Νευροχειρουργική: Σύγχρονες τεχνικές για εγκέφαλο και σπονδυλική στήλη

Η Νευροχειρουργική είναι η ιατρική ειδικότητα, που προσφέρει την προοπτική θεραπείας στους ασθενείς που πάσχουν από ευρέως φάσματος καλοήθεις βλάβες του Κεντρικού και του Περιφερικού Νευρικού Συστήματος του ανθρώπινου σώματος (εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός, περιφερικά νεύρα). Επίσης, αποβλέπει στη βελτίωση και την παράταση της ποιότητας ζωής των ασθενών που πάσχουν από εξουθενωτικές νευρολογικές νόσους.

Η δραματική πρόοδος της νευροχειρουργικής ειδικότητας τα τελευταία χρόνια, μέσω της τεχνολογικής επανάστασης (μικροσκόπιο, εργαλεία μικροχειρουργικής, αναβαθμισμένες απεικονιστικές μέθοδοι, νευροπλοήγηση, ενδοσκόπιοκαι άλλες) αλλά και της καλύτερης κατανόησης του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος του ανθρώπινου σώματος (νευροφυσιολογία, νευροανατομία), έχει οδηγήσει στην πιο ασφαλή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των κάθε φύσεως βλαβών που εδράζονται στον εγκέφαλο τη σπονδυλική στήλη και τα περιφερικά νεύρα.

Οι Αναβαθμισμένες Απεικονιστικές Μέθοδοι, όπως η λειτουργική μαγνητική τομογραφία, η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων και άλλες αποτελούν κάποιες από τις μη επεμβατικές (προεγχειρητικές) μεθόδους χαρτογράφησης του εγκεφάλου (εντοπισμό κρίσιμων για τον ασθενή λειτουργιών του εγκεφάλου όπως η ομιλία, η αίσθηση, η κίνηση, η μνήμη) που λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο αντιμετώπισης ενδοπαρεγχυματικών όγκων του εγκεφάλου.

Διεγχειρητικά ο άμεσος ερεθισμός του φλοιού του εγκεφάλου αποτελεί τη βασική επεμβατική μέθοδο χαρτογράφησης του εγκεφάλου.

Σε αυτή την περίπτωση περιοχές του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, υπεύθυνες για την κίνηση ,των αίσθηση και την ομιλία μπορούν να αναγνωριστούν διεγχειρητικά και, συνεπώς, να προστατευτούν κατά τη φάση της χειρουργικής επέμβασης.

Το Ενδοσκόπιο, ως ιδέα της ελάχιστα επεμβατικής Νευροχειρουργικής, συνιστά μία πιο εκλεπτυσμένη μέθοδο αντιμετώπισης εξεργασιών στον εγκέφαλο και στην σπονδυλική στήλη. Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου αυτής είναι πολλά και σημαντικά για τους ασθενείς.

Οι τομές που γίνονται, κατά τη φάση των επεμβάσεων με ενδοσκόπιο, είναι μικρότερες. Αυτό σημαίνει μειωμένο πόνο μετεγχειρητικά για τους ασθενείς και μειωμένο ποσοστό εμφάνισης μετεγχειρητικών λοιμώξεων. Επίσης, με την κατάλληλη χρήση εργαλείων μικροχειρουργικής ο υγιής νευρικός ιστός γύρω από τη βλάβη προστατεύεται και συνεπώς το ποσοστό εμφάνισης μετεγχειρητικού νευρολογικού ελλείμματος για τον ασθενή μειώνεται σημαντικά.

Ο χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο ελαχιστοποιείται και οι ασθενείς επανέρχονται σε σύντομο χρονικό διάστημα στις καθημερινές τους ασχολίες.

Η Κρανιοτομία Με Τον Ασθενή Ξύπνιο αποτελεί μία νέα μέθοδο αντιμετώπισης των βλαβών του εγκεφάλου. Αποτελεί θα λέγαμε τη μέθοδο εκλογής για την αφαίρεση των εξεργασιών που βρίσκονται πολύ κοντά στα κέντρα της κίνησης και της ομιλίας.

Σε αυτές τις περιπτώσεις η επέμβαση λαμβάνει χώρα με τον ασθενή ξύπνιο. Αυτό επιτρέπει το συνεχή έλεγχο των λειτουργιών της κίνησης και της ομιλίας κατά τη φάση αφαίρεσης της βλάβης.

Το σημαντικότερο πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος μετεγχειρητικού νευρολογικού ελλείμματος.

Επίσης, η ανάνηψη των ασθενών στη χειρουργική αίθουσα είναι ταχεία, μιας και δεν χρησιμοποιούνται φάρμακα γενικής αναισθησίας, και δεν απαιτείται νοσηλεία τους στη μονάδα εντατικής θεραπείας.

Οι ασθενείς κινητοποιούνται και σιτίζονται σε σύντομο χρονικό διάστημα και ο χρόνος παραμονής τους στο νοσοκομείο μειώνεται σημαντικά.

Η Νευροπλοήγηση προσφέρει σημαντικές δυνατότητες στο νευροχειρουργό.

Ο καλύτερος σχεδιασμός της κρανιοτομίας, καθώς επίσης και η ακριβέστερη τροχιά της χειρουργικής επέμβασης, ειδικά για βλάβες που εδράζονται σε εν τω βάθει δομές του εγκεφάλου, συνιστούν κάποιες από αυτές.

Επιπλέον, η δυνατότητα ενσωμάτωσης δεδομένων που παρέχονται από τη λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI), τη μαγνητοεγκεφαλογραφία (MEG) και την τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET), επιτρέπει τη διενέργεια επεμβάσεων σε ευγενείς περιοχές του εγκεφάλου με ασφάλεια.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι το σύστημα της νευροπλοήγησης δεν είναι σχεδιασμένο να λειτουργεί σαν ρομπότ.

Αποτελεί ένα επιπλέον εργαλείο, καθοδηγείται από το νευροχειρουργό σε όλη της φάση της χειρουργικής επέμβασης, με στόχο την πιο ασφαλή και πιο αποτελεσματική προσέγγιση των βλαβών του εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης.

Η χρήση Λέιζερ (MRI-Guided Laser Ablation), τέλος, αποτελεί μία πολύ νέα μέθοδο αντιμετώπισης βλαβών που βρίσκονται βαθιά στον εγκέφαλο.

Είναι μία ελάχιστα επεμβατική μέθοδος που απαιτεί την εφαρμογή μίας μικρής οπής στο κρανίο,μέσω της οποίας, και με την καθοδήγηση της μαγνητικής τομογραφίας, εισάγεται μία πολύ λεπτή συσκευή λέιζερ, με κατεύθυνση προς της βλάβη του εγκεφάλου.

Η εκπομπή θερμότητας από τη συσκευή λέιζερ χρησιμοποιείται για να καταστρέψει τα κύτταρα της βλάβης.

Η διαδικασία αυτή μπορεί να επαναληφθεί.

Η μείωση του μετεγχειρητικού πόνου, η ταχεία ανάνηψη και ο μειωμένος χρόνος νοσηλείας των ασθενών στο νοσοκομείο συνιστούν τα κυριότερα πλεονεκτήματα της μεθόδου αυτής.

Οι ασθενείς σε σύντομο χρονικό διάστημα επανέρχονται στις καθημερινές τους ασχολίες.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι οι νέες μέθοδοι και τεχνικές έχουν συνεισφέρει σημαντικά στην αναβάθμιση της νευροχειρουργικής ειδικότητας.

Η αντιμετώπιση των βλαβών του εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης γίνονται με περισσότερη ασφάλεια, πιο αποτελεσματικά  και, συνεπώς, ο κίνδυνος εμφάνισης μετεγχειρητικού νευρολογικού ελλείμματος για τους ασθενείς μειώνεται σημαντικά.

Σπυρίδων Λαφαζάνος, MD, PhD

Νευροχειρουργός 

www.s-lafazanos.gr