Η τεράστια συμβολή της Ευρώπης στην Υγεία

*της Δρος Ανδρούλλας Ελευθερίου

Από τα πρώτα κιόλας στάδια της πανδημίας της COVID-19 που ταρακούνησε συθέμελα τα εθνικά συστήματα υγείας σε όλο τον κόσμο, μη εξαιρουμένων εκείνων της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επιδοθεί σε μια πρωτόγνωρη προσπάθεια αναβάθμισης υφιστάμενων και θέσπισης νέων ρυθμιστικών κανονισμών και πολιτικών για την αντιμετώπιση των ποικίλων και σύνθετων προκλήσεων που απασχολούν τη Γηραιά Ήπειρο σε σχέση με την Υγεία.

Το 2022 μάλιστα υπήρξε ιδιαίτερα καρποφόρο σε επίπεδο πολιτικών υγείας, κυρίως σε ό,τι αφορά τη σταδιακή συμπλήρωση του παζλ της περίφημης Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας (European Health Union), του μακρόπνοου ευρωπαϊκού οράματος με στόχο την καλύτερη προστασία της υγείας των πολιτών και τη βελτίωση τόσο της ανθεκτικότητας των συστημάτων υγείας, όσο και της προετοιμασίας τους απέναντι σε μελλοντικές υγειονομικές κρίσεις.

Πράγματι η χρονιά που αφήσαμε πίσω μας βρήκε την ΕΕ να ενισχύει σημαντικά το «οπλοστάσιό» της στον συγκεκριμένο τομέα, αφουγκραζόμενη τις απαιτήσεις των  Ευρωπαίων για πολιτικές προσανατολισμένες σε ποιοτικότερες υπηρεσίες για την Υγεία.

Αιχμή του δόρατος των νέων σχεδίων που τέθηκαν σε εφαρμογή ήταν ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας (EHDS), ο οποίος συνιστά τον κινητήριο μοχλό του ψηφιακού μετασχηματισμού της υγειονομικής περίθαλψης και παρέχει ένα συνεκτικό πλαίσιο για τη διασυνοριακή χρήση και ανταλλαγή δεδομένων υγείας. Μέσω του EHDS, η ΕΕ φιλοδοξεί να δώσει περαιτέρω ώθηση στην ταχύτερη διάγνωση παθήσεων, την παροχή εξατομικευμένης φροντίδας στους ασθενείς, αλλά και την ιατρική έρευνα και καινοτομία για την ανάπτυξη σωτήριων θεραπειών. Άλλωστε, το πρόσφατο παράδειγμα της πανδημίας έδειξε πόσο αποκεντρωμένα και αποσυνδεδεμένα είναι τα κράτη μέλη της ΕΕ σε σχέση με την υγειονομική περίθαλψη. Ως εκ τούτου, ένας χώρος δεδομένων υγείας που θα συνέβαλε στην άρση της πολυπλοκότητας των κανόνων, των δομών και των διαδικασιών και θα διευκόλυνε την αμεσότερη πρόσβαση σε δεδομένα υγείας  κρίθηκε, όχι αδίκως, ως αδήριτη αναγκαιότητα.

Αποφασιστικό βήμα προς την ενίσχυση της ασφάλειας, της ποιότητας και της διαθεσιμότητας των ουσιών ανθρώπινης προέλευσης, όπως το πολύτιμο αίμα, αποτέλεσε και η πρόταση της ΕΕ για αντικατάσταση του παρωχημένου σχετικού νομικού πλαισίου 20ετίας με έναν νέο Κανονισμό (SoHo). Η εν λόγω πρόταση, η ψήφιση της οποίας εκκρεμεί, θέτει μια πολύ καλή βάση για να διασφαλιστεί ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να συνεχίσουν να λαμβάνουν ασφαλή και υψηλής ποιότητας αίμα, ενισχύοντας παράλληλα την προστασία και των δοτών και παρέχοντας στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ την πολυπόθητη ευελιξία που χρειάζεται για να προσαρμόζεται στα νέα επιστημονικά δεδομένα και την καινοτομία. Ο προτεινόμενος Κανονισμός προβλέπει μέτρα και για την αντιμετώπιση των κατά καιρούς σοβαρών ελλείψεων, ενός ζητήματος μείζονος σημασίας στις περισσότερες χώρες της Νότιας Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης των δεδομένων, των προειδοποιήσεων για μειωμένα αποθέματα και των σχεδίων έκτακτης ανάγκης.

Εντός του 2022, τέθηκε σε ισχύ ο Κανονισμός της ΕΕ και για την Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας (HTA). Πρόκειται για ένα εργαλείο-κλειδί που θα επιτρέψει στις αρμόδιες ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές να καθορίζουν αν τα καινοτόμα ιατρικά και φαρμακευτικά προϊόντα προσφέρουν συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι των υφιστάμενων παρόμοιων προϊόντων - ιδίως όσον αφορά τη σχέση κόστους και θεραπευτικής αποτελεσματικότητας. Χάρη στους νέους κανόνες, οι καινοτόμες τεχνολογίες υγείας που γνωρίζουν τεράστια άνθηση τα τελευταία χρόνια, θα μπορούν να γίνουν ταχύτερα διαθέσιμες σε εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς, ενώ και οι παρασκευαστές φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων θα ωφεληθούν εξαιτίας της απλούστευσης των διαδικασιών υποβολής.

Το εντυπωσιακό ευρωπαϊκό χαρτοφυλάκιο των προωθούμενων ρυθμιστικών αλλαγών για την Υγεία την περασμένη χρονιά συμπεριέλαβε και τον Κανονισμό για τις Κλινικές Δοκιμές (CTR) για την εναρμόνιση των διαδικασιών υποβολής, αξιολόγησης και εποπτείας των κλινικών δοκιμών σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι νέοι κανόνες αναμένεται να αυξήσουν τη διαφάνεια, να εξορθολογήσουν τις διαδικασίες υποβολής για πολυεθνικές δοκιμές νέων φαρμάκων και θεραπειών καθώς και τη συμμετοχή των ασθενών σε αυτές, και, εν τέλει, να καταστήσουν την ΕΕ ελκυστικό προορισμό για ιατρική έρευνα και επενδύσεις.

Η κινητικότητα των ευρωπαϊκών μηχανισμών γύρω από την Υγεία συνεχίζεται με αδιάπτωτους ρυθμούς και το 2023, με κύριο άξονα την επικείμενη αναθεώρηση του νομικού πλαισίου για τα φαρμακευτικά προϊόντα (Pharmaceutical Legislation), στόχος του οποίου είναι να διασφαλίσει την πρόσβαση σε ποιοτικά και οικονομικά προσιτά φάρμακα, να καταστήσει το φαρμακευτικό σύστημα πιο ανθεκτικό στις κρίσεις και να αυξήσει την ασφάλεια του εφοδιασμού. Ανάμεσα στις πολυάριθμες προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί το νεοσύστατο πλαίσιο είναι η ανάγκη προσαρμογής στις ταχύτατες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις που σημειώνονται στον χώρο του φαρμάκου.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Το πλέον κρίσιμο ρώτημα που προκύπτει μέσα από την ανασκόπηση των εξελίξεων που θα διαμορφώσουν το αύριο στην Υγεία είναι το με ποιον τρόπο θα μπορέσει η χώρα μας να ευθυγραμμιστεί με τις συγκοινωνούσες αυτές πολιτικές και να τις ενσωματώσει όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται στις εθνικές συνθήκες και ανάγκες. Οι ευκαιρίες που αναδύονται για την παροχή πιο άμεσης, πιο ποιοτικής, και πιο αποτελεσματικής περίθαλψης στους ασθενείς το προσεχές διάστημα είναι πραγματικά άνευ προηγουμένου για τα ευρωπαϊκά δεδομένα και πρέπει να αξιοποιηθούν στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Και αυτό είναι επιτακτικό να συμβεί, ανεξάρτητα από το ποιον θα αναδείξει η λαϊκή ετυμηγορία ως τον επόμενο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας.

*Δρ. Ανδρούλλα Ελευθερίου

Ιολόγος BSC, MSc, PhD

Εκτελεστική Διευθύντρια Διεθνούς Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας (ΔΟΘ)