Αναζητούν ικανότητες αυτοθεραπείας του εγκεφάλου μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο

31 Ιανουαρίου 2025, 07:00

Νέα μελέτη από ερευνητές στο Τμήμα Μοριακής Ιατρικής στο SDU ρίχνει φως σε μία από τις πιο σοβαρές συνέπειες του εγκεφαλικού: τη βλάβη στα «καλώδια» του εγκεφάλου - τις λεγόμενες νευρικές ίνες - που οδηγεί σε μόνιμες βλάβες. Η μελέτη, η οποία βασίζεται σε μοναδικά δείγματα ιστού από την Τράπεζα Εγκεφάλου της Δανίας που βρίσκεται στο SDU, μπορεί να ανοίξει το δρόμο για νέες θεραπείες.

Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο συμβαίνει όταν η παροχή αίματος σε μέρος του εγκεφάλου εμποδίζεται, οδηγώντας σε εγκεφαλική βλάβη. Μετά από έναν τραυματισμό, ο εγκέφαλος προσπαθεί να επιδιορθώσει τις κατεστραμμένες νευρικές ίνες αποκαθιστώντας το μονωτικό τους στρώμα, που ονομάζεται μυελίνη. Δυστυχώς, η διαδικασία επισκευής συχνά πετυχαίνει μόνο εν μέρει, πράγμα που σημαίνει ότι πολλοί ασθενείς αντιμετωπίζουν μόνιμες βλάβες στις σωματικές και ψυχικές τους λειτουργίες. Σύμφωνα με την καθηγήτρια Kate Lykke Lambertsen, μία από τους κύριους συγγραφείς της μελέτης, ο εγκέφαλος έχει τους πόρους για να επιδιορθωθεί:

«Πρέπει να βρούμε τρόπους να βοηθήσουμε τα κύτταρα να ολοκληρώσουν το έργο τους, ακόμη και κάτω από δύσκολες συνθήκες».

Οι ερευνητές έχουν επικεντρωθεί στο πώς οι φλεγμονές εμποδίζουν την ανοικοδόμηση. Η μελέτη εντόπισε έναν συγκεκριμένο τύπο κυττάρου στον εγκέφαλο που διαδραματίζει βασικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Αυτά τα κύτταρα λειτουργούν για την ανοικοδόμηση της μυελίνης, αλλά οι φλεγμονές συχνά εμποδίζουν τις προσπάθειές τους.

Οι ερευνητές πίσω από τη μελέτη τονίζουν ότι οι ανακαλύψεις δεν θα μπορούσαν να είχαν γίνει χωρίς τη Δανική Τράπεζα Εγκεφάλου στο SDU. Η συλλογή αποτελείται από δείγματα ιστών από ανθρώπους, που χρησιμοποιούνται για την κατανόηση των εγκεφαλικών ασθενειών σε λεπτομερές επίπεδο. «Χρησιμοποιώντας τη συλλογή του εγκεφάλου, μπορούμε να χαρτογραφήσουμε με ακρίβεια ποιες περιοχές του εγκεφάλου είναι πιο ενεργές στη διαδικασία αποκατάστασης», εξηγεί η καθηγήτρια Kate Lykke Lambertsen.

Αυτή η χαρτογράφηση έδωσε τη δυνατότητα στους ερευνητές να αναλύσουν δείγματα ιστών από την Τράπεζα Εγκεφάλου της Δανίας και να αποκτήσουν μια βαθύτερη κατανόηση των μηχανισμών που ελέγχουν την ικανότητα του εγκεφάλου να αυτοθεραπεύεται.

Μέσω προηγμένων τεχνικών χρώσης, γνωστές ως ανοσοϊστοχημεία, οι ερευνητές κατάφεραν να ανιχνεύσουν συγκεκριμένα κύτταρα που παίζουν κεντρικό ρόλο στην αναδόμηση της μυελίνης στις κατεστραμμένες περιοχές του εγκεφάλου.

Τα δείγματα αναλύθηκαν για να γίνει διάκριση μεταξύ διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένου του πυρήνα του εμφράγματος (η πιο κατεστραμμένη περιοχή), της περιεμφραγματικής περιοχής (περιβάλλον ιστού όπου η αναδόμηση είναι ενεργή) και ιστού που δεν επηρεάζεται.

Η ανάλυση παρείχε πληροφορίες για το πού συσσωρεύονται τα κύτταρα που συμβάλλουν στην αποκατάσταση και πώς η δραστηριότητά τους ποικίλλει ανάλογα με το φύλο και τον χρόνο από το εγκεφαλικό επεισόδιο.

Μια ενδιαφέρουσα ανακάλυψη στη μελέτη είναι ότι ο εγκέφαλος των γυναικών και των ανδρών αντιδρά διαφορετικά στους τραυματισμούς. «Οι διαφορές υπογραμμίζουν τη σημασία των μελλοντικών θεραπειών να είναι πιο στοχευμένες και να λαμβάνουν υπόψη το φύλο και τις ατομικές ανάγκες του ασθενούς», λέει η Kate Lykke Lambertsen.

Στις γυναίκες, φαίνεται ότι οι φλεγμονώδεις καταστάσεις μπορούν να εμποδίσουν τα κύτταρα να επιδιορθώσουν τη βλάβη, ενώ οι άνδρες έχουν ελαφρώς καλύτερη ικανότητα να ξεκινήσουν τη διαδικασία αποκατάστασης. Αυτή η διαφορά μπορεί να εξηγήσει γιατί οι γυναίκες αντιμετωπίζουν συχνά μεγαλύτερες δυσκολίες μετά από ένα εγκεφαλικό.