Τι αλλάζει σε γάμους, διαζύγια και επιμέλεια τέκνων

Στην Ολομέλεια της Βουλής για ψήφιση υπολογίζεται να προωθηθούν εντός των επόμενων δύο εβδομάδων, τα νομοσχέδια που εκσυγχρονίζουν το νομικό πλαίσιο που διέπει το οικογενειακό δίκαιο, ώστε αυτό να συνάδει με τις σύγχρονες αντιλήψεις της κοινωνίας.

Η συζήτηση των τεσσάρων νομοσχεδίων ολοκληρώνεται σήμερα, με την τελική τοποθέτηση των βουλευτών μελών της Επιτροπής Νομικών, η οποία τα εξέτασε σε επτά συνεδρίες και τον καθορισμό ημερομηνίας υποβολής τους στην Ολομέλεια του Σώματος για έγκριση.

Αξίζει να αναφερθεί, ότι τα εν λόγω σχέδια νόμου συζητήθηκαν εκτενώς και κατά τις δύο προηγούμενες βουλευτικές περιόδους, χωρίς ωστόσο να καταστεί δυνατή η ολοκλήρωση της μελέτης τους και η προώθησή τους για ψήφιση.

Σκοπός του πρώτου νομοσχεδίου, ως αυτό αρχικά είχε κατατεθεί στη Βουλή, είναι η τροποποίηση του Συντάγματος, ώστε η εκδίκαση των υποθέσεων διαζυγίου από τα οικογενειακά δικαστήρια να γίνεται υπό μονομελή σύνθεση αντί υπό τριμελή σύνθεση, ως η ισχύουσα ρύθμιση.

Κατόπιν εκτεταμένης συζήτησης και αφού έλαβε υπόψη τις εισηγήσεις και τις παρατηρήσεις που εκφράστηκαν από την επιτροπή και τους εμπλεκόμενους φορείς, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, προέβη σε αναθεώρηση του νομοσχεδίου, ώστε η σύνθεση των οικογενειακών δικαστηρίων να επαφίεται στο νομοθέτη.

Διευρύνθηκε επίσης το πεδίο των αρμοδιοτήτων τους, ώστε αυτά να εκδικάζουν οποιαδήποτε οικογενειακή διαφορά, ανεξαρτήτως εάν οι διάδικοι ανήκουν στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ή σε θρησκευτική ομάδα και περιορίστηκε η εφαρμογή των λόγων διαζυγίου που προβλέπονται στο Σύνταγμα στους γάμους που έχουν ιερολογηθεί βάσει των θρησκευτικών κανόνων της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Επίσης, υιοθετήθηκε εισήγηση για διαγραφή των λόγων διαζυγίου, από το Σύνταγμα, ενώ αναδιατυπώθηκε και πρόνοια , η οποία ρυθμίζει τις εφέσεις κατά αποφάσεων οικογενειακών δικαστηρίων, ώστε να συνάδει με τις ρυθμίσεις που προβλέπονται στην προσφάτως ψηφισθείσα νομοθεσία για τη μεταρρύθμιση της ανώτατης βαθμίδας της απονομής της δικαιοσύνης.

Αγωγή διαζυγίου σε 6 εβδομάδες

Σκοπός του δεύτερου νομοσχεδίου είναι η τροποποίηση του περί Απόπειρας Συνδιαλλαγής και Πνευματικής Λύσης του Γάμου Νόμου, ώστε να αναθεωρηθούν επιμέρους διατάξεις του, όπως η αντικατάσταση της φράσης «φρενοβλάβεια του άλλου συζύγου», ο οποίος προβλέπεται ως ένας από τους επικαλούμενους λόγους για λύση του γάμου, με τον όρο «ψυχική νόσος του άλλου συζύγου», η οποία θα πρέπει να πιστοποιείται από αρμόδιο κυβερνητικό γιατρό.

Επίσης, η προσθήκη, στους λόγους λύσης του γάμου για τους οποίους δεν απαιτείται να δοθεί γνωστοποίηση στον Επίσκοπο πριν από την καταχώριση της αγωγής για λύση του γάμου, του λόγου που αφορά στον κλονισμό των σχέσεων μεταξύ των συζύγων, που καθιστά αφόρητη την εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης, λόγω άσκησης βίας του ενός συζύγου έναντι του άλλου, εφόσον εκκρεμεί ποινική διαδικασία ή έχει εκδοθεί καταδικαστική απόφαση από δικαστήριο που ασκεί ποινική δικαιοδοσία.

Περιλαμβάνεται ακόμη, η δυνατότητα ηλεκτρονικής αποστολής της γνωστοποίησης στον Επίσκοπο, αλλά και η τροποποίηση της κοινοποίησης του αποτελέσματος της συνδιαλλαγής, ώστε σε περίπτωση αποτυχίας της συνδιαλλαγής ο Επίσκοπος να δίνει στους συζύγους βεβαίωση η οποία να δεικνύει την πνευματική λύση του γάμου.

Κατά την συζήτηση του νομοσχεδίου, αποφασίσθηκε όπως επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής της βασικής νομοθεσίας, ώστε στις διατάξεις αυτής να προβλέπεται η διαδικασία απόπειρας συνδιαλλαγής και πνευματικής λύσης γάμου που έχει ιερολογηθεί, σύμφωνα με τους θρησκευτικούς κανόνες θρησκευτικής ομάδας.

Έγινε επίσης, δεκτή εισήγηση για μείωση της χρονικής προθεσμίας που απαιτείται να μεσολαβήσει μεταξύ της γνωστοποίησης της πρόθεσης για καταχώριση αγωγής διαζυγίου στον Επίσκοπο και της καταχώρισης της αγωγής διαζυγίου από τους τρεις μήνες, στις έξι εβδομάδες.

Πρόσθετα, υιοθετήθηκε εισήγηση του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, για διαγραφή της εξαίρεσης που προβλέπεται σε σχέση με την εφαρμογή των διατάξεων για την πνευματική συνδιαλλαγή στην περίπτωση, όπου ο επικαλούμενος λόγος λύσης του γάμου είναι η ψυχική νόσος του άλλου συζύγου, καθότι η εν λόγω εξαίρεση ενδεχομένως να συνιστά δυσμενή διάκριση κατά προσώπου που πάσχει από ψυχική ασθένεια.

Επίσης, το Υπουργείο Δικαιοσύνης έκανε αποδεκτή εισήγηση της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού και τροποποίησε την πρόνοια του νομοσχεδίου, που προβλέπει την εξαίρεση σε σχέση με την εφαρμογή των διατάξεων για την πνευματική συνδιαλλαγή, όταν ο επικαλούμενος λόγος λύσης του γάμου είναι ο ισχυρός κλονισμός των σχέσεων μεταξύ των συζύγων λόγω άσκησης βίας στην οικογένεια.

Λύση γάμου σε δύο χρόνια

Σκοπός του τρίτου νομοσχεδίου είναι η τροποποίηση του περί Γάμου Νόμου, ώστε να ρυθμιστούν θέματα που σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με την τέλεση γάμου και τους λόγους λύσης του γάμου.

Ειδικότερα, με το εν λόγω νομοσχέδιο, όπως αυτό αρχικά κατατέθηκε στη Βουλή, προβλέπονται, μεταξύ άλλων, η μείωση του χρονικού διαστήματος που απαιτείται να βρίσκονται οι σύζυγοι σε διάσταση, ώστε να τεκμαίρεται αμάχητα ο κλονισμός των σχέσεων αυτών, από τα τέσσερα στα δύο έτη, και συνακόλουθα η μείωση του χρονικού διαστήματος των επιτρεπτών μικρών διακοπών του προβλεπόμενου χρόνου διάστασης των συζύγων από τους έξι μήνες στους τέσσερις.

Επίσης, προβλέπει τη θέσπιση της δυνατότητας καταχώρισης αίτησης για συναινετική λύση γάμου.

Κατά την συζήτηση του νομοσχεδίου, αποφασίσθηκε όπως το ηλιακό όριο για τέλεση γάμου αυξηθεί από τα 16 στα 18 έτη, με στόχο τη συμμόρφωση της εθνικής νομοθεσίας με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα.

Προστέθηκε επίσης, πρόβλεψη ότι η συναίνεση ή η αναγνώριση ακυρώσιμου γάμου πρέπει να συντελείται ενώπιον Δικαστηρίου, αλλά και διαφοροποίηση του χρόνου επέλευσης των αποτελεσμάτων ακύρωσης ή κήρυξης ακυρότητας ακυρώσιμου γάμου, αντίστοιχα, ώστε η ακύρωση να λειτουργεί εξ υπαρχής, όπως ισχύει στο ελληνικό και αγγλοσαξωνικό νομικό σύστημα. 

Ακόμα, γίνεται αναδιατύπωση των λόγων διαζυγίου που προβλέπονται στη βασική νομοθεσία και προσθήκη του θεσμού του συναινετικού διαζυγίου.

Αρμοδιότητες οικογενειακού δικαστηρίου

Σκοπός του τέταρτου νομοσχεδίου είναι η τροποποίηση του περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Νόμου, ώστε να τροποποιηθεί η σύνθεση των οικογενειακών δικαστηρίων, καθώς και τα απαιτούμενα προσόντα, εξουσίες και καθήκοντα των δικαστών των οικογενειακών δικαστηρίων.

Επίσης, δίνεται η δυνατότητα στους δικαστές των οικογενειακών δικαστηρίων να ορίζουν ή να διατάζουν κατόπιν αιτήματος ενός εκ των διαδίκων ή αυτεπαγγέλτως, ψυχολόγο, παιδοψυχολόγο ή άλλο εξειδικευμένο επιστήμονα για να αξιολογεί το συμφέρον του παιδιού και να υποβάλλει σχετική, προς τούτο, έκθεση στο δικαστήριο.

Κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου, υιοθετήθηκε πρόνοια για την κατά τόπον αρμοδιότητα των οικογενειακών δικαστηρίων σε σχέση με περιουσιακές διαφορές σε περίπτωση που κανένας από τους διαδίκους δεν διαμένει στη Δημοκρατία, διαγράφηκαν οι σχετικές διατάξεις της βασικής νομοθεσίας που καθορίζουν τους λόγους διαζυγίου, ώστε αυτοί να μεταφερθούν στις διατάξεις του περί Γάμου Νόμου και αναδιατυπώθηκαν οι πρόνοιες που προβλέπουν ότι ο ίδιος δικαστής επιλαμβάνεται όλων των εκκρεμοτήτων, μεταξύ των ίδιων διαδίκων, υποθέσεων, για σκοπούς σαφήνειας των προτεινόμενων ρυθμίσεων.

Περαιτέρω, στη βάση παρατηρήσεων, έγιναν τροποποιήσεις στα νομοσχέδια ώστε να διευκρινίζεται, αφενός ότι η δυνατότητα δικαστηρίου να διατάσσει αυτεπάγγελτα όπως η ακροαματική διαδικασία, ή μέρος αυτής, διεξάγεται κεκλεισμένων θυρών, θα υφίσταται όταν στη διαδικασία συμμετέχει παιδί ως μάρτυρας και αφετέρου, ότι οι εκκρεμούσες διαδικασίες κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του υπό τροποποίηση νόμου, οι οποίες συνεχίζονται και ολοκληρώνονται ενώπιον του Δικαστηρίου στο οποίο εκκρεμούν, θα θεωρούνται αυτές στις οποίες η ακροαματική διαδικασία έχει αρχίσει με την κατάθεση μαρτύρων.

Πρόταση για ακύρωση γάμου 

Σημειώνεται ότι μαζί με τα νομοσχέδια, θα προωθηθεί στην Ολομέλεια του σώματος για έγκριση και πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ, η οποία αποσκοπεί τροποποίηση του περί Γάμου Νόμου, ώστε να διαγραφεί η δυνατότητα άρσης της ακυρότητας ενός γάμου, ο οποίος τελέστηκε χωρίς την ελεύθερη συναίνεση των προσώπων που τον συνήψαν.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ειδικότερα, σύμφωνα με τον εισηγητή της υπό αναφορά πρότασης νόμου, με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις διαγράφεται η δυνατότητα που προβλέπεται στις διατάξεις της βασικής νομοθεσίας για επικύρωση γάμου που τελέστηκε χωρίς την ελεύθερη συναίνεση των προσώπων που συνήψαν αυτόν, με την εκδήλωση συναίνεσης των επηρεαζόμενων προσώπων σε μεταγενέστερο χρόνο.

Της Ελένης Χαραλάμπους