Η GRETA ζητά βελτίωση στην πρόληψη εμπορίας ανθρώπων

Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη Δράση κατά της Εμπορίας Ανθρώπων (GRETA) επαινεί την Κύπρο για την υιοθέτηση της Εθνικής Στρατηγικής 2023-2026 κατά της εμπορίας ανθρώπων, αλλά ζητά βελτίωση σε ό,τι αφορά στην προστασία των μεταναστών εργαζομένων και των αιτούντων άσυλο που είναι ευάλωτοι στην εμπορία ανθρώπων.

Στην τελευταία έκθεση αξιολόγησης για την Κύπρο, η οποία καλύπτει την περίοδο 2020-2024, η GRETA αξιολογεί τα μέτρα που ελήφθησαν για την πρόληψη ευαλωτότητας στην εμπορία ανθρώπων, τον εντοπισμό και την υποστήριξη ευάλωτων θυμάτων και την τιμωρία των παραβατών.

Σύμφωνα με δελτίο Τύπου του ΣτΕ, η έκθεση αναγνωρίζει την πρόοδο σε ορισμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής μιας μονάδας κατά της εμπορίας ανθρώπων στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Πρόνοιας και της αύξησης του προσωπικού της Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Εμπορίας Ανθρώπων στην Αστυνομία. 

Η GRETA επαινεί επίσης την Κύπρο για την υιοθέτηση της Εθνικής Στρατηγικής 2023-2026 κατά της εμπορίας ανθρώπων. Ο Εθνικός Μηχανισμός Αναφοράς οδήγησε σε αύξηση του εντοπισμού εικαζόμενων θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, ιδίως μεταξύ των αιτούντων άσυλο, καθώς και των θυμάτων εργασιακής εκμετάλλευσης, τονίζει.

Από την άλλη πλευρά, αναφέρει, ο αριθμός των επίσημα αναγνωρισμένων θυμάτων εμπορίας έχει μειωθεί (110 την περίοδο 2020 - Αύγουστος 2024). Η έκθεση τονίζει την ανάγκη για πιο προληπτική αναγνώριση των θυμάτων, διασφαλίζοντας ότι η επίσημη αναγνώριση των θυμάτων δεν εξαρτάται από τη δυνατότητα δίωξης. 

«Οι εξάμηνες καθυστερήσεις που παρατηρούνται επί του παρόντος στη διαδικασία αναγνώρισης κινδυνεύουν να αφήσουν τα θύματα χωρίς  βοήθεια», επισημαίνεται.

Η έκθεση εκφράζει ανησυχία για την κατάσταση των μεταναστών εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένων των οικιακών βοηθών. Ειδικότερα, σημειώνει ότι οι υπήκοοι τρίτων χωρών, που αποκλείονται από το καθεστώς του κατώτατου μισθού, συχνά περιορίζονται σε συγκεκριμένους τομείς, αυξάνοντας το πόσο ευάλωτοι είναι στην εκμετάλλευση.

Η GRETA καλεί τις κυπριακές αρχές να ενισχύσουν τα μέτρα για την προστασία των μεταναστών εργαζομένων διασφαλίζοντας ίσα εργασιακά δικαιώματα και προστασία, ενισχύοντας την εποπτεία της οικιακής εργασίας και μειώνοντας την εξάρτηση των εργαζομένων από μεμονωμένους εργοδότες.

«Η πλειονότητα των ατόμων που θεωρούνται θύματα εμπορίας μεταξύ αιτούντων άσυλο φθάνει μέσω του βόρειου τμήματος της Κύπρου», αναφέρει η έκθεση, αναφερόμενη στις κατεχόμενες από την Τουρκία περιοχές της Κύπρου.

Η GRETA αναφέρει ότι ανησυχεί ιδιαίτερα από τις αναφορές ότι από τα μέσα Μαΐου 2024, οι αιτούντες άσυλο, συμπεριλαμβανομένων των ιδιαίτερα ευάλωτων ατόμων με σοβαρά προβλήματα υγείας, απωθούνται συστηματικά πίσω στη νεκρή ζώνη.

Λέει ότι υπήρξαν επίσης απωθήσεις ξένων υπηκόων (κυρίως Σύριων) που έφτασαν στην Κύπρο με βάρκες. Οι αιτούντες άσυλο αντιμετωπίζουν παρατεταμένο αποκλεισμό από την αγορά εργασίας, αυξάνοντας περαιτέρω τον κίνδυνο εμπορίας ανθρώπων, προσθέτει.

Η GRETA προτρέπει τις κυπριακές αρχές να βάλουν τέλος στις αναγκαστικές επιστροφές (απωθήσεις) αιτούντων ασύλου, να διενεργήσουν συστηματικές αξιολογήσεις στα κέντρα υποδοχής ασύλου και να εγγυηθούν την έγκαιρη πρόσβαση σε υποστήριξη, υγειονομική περίθαλψη και απασχόληση για τους αιτούντες άσυλο. 

Η έκθεση υπογραμμίζει το πόσο ευάλωτα είναι τα ασυνόδευτα παιδιά σε εκμετάλλευση λόγω της περιορισμένης πρόσβασής τους στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση, καθώς και τις ελλείψεις στην άσκηση της νόμιμης κηδεμονίας. 

Η GRETA καλεί τις αρχές να διασφαλίσουν ότι τα ασυνόδευτα παιδιά τοποθετούνται σε ασφαλή και κατάλληλα καταλύματα και έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση όσο το δυνατόν νωρίτερα, καθώς και ότι η διαδικασία αξιολόγησης ηλικίας διεξάγεται χωρίς καθυστερήσεις και σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.

Αλλη σύσταση που γίνεται αφορά  την εγγύηση της βοήθειας στα θύματα. Ειδικότερα, η GRETA καλεί όλα τα θύματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ταυτοποιήθηκαν κατά τη διαδικασία ασύλου, να λάβουν εξειδικευμένη βοήθεια και κατάλληλη στέγαση. 

Η Κυβέρνηση πρέπει να εξασφαλίσει βιώσιμη χρηματοδότηση για ΜΚΟ που παρέχουν βασικές υπηρεσίες στα θύματα, αναφέρει. Επιπλέον, η έκθεση ζητά βελτιωμένη πρόσβαση σε νομική συνδρομή και αποζημίωση, αναφέροντας ότι  τα θύματα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε δωρεάν νομική συνδρομή σε πρώιμο στάδιο της ποινικής διαδικασίας, μεταξύ άλλων για να ζητήσουν αποζημίωση από τους δράστες.

Η GRETA τονίζει την επείγουσα ανάγκη δημιουργίας κρατικού ταμείου αποζημιώσεων, όπως απαιτείται από την κυπριακή νομοθεσία αλλά δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί, όπως αναφέρει. 

Σημειώνει επίσης ότι η Κύπρος πρέπει να διασφαλίσει νομικά ότι χορηγείται περίοδος  περισυλλογής όποτε υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ότι ένα άτομο είναι θύμα εμπορίας ανθρώπων, δηλαδή πριν από την επίσημη αναγνώριση του ως θύμα.

Η GRETA αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι ξεκίνησε διάλογο με τις κυπριακές αρχές για το πρώτο προσχέδιο της έκθεσης και ότι αρκετά από τα σχόλια των αρχών ελήφθησαν υπόψη και ενσωματώθηκαν στην τελική έκδοση της έκθεσης. 

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Όπως λέει, η GRETA διαβίβασε την τελική της έκθεση στις κυπριακές αρχές στις 20 Δεκεμβρίου 2024 και τις κάλεσε να υποβάλουν τυχόν τελικά σχόλια. Οι αρχές δεν επιθύμησαν να υποβάλουν σχόλια, σημειώνει.