Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς: Προστατεύουμε το πιο πολύτιμο όργανό μας

Η Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς είναι μια πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Καρδιάς (World Heart Federation - WHF), της οποίας μέλη είναι καρδιολογικά ιδρύματα και καρδιολογικές εταιρείες από περισσότερες από 100 χώρες. Έχει θεσπιστεί για κάθε χρόνο να λαμβάνει χώρα στις 29 Σεπτεμβρίου και ενθαρρύνει εκστρατείες ευαισθητοποίησης σχετικά με την πρόληψη του κινδύνου των καρδιαγγειακών νόσων. Για το έτος 2023 το σύνθημα του WHF είναι "Use Your Heart to Beat Cardiovascular Diseases“ («Χρησιμοποιήστε την καρδιά σας για να νικήσετε τις καρδιαγγειακές παθήσεις») και έχει σκοπό να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στην υγεία της καρδιάς τους, αλλά και στην υγεία των άλλων, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, εστιάζοντας στην καταπολέμηση προδιαθεσικών παραγόντων – νοσημάτων όπως η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία.

Μάς εξηγεί ο καθηγητής καρδιολογίας του ΕΚΠΑ, Κωνσταντίνος Τούτουζας:

Προκαλείται από στένωση των αρτηριών και όταν οι στενώσεις εμποδίζουν την κανονική ροή του αίματος, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα, όπως στηθάγχη, που χαρακτηρίζεται από πόνο στο στήθος και δύσπνοια. Γίνεται επικίνδυνο εάν μια από αυτές τις πλάκες στο τοίχωμα του αγγείου ραγεί ξαφνικά και σχηματιστεί θρόμβος αίματος στο εν λόγω σημείο. Σε περίπτωση που κλείσει απότομα το αγγείο, εμφανίζεται οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, κατά το οποίο το τμήμα του μυοκαρδίου που εξαρτάται από το αγγείο αυτό δεν τροφοδοτείται πλέον με αίμα. Πριν από ένα έμφραγμα, ο ασθενής εμφανίζει συχνά πρώιμα σημάδια - στηθάγχη: αρχικά συνήθως μόνο στην άσκηση, αλλά αργότερα προοδευτικά και στο ελαφρύ στρες ή ακόμα και σε κατάσταση ηρεμίας. Όποιος παρατηρήσει τέτοια προειδοποιητικά σημάδια, πρέπει οπωσδήποτε να αναζητήσει ιατρική βοήθεια!

Παράγοντες κινδύνου

Εάν τα επίπεδα της LDL (κακής) χοληστερόλης είναι πολύ υψηλά, τα τοιχώματα των αγγείων κινδυνεύουν καθώς δημιουργούνται όλο και περισσότερες εναποθέσεις. Ωστόσο, εάν η χοληστερόλη μειωθεί έγκαιρα, μια τέτοια αθηρωματική βλάβη μπορεί να προληφθεί, ενώ ακόμα και όταν έχουν ήδη δημιουργηθεί εναποθέσεις, με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή  μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Ο καθένας λοιπόν θα πρέπει να ελέγχει το επίπεδο χοληστερόλης του. 

Σύμφωνα με τις τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (European Society of Cardiology – ESC), η LDL χοληστερόλη πρέπει να είναι κάτω από 116 mg/dl (3,0 mmol/l) σε κατά τα άλλα υγιή άτομα, κάτω από 70 mg/dl (1,8 mmol/l) σε ασθενείς υψηλού κινδύνου, ενώ σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο κάτω από 55 mg/dl (1,4 mmol/l). 

Αν και μερικές φορές αυτές οι τιμές είναι δύσκολο να επιτευχθούν, θα πρέπει να προσπαθήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο να προστατεύσουμε την πολύτιμη καρδιά μας. Το πρώτο βήμα είναι ένα υγιεινό διαιτολόγιο, που βασίζεται στη μεσογειακή διατροφή. Ωστόσο, τα επίπεδα χοληστερόλης συχνά είναι τόσο υψηλά που απαιτείται η έναρξη επιπρόσθετης φαρμακευτικής αγωγής με φάρμακα όπως οι στατίνες, που έχει αποδειχθεί ότι όχι μόνο μειώνουν τον κίνδυνο αγγειακών εγκεφαλικών και καρδιαγγειακών συμβαμάτων, αλλά είναι επίσης καλά ανεκτές.

Η οικογενής υπερχοληστερολαιμία (familial hypercholesterolemia - FH) είναι μια συγγενής διαταραχή του μεταβολισμού των λιπιδίων που προκαλείται από ένα γενετικό έλλειμμα στους υποδοχείς της LDL. Υπολογίζεται ότι ένας στους 250 έως 300 ανθρώπους επηρεάζεται από γενετικά υψηλή συγκέντρωση χοληστερόλης στο αίμα. Μεταξύ των κληρονομικών μορφών, υπάρχει μια ιδιαίτερα σοβαρή μορφή - η ομόζυγη υπερχοληστερολαιμία, στην οποία το έλλειμμα κληρονομείται και από τους δύο γονείς. Στην ετερόζυγη μορφή, το γενετικό ελάττωμα κληρονομήθηκε μόνο από έναν γονέα.

Ωστόσο, η FH αναγνωρίζεται και αντιμετωπίζεται μόνο στο 15% περίπου των προσβεβλημένων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η κατά τ’ άλλα σχετικά κοινή αυτή κληρονομική πάθηση, συχνά γίνεται εμφανής μόνο αφού έχει ήδη συμβεί ένα σοβαρό συμβάν, όπως ένα έμφραγμα μυοκαρδίου. Το πόσο σοβαρό είναι το γενετικό φορτίο και πόσο πιθανές είναι οι σοβαρές συνέπειες εξαρτώνται από το επίπεδο της LDL χοληστερόλης και τους συνοδούς παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα.

Τι είναι Lp(a)

Τα αυξημένα επίπεδα Lp(a), είναι επίσης κληρονομικής αιτιολογίας. Πρόκειται για μία από τις πρωτεΐνες που είναι υπεύθυνες για τη μεταφορά των λιπιδίων στο αίμα. Μελέτες τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι τα αυξημένα επίπεδά της - καθώς και τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης LDL - σχετίζονται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Κάθε ενήλικας θα πρέπει επομένως να προσδιορίσει μια φορά στη ζωή του την τιμή της Lp(a), με μια απλή εξέταση αίματος. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να εντοπιστούν άτομα με πολύ υψηλά επίπεδα Lp(a) (>180 mg/dl ή >430 nmol/l) που έχουν υψηλό κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων.

Αισιόδοξα δεδομένα

Μόλις πριν από 20 χρόνια, ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου λογιζόταν από ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας ως μια θανατική ποινή. Χάρη στην εξέλιξη και την καλή φροντίδα και εκπαίδευση, οι πιθανότητες επιβίωσης είναι πολύ μεγαλύτερες σήμερα, ενώ σύμφωνα και με τη «Γερμανική Έκθεση Καρδιάς» ο αριθμός των θανατηφόρων εμφραγμάτων μυοκαρδίου, συνέχισε να μειώνεται τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τη «Γερμανική Έκθεση Καρδιάς 2022», το ποσοστό θνησιμότητας μειώθηκε κατά περίπου 34% για τις γυναίκες και κατά περίπου 26% για τους άνδρες μεταξύ των ετών 2011 και 2021.

Σε απόλυτους αριθμούς, περίπου 5.900 λιγότεροι άνθρωποι πέθαναν από έμφραγμα μυοκαρδίου το 2021 σε σχέση με δέκα χρόνια πριν. Σύμφωνα με την έκθεση, υπήρχαν περίπου 46.500 λιγότεροι θάνατοι σε σύγκριση με το έτος 2000. Σύμφωνα με την έκθεση, η μείωση αυτή οφείλεται σημαντικά στο ότι λιγότεροι πλέον καπνίζουν. Μαζί με την υψηλή αρτηριακή πίεση και το διαβήτη τύπου 2, το κάπνισμα είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για έμφραγμα μυοκαρδίου.

Κρίσιμο ήταν επίσης ότι χάρη στις εκπαιδευτικές εκστρατείες, οι άνθρωποι γνωρίζουν περισσότερα για τα εμφράγματα και μπορούν να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα πιο γρήγορα. Ωστόσο, ακόμη κι αν η θνησιμότητα από ορισμένες καρδιαγγειακές παθήσεις - συμπεριλαμβανομένης της καρδιακής ανεπάρκειας – φθίνει, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να πεθαίνουν.

Συνολικά, τα καρδιαγγειακά νοσήματα εξακολουθούν να είναι η πρώτη αιτία θανάτου. Περισσότεροι από 65.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο μόνο από αιφνίδιο καρδιακό θάνατο.

Κάπνισμα

Όπως κατέδειξε και η Γερμανική Έκθεση Καρδιάς, η μείωση του αριθμού των καπνιζόντων φαίνεται να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Ενδιαφέρουσα και άξια συγχαρητηρίων είναι η πρωτοβουλία και φιλοδοξία της Αγγλίας να γίνει μία χώρα «χωρίς καπνό» έως το 2030 – που επιτυγχάνεται όταν τα ποσοστά των καπνιζόντων στους ενήλικες πέσει στο 5% ή λιγότερο.

Το Σχέδιο Ελέγχου του Καπνού για την Αγγλία, που δημοσιεύτηκε το 2017 από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, τόνισε την πρόοδο που έχει σημειωθεί από το προηγούμενο Σχέδιο (2011) στη μείωση της επίπτωσης του καπνίσματος, αλλά αναγνώρισε ότι υπάρχει ακόμη περισσότερη δουλειά να γίνει. Το σχέδιο αυτό έθεσε πολλές φιλοδοξίες, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της έναρξης του καπνίσματος στους νέους και της επίπτωσης του καπνίσματος στην εγκυμοσύνη. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί για τον έλεγχο του καπνού, καθορίζοντας ένα πακέτο συστάσεων με στόχο την υποστήριξη της φιλοδοξίας του 2030, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων «κρίσιμων πράξεων» για την κυβέρνηση:

1. Αύξηση επένδυσης

Συνολική επένδυση επιπλέον 125 εκατομμυρίων £ ετησίως στην «χωρίς καπνό έως το 2030» εκστρατεία, για τη χρηματοδότηση της εύκολα προσβάσιμης, υψηλής ποιότητας υποστήριξης που χρειάζονται οι καπνιστές για να τους βοηθήσουν να κόψουν το κάπνισμα.

2. Αύξηση ηλικίας πώλησης

Η κυβέρνηση πρέπει να σταματήσει τους νέους από την έναρξη του καπνίσματος, γι' αυτό συνιστά την αύξηση της ηλικίας πώλησης από τα 18, κατά ένα χρόνο, κάθε χρόνο έως ότου κανείς δεν μπορεί να αγοράσει ένα προϊόν καπνού σε αυτή τη χώρα.

3. Προώθηση του ατμίσματος

Ως αποτελεσματικού εργαλείου για να βοηθήσει τους ανθρώπους να κόψουν το κάπνισμα. Γνωρίζουμε ότι δεν είναι «εντελώς ακίνδυνα, αλλά η εναλλακτική είναι πολύ χειρότερη.

4. Βελτίωση της πρόληψης στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας (NHS)

Η πρόληψη πρέπει να γίνει μέρος του DNA του NHS. Για να μειωθούν τα 2,4 δισεκατομμύρια £ που κοστίζει το κάπνισμα στο NHS κάθε χρόνο, το NHS πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις του στο μακροπρόθεσμο αυτό σχέδιο, να κάνει περισσότερα, προσφέροντας στους καπνιστές συμβουλές και υποστήριξη για να σταματήσουν το κάπνισμα σε κάθε αλληλεπίδραση που έχουν με τις υπηρεσίες υγείας, είτε μέσω καρδιολόγων, ψυχιάτρων, μαιών, φαρμακοποιών και οδοντιάτρων.

Η κυβέρνηση επιπλέον δεσμεύθηκε να εισαγάγει:

Νέα χρηματοδότηση ύψους 3 εκατομμυρίων λιρών για τη δημιουργία μιας εξειδικευμένης «ομάδας επιβολής παράνομων ατμών» για την επιβολή κανόνων σχετικά με την πώληση ατμών, την αντιμετώπιση των παράνομων ατμών και τις πωλήσεις ανηλίκων

Οικονομικό κίνητρο έως το 2024 σε όλες τις εγκύους που καπνίζουν, για να τις υποστηρίξει να διακόψουν το κάπνισμα.

Υποχρεωτικά ένθετα στα πακέτα τσιγάρων για να προβληθούν θετικά μηνύματα και πληροφορίες που θα βοηθήσουν τους ανθρώπους να κόψουν το κάπνισμα.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Συμπερασματικά, πρέπει η πρόληψη να εισέλθει σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας μας με Εθνικό σχέδιο για να πετύχουμε μακροζωία, καλύτερη ποιότητα στη ζωή μας αλλά και οικονομικό όφελος για την κοινωνία μας, με τη μείωση νοσηλειών και φαρμακευτικών εξόδων για την αντιμετώπιση των καρδιοπαθειών.