Αιμοληψία: 8+1 τρόποι για να βοηθήσετε το παιδί να αντιμετωπίσει τις φοβίες του

*Της Έλενας Μιχαέλλας Ζαμανή

Οι εξετάσεις αίματος είναι ζωτικής σημασίας για τον άνθρωπο. Αποτελούν εξαιρετικής σημασίας «εργαλείο» στα χέρια των γιατρών για την πρόληψη, διάγνωση και παρακολούθηση ασθενειών, τόσο στον ενήλικο όσο και στον παιδικό/βρεφικό πληθυσμό. H φλεβοτομία, γνωστή και ως αιμοληψία, είναι η διαδικασία της λήψης αίματος για εργαστηριακές εξετάσεις. Οι αιμολήπτες/φλεβοτομολόγοι είναι άτομα που έχουν εκπαιδευτεί για τον εντοπισμό των πιο κατάλληλων φλεβών για την αιμοληψία. Όσο καλύτερη είναι μια αιμοληψία (π.χ. επάρκεια όγκου, κατάλληλος διαχωρισμός δειγμάτων, κ.α.), τόσο πιο έγκυρο θα είναι το αποτέλεσμα της εξέτασης.

H αιμοληψία, ιδιαίτερα για τα παιδιά, δεν είναι μια εύκολη διαδικασία. Κάποια, μάλιστα, τρομάζουν ακόμη και στο άκουσμα της λέξης βελόνα ή αίμα. Δεν είναι, βεβαίως, παράλογο το άγχος ή η φοβία που μπορεί να αισθάνεται το παιδί πριν την αιμοληψία, καθώς πολλές φορές η διαδικασία συνδέεται με την αίσθηση πόνου. Ωστόσο, οι εξετάσεις αίματος είναι αναπόφευκτες και στην παιδική ηλικία. Γι’ αυτό και χρειάζεται μεγάλη προσοχή ως προς την επιλογή του δειγματοληπτικού κέντρου ώστε τα παιδιά να μην αναπτύξουν ειδικές φοβίες σχετικά με το αίμα ή την ένεση, λόγω τραυματικών εμπειριών κατά τη δειγματοληπτική διαδικασία.

Ειδική φοβία  

Η ειδική φοβία είναι η φοβία που σχετίζεται με  Aίμα – Ένεση – Τραύμα (Blood–Injection–Injury, BII). Αφορά μια κατάσταση όπου το άτομο εκδηλώνει έντονο φόβο/άγχος για: αίμα, βελόνα, τραυματισμούς ή επεμβατικές ιατρικές διαδικασίες (APA, 2013). Στα παιδιά, το άγχος ή ο φόβος σχετικά με Aίμα – Ένεση – Τραύμα μπορεί να εκδηλώνεται και να εκφράζεται μέσω κλάματος, νευρικότητας, ακόμη και προσκόλλησης. Σε ακραίες περιπτώσεις, το άτομο εκδηλώνει τάση ναυτίας ή λιποθυμικού επεισοδίου, κυρίως λόγω ξαφνικής μείωσης της παροχής γλυκόζης σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου ή του ρυθμού οξυγόνωσης του εγκεφάλου. Άτομα με ΒΙΙ ενδέχεται να μη γνωρίζουν την ύπαρξή της, επομένως ούτε τις διαθέσιμες θεραπείες. Μάλιστα, τα άτομα αυτά μπορεί να ερμηνεύσουν το πρόβλημά τους ως προσωπική αδυναμία και να προσπαθούν να το αποκρύψουν από τους αιμολήπτες ή να αποφεύγουν τις αιμοληπτικές και άλλες ιατρικές διαδικασίες.

Βασικές δεξιότητες του φλεβοτομολόγου  

Κάθε εργασία που προϋποθέτει την επαφή με ανθρώπους απαιτεί ποικίλες επικοινωνιακές και διαπροσωπικές δεξιότητες. Μπορεί να φαίνεται παράδοξο, ωστόσο οι δεξιότητες αυτές είναι ακόμη πιο σημαντικές για έναν φλεβοτομολόγο. Ο εξεταζόμενος βρίσκεται στο επίκεντρο της διαδικασίας της αιμοληψίας και ο αιμολήπτης τον βοηθά να περάσει επιτυχώς μέσα απ’ αυτήν και να αποκτήσει μια σχετικά θετική εμπειρία. Στις περιπτώσεις παιδιών, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι είναι απίστευτα καλοί κριτές. Όταν είμαστε αυθεντικοί, όταν διαθέτουμε ενσυναίσθηση και άνευ όρων αποδοχή, το αισθάνονται. Επιπρόσθετα, η ενεργητική ακρόαση, η λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία βοηθούν εξίσου στη δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος για τον εξεταζόμενο. 

Απλοί τρόποι αντιμετώπισης της ΒΙΙ  

• Πείτε στο παιδί σας την αλήθεια για το τι πρόκειται να συμβεί. Το να λέτε «δεν θα πονέσεις καθόλου» ή «δεν θα νιώσεις τίποτα» δεν ισχύει και το παιδί θα απογοητευθεί. Αντίθετα, πείτε του ότι θα νιώσει ένα μικρό «τσιμπηματάκι» το οποίο θα περάσει πολύ γρήγορα. 
• Εξηγήστε τους λόγους για τους οποίους είναι τόσο σημαντικό να κάνει τις εξετάσεις και πως χρειάζεται να μείνει λίγα δευτερόλεπτα ακίνητο κατά την αιμοληψία.
• Δώστε μόνο τις απαραίτητες πληροφορίες που μπορεί να κατανοήσει χωρίς να τρομάξει και να εκδηλώσει δυσανάλογο άγχος.
• Αποφύγετε τη χρήση απειλών που σχετίζονται με ιατρικές διαδικασίες. Πχ: «Κάτσε φρόνιμα γιατί θα κτυπήσεις και θα σε πάρω στο γιατρό να σου κάνει ένεση». 
• Αποφύγετε τη χρήση της γνωστής φράσης: «μη κλαις, είσαι μεγάλη/μεγάλος». Το κλάμα είναι έκφραση συναισθήματος και δεν χρειάζεται να αισθανθεί κατωτερότητα, αδυναμία ή/και ντροπή για τα συναισθήματα του. 
• Τα παιδία μιμούνται τα πρότυπά τους. Προσοχή λοιπόν για το τι λέτε ή πράττετε παρουσία των παιδιών σε σχέση με ανάλογες διαδικασίες. 
• Εάν το παιδί είναι πολύ μικρό, μπορείτε να του διαβάσετε ένα σχετικό παραμύθι ή να δημιουργήσετε μια ιστορία για να εξοικειωθεί εν μέρει με ιατρικές έννοιες και διαδικασίες.
• Για να ενισχύσετε τη θετική ιατρική συμπεριφορά, μπορείτε να το ανταμείψετε με ένα μικρό, συμβολικό δωράκι ή κάτι που έχετε συμφωνήσει από προηγουμένως. 
• Τονίστε το θάρρος του και τη σημασία που έχει η όλη διαδικασία για τη δική του υγεία. Είναι σημαντικό να κατανοήσει το παιδί γιατί έκανε την εξέταση, πού θα του χρησιμεύσει ως μέρος της δικής του υγιούς ανάπτυξης και εξέλιξης.

Εν κατακλείδι, οι εξετάσεις αίματος είναι ζωτικής σημασίας τόσο για τους ενήλικες όσο και για τους ανήλικους. Η προετοιμασία ενός παιδιού για ιατρικές εργαστηριακές εξετάσεις μπορεί να είναι μια πραγματική πρόκληση, ειδικότερα όταν το παιδί παρουσιάζει φοβία σχετικά με Αίμα – Ένεση – Τραύμα. Ωστόσο, η αποφυγή της εξέτασης μπορεί να επιφέρει αρνητικές συνέπειες για την υγεία του, άμεσα ή έμμεσα. 

Το Χημείο Γιαννουκά, μέλος του Ομίλου ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ, έχοντας ως στόχο τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των εξεταζόμενων, απασχολεί εξειδικευμένο προσωπικό στις αιμοληψίες τόσο σε ενήλικο/υπερήλικο όσο και σε παιδικό/βρεφικό πληθυσμό. Η προσέγγιση, αλλά και οι τεχνικές που εφαρμόζονται βοηθούν τα παιδιά και τους ενήλικες να εξοικειωθούν όσο το δυνατό καλυτέρα με το συγκεκριμένο περιβάλλον, ώστε η δειγματοληπτική διαδικασία να μετατραπεί σε εμπειρία με θετικό αντίκτυπο για τη ψυχοσωματική τους υγεία.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

* Αιμολήπτρια στο Χημείο Γιαννουκά – Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ στην Κύπρο. BA Ψυχολογίας

Πηγές: American Psychiatric Association (APA). (2013). Diagnostic and statistical manual mental disorders (DSM-5). (5th ed.). Washington,  DC: American Psychiatric Association Task Force.