Υπογονιμότητα: Αιτίες που την προκαλούν και τρόποι αντιμετώπισης

Με τον όρο υπογονιμότητα ορίζεται η αδυναμία ενός ζευγαριού να επιτύχει σύλληψη και να αποκτήσει παιδί, έπειτα από τουλάχιστον ένα έτος τακτικών σεξουαλικών επαφών, χωρίς αντισυλληπτική προστασία.

Σύμφωνα με τον ορισμό όπως αυτός έχει διατυπωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), η υπογονιμότητα αποτελεί διαταραχή της υγείας και χρήζει ειδικής αντιμετώπισης. Η τεκνοποίηση και η δημιουργία οικογένειας θεωρούνται δικαίωμα του κάθε ζευγαριού. Αυτή τη στιγμή, το παγκόσμιο ποσοστό υπογονιμότητας είναι περίπου 1 στα 6 ζευγάρια, με την Κύπρο να βρίσκεται στα ίδια επίπεδα. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας στις 15 Ιουνίου, σε συνέντευξη στο YgeiaWatch η Δρα Έλενα Κυπρή, διευθύντρια Κλινικών Υπηρεσιών της NIPD Genetics, εξηγεί περισσότερα γύρω από το θέμα της υπογονιμότητας.

Η Παγκόσμια ημέρα γονιμότητας καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Assisted Conception Taskforce (ACT), με στόχο τα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε πρόβλημα τεκνοποίησης να ανατρέξουν σε σωστή ενημέρωση και να κινητοποιούνται άμεσα για αναζήτηση εξειδικευμένης διερεύνησης, σωστής διάγνωσης και κατάλληλης ιατρικής βοήθειας.

Ποιοι είναι οι παράγοντες υπογονιμότητας;

Όπως δηλώνει η Δρ. Κυπρή, αρκετοί είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα, με πρωταρχικό ρόλο τον τρόπο ζωής τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών. Η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η έλλειψη άσκησης, το στρες, οι διατροφικές ελλείψεις και η χρήση ορισμένων φαρμάκων και ουσιών, είναι μερικοί από τους παράγοντες που οδηγούν σε προβλήματα υπογονιμότητας.

Επίσης, σημαντικά είναι μερικά ενδοκρινολογικά ή ορμονικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα με τον θυροειδή, ακόμη και προβλήματα στα αναπαραγωγικά όργανα ή γενετικοί παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν στην υπογονιμότητα. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει συνδυασμός πολλαπλών παραγόντων. Σε αρκετές περιπτώσεις η αιτία της υπογονιμότητας παραμένει ανεξήγητη.

Η υπογονιμότητα εντοπίζεται περισσότερο σε γυναικείο πληθυσμό;

Η ανδρική υπογονιμότητα αντιπροσωπεύει περίπου το 30-40% και η γυναικεία υπογονιμότητα περίπου το 40-50% των περιπτώσεων. Περίπου 10-30% των περιπτώσεων υπογονιμότητας είναι λόγω προβλημάτων στο ζευγάρι. Αυτά τα ποσοστά όμως διαφέρουν μεταξύ χωρών, εθνικοτήτων, κ.ά.

Πως θα εντοπιστεί το πρόβλημα;

Υπάρχουν πολλές εξετάσεις που μπορεί να προτείνει σε ένα ζευγάρι ή ένα άτομο ο θεράποντας ιατρός του, ανάλογα με την κλινική του εικόνα και το οικογενειακό του ιστορικό, αναφέρει η Δρα Κυπρή. Αυτές περιλαμβάνουν ορμονικές εξετάσεις, εξετάσεις θυροειδή, υπέρηχοι, αναλύσεις σπέρματος, κ.ά. Ο καρυότυπος ενός ατόμου μπορεί να είναι χρήσιμος σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενης απώλειας κύησης, ενώ οι γενετικές εξετάσεις που ελέγχουν για γονιδιακές αλλαγές που σχετίζονται τόσο με τη γονιμότητα όσο και την απώλεια κύησης μπορούν να προσφέρουν μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα. Ταυτόχρονα, ενδέχεται να μειώσουν το χρόνο διάγνωσης και να προσφέρουν μία πιο ακριβή πρόγνωση που μπορεί να οδηγήσει στην καταλληλότερη κλινική διαχείριση.

Πως λύνεται το πρόβλημα της υπογονιμότητας;

Όπως αναφέρει η δρ Κυπρή, σε περίπτωση που δεν εντοπιστεί γρήγορα κάποιο πρόβλημα γονιμότητας και εάν ένα άτομο πάσχει από κάποιες γενετικές παθήσεις και σύνδρομα θα δυσκολευτεί περισσότερο να τεκνοποιήσει.

Για παράδειγμα, το μεγαλύτερο ποσοστό ανδρών με κυστική ίνωση μπορεί να αποκτήσει παιδιά μόνο μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης, λόγω επιπλοκών από την πάθηση που προκαλούν αποφρακτική αζωοσπερμία, χωρίς όμως να επηρεάζεται η ποιότητα του σπέρματος.

Γυναίκες με πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια θα έχουν περισσότερες δυσκολίες τεκνοποίησης, όμως με έγκαιρη διάγνωση, τους δίνεται η ευκαιρία της κρυοσυντήρησης των ωαρίων τους για να διατηρηθεί η γονιμότητά τους.

Πολύ σημαντική είναι, επίσης, η μη-αποφρακτική αζωοσπερμία στην οποία ανάλογα με τη μικροδιαγραφή που προκαλεί την πάθηση, ενδέχεται να μην μπορεί να τεκνοποιήσει ο άνδρας. Σε αυτή την περίπτωση ο γενετικός έλεγχος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την επίτευξη ακριβούς πρόγνωσης, αφού αποφεύγονται επίπονες διαδικασίες τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Όταν εντοπιστεί η αιτία της υπογονιμότητας, ο γιατρός μπορεί να επιλέξει τη θεραπεία που πιστεύει πως θα φέρει τα καλύτερα αποτελέσματα, είτε αυτή είναι αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες ή στον τρόπο ζωής, ορμονική θεραπεία, ή θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως η εξωσωματική.

Η δρα Κυπρή παροτρύνει τα ζευγάρια που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν να επισκεφτούν εξειδικευμένους γιατρούς οι οποίοι θα λάβουν υπ’ όψη τους παράγοντες υπογονιμότητας και θα προτείνουν αρμόδιες εξετάσεις που θα τους βοηθήσουν να πάρουν ολοκληρωμένη ώστε να μπορούν να προτείνουν την κατάλληλη θεραπεία για το κάθε ζευγάρι.

*Το κείμενο είναι μόνο για πληροφόρηση και πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε τον προσωπικό σας γιατρό.