπροσδιορισμός της κατάστασης)», σημειώνει.

Προσθέτει ότι «ακόμη και στρατηγικές που συνδέονται αρνητικά με τη ψυχική υγεία, όπως η αποφυγή (άρνηση της πανδημίας, άρνηση συμμετοχής στον έλεγχο της διασποράς, απόσπαση της προσοχής από απειλητικές πληροφορίες), μπορεί να είναι προσαρμοστικές υπό προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, αμέσως μετά από ένα σοβαρό ψυχικό τραύμα, η άρνηση είναι προσαρμοστική, μέχρι να μπορέσει να γίνει ανεκτός ο πόνος, να εκτιμηθεί η κατάσταση και να ξεκινήσει η κατάλληλη αντιμετώπιση».

Συνεπώς, σημειώνεται ότι μέσω αυτών των στρατηγικών μπορούμε να κατανοήσουμε τις αντιδράσεις στη σκληρή πραγματικότητα της πανδημίας, την απώλεια ζωών, τον αποχωρισμό από αγαπημένους, την ασθένεια, και το αβέβαιο οικονομικό μέλλον, που κυμάνθηκαν από την πλήρη άρνηση («κανείς δεν έχει δει τον ιό»), την επίρριψη ευθυνών σε άλλους («οι εμβολιασμένοι/μη εμβολιασμένοι εξάπλωσαν τον ιό»), την διανοητοποίηση («δικό μου σώμα, δική μου επιλογή»), στην ανησυχία, τον μηρυκασμό και την καταστροφοποίηση («δεν θα τελειώσει ποτέ» ), ως προσπάθεια επιβίωσης.

«Θα πρέπει βέβαια να παρατηρήσουμε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των στρατηγικών που χρησιμοποιήθηκαν, αφού η αποτελεσματική αντιμετώπιση μιας δύσκολης κατάστασης απαιτεί τελικά συνειδητοποίηση, αξιολόγηση και δράση», υπογραμμίζει.

Δεξιότητες διαχείρισης συναισθημάτων

Η κ. Παναγιώτου, επισημαίνει ακόμη ότι οι δεξιότητες διαχείρισης συναισθημάτων μπορούν να εκμαθευτούν μέσα από τεκμηριωμένες παρεμβάσεις (π.χ. Θεραπεία Αποδοχής και Δέσμευσης, Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία κ.α.) και μέσα από προληπτικά προγράμματα, προετοιμάζοντας μας για μελλοντικές κρίσεις.

Υπογραμμίζει επίσης ότι «χρειαζόμαστε ερευνητικά δεδομένα σχετικά με το ποιες στρατηγικές λειτουργούν καλύτερα, για ποιον και με ποιον τρόπο, ώστε να τελειοποιήσουμε τέτοιες παρεμβάσεις. Οι δεξιότητες αυτές θα πρέπει ίσως αν αποτελούν μέρος του αναλυτικού προγράμματος των σχολείων και πανεπιστημίων, προετοιμάζοντας τις νέες γενιές να αντιμετωπίσουν καλύτερα από εμάς τις κρίσεις του μέλλοντος».

Της Ουρανίας Στυλιανού