Ψηφίζουν για ποινικοποίηση μη συναινετικής χρήσης σεξουαλικού περιεχομένου

Στην Ολομέλεια της Βουλής για ψήφιση οδηγείται σήμερα η πρόταση νόμου «O περί της μη Συναινετικής Χρήσης Προσωπικών Εικόνων Ερωτικού ή/και Σεξουαλικού Περιεχομένου Νόμος του 2022».

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως μελέτησε την πρόταση νόμου, η οποία κατατέθηκε στη Βουλή από τον  Γιώργο Κουκουμά εκ μέρους της κοινοβουλευτικής ομάδας ΑΚΕΛ- Αριστερά- Νέες Δυνάμεις, σε έξι συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα μεταξύ της 5 ης Ιουλίου 2023 και της 13ης Νοεμβρίου 2024.

Σκοπός της πρότασης νόμου είναι η θέσπιση νομοθεσίας για την ποινικοποίηση της μη συναινετικής χρήσης προσωπικού υλικού σεξουαλικού περιεχομένου, της ούτω καλούμενης «εκδικητικής πορνογραφίας».

Στο πλαίσιο της συζήτησης της πρότασης νόμου ενώπιον της επιτροπής, ο εισηγητής ανέφερε ότι το αδίκημα της μη συναινετικής χρήσης προσωπικού υλικού σεξουαλικού περιεχομένου, προβλέπεται στις διατάξεις του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμου, ο οποίος αποτελεί εφαρμοστικό νόμο της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, όμως μόνο όσον αφορά αδικήματα που τελούνται εις βάρος των γυναικών.

Συναφώς, ο ίδιος επισήμανε ότι σκοπός της πρότασης νόμου είναι η θέσπιση νομοθεσίας που να καλύπτει και αδικήματα που διαπράττονται εναντίον των αντρών, καθώς σχετικά περιστατικά σημειώνονται με αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο και η μέχρι σήμερα αντιμετώπισή τους δυνάμει των διατάξεων του περί της Προστασίας των Φυσικών Προσώπων Έναντι της Επεξεργασίας των Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και της Ελεύθερης Κυκλοφορίας των Δεδομένων αυτών Νόμου δεν κρίνεται επαρκής.

Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως ενημέρωσε την επιτροπή ότι το υπουργείο συμφωνεί με τις επιδιώξεις και τη φιλοσοφία της πρότασης νόμου, επισημαίνοντας παράλληλα ότι, σύμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις, περιπτώσεις όπως αυτές που καλύπτονται από την εν λόγω πρόταση νόμου πρέπει να ρυθμίζονται με ειδικές νομοθεσίες, όπως εν προκειμένω.

Όσον αφορά στους παρόχους δικτύων και/ή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ο ίδιος εκπρόσωπος ανέφερε ότι είναι σε εξέλιξη ο καταρτισμός σχετικού ευρωπαϊκού κανονισμού που θα ρυθμίζει τα εν λόγω θέματα.

Η Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα με γραπτό σημείωμά της, ημερομηνίας 4 Ιουλίου 2023, επισήμανε μεταξύ άλλων ότι οποιαδήποτε νομοθεσία δύναται να εξειδικεύει και να συμπληρώνει τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων, νοουμένου ότι δεν βρίσκεται σε σύγκρουση με τις πρόνοιές του. Για αυτό τον λόγο, ως ανέφερε, ορισμένες πρόνοιες της πρότασης νόμου χρήζουν αναδιατύπωσης.

Ο εκπρόσωπος του Γραφείου της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού τόσο με γραπτό σημείωμα όσο και ενώπιον της επιτροπής ανέφερε ότι συμφωνεί με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις της πρότασης νόμου, τονίζοντας ωστόσο ότι, σε ό,τι αφορά στη διάπραξη τέτοιων αδικημάτων από ανήλικους ή/και μεταξύ ανηλίκων, το κράτος οφείλει να ενεργήσει προληπτικά και όχι κατασταλτικά.

Περαιτέρω, ο ίδιος εκπρόσωπος πρότεινε όπως τροποποιηθεί το κείμενο της πρότασης νόμου, ώστε να εξαιρεθεί από το πεδίο εφαρμογής της προτεινόμενης νομοθεσίας η διάπραξη του αδικήματος εναντίον ανηλίκων, καθώς ο περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμος ήδη ρυθμίζει το εν λόγω αδίκημα, όταν αυτό διαπράττεται εναντίον παιδιών, και μάλιστα με αυστηρότερο τρόπο.

Η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας συμφώνησε με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις της πρότασης νόμου, καθώς, ως αναφέρει και σε γραπτό σημείωμά της, παρ’ όλο που η πρόταση νόμου ρυθμίζει αδικήματα που ήδη προβλέπονται αφενός για τις γυναίκες στον περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμο και αφετέρου για τους άνδρες στις διατάξεις του περί της Προστασίας των Φυσικών Προσώπων Έναντι της Επεξεργασίας των Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και της Ελεύθερης Κυκλοφορίας των Δεδομένων αυτών Νόμου, με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο παρατηρείται μεγάλη διαφορά στον τρόπο με τον οποίο μέχρι σήμερα αντιμετωπίζονται νομοθετικά οι άνδρες.

Ωστόσο, η ίδια εκπρόσωπος ήγειρε μεταξύ άλλων τον προβληματισμό ότι, σε περίπτωση ρύθμισης του εν λόγω αδικήματος με τον τρόπο που προτείνεται, ενδεχομένως να πλήττεται ο σκοπός του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμου, που είναι η προστασία των γυναικών, εις βάρος των οποίων τα αδικήματα αυτά εμφανίζονται πιο συχνά.

Περαιτέρω, η ίδια εκπρόσωπος επισήμανε ότι, όταν υπάρχει δυνατότητα ενσωμάτωσης συναφών προνοιών σε υφιστάμενο νομοθέτημα, πρέπει να αποφεύγεται η θέσπιση χωριστών νομοθετημάτων, προτείνοντας την ενσωμάτωση του εν λόγω αδικήματος στον Ποινικό Κώδικα, ο οποίος περιλαμβάνει και άλλα αδικήματα κατά της σεξουαλικής ελευθερίας.

Όσον αφορά στις επιμέρους πρόνοιες της πρότασης νόμου, η ίδια εκπρόσωπος εισηγήθηκε τα ακόλουθα:

1. Διεύρυνση των προβλεπόμενων αδικημάτων, ώστε να μην περιορίζεται η δίωξή τους μόνο στις περιπτώσεις όπου παρουσιάζεται απεικόνιση προσώπου.

2. Προσθήκη επιβαρυντικού παράγοντα, σε περίπτωση κατά την οποία το υλικό σεξουαλικού περιεχομένου περιέλθει σε γνώση παιδιού σε μεταγενέστερο στάδιο.

3. Προσθήκη επιβαρυντικού παράγοντα ο οποίος να αφορά την πρόθεση πρόκλησης ζημιάς ή βλάβης στο θύμα για εκδικητικούς λόγους.

4. Μείωση των ποινών για τα αδικήματα τα οποία προβλέπονται στην υπό εξέταση πρόταση νόμου, ώστε να μην προσομοιάζουν στο ύψος των ποινών οι οποίες προβλέπονται στον περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμο, ο οποίος αποσκοπεί στην υπογράμμιση της δυσμενούς θέσης στην οποία βρίσκονται οι γυναίκες σε ό,τι αφορά τη διάπραξη συγκεκριμένων αδικημάτων.

Υπό το φως των πιο πάνω παρατηρήσεων, η επιτροπή επέφερε τις ακόλουθες αλλαγές επί των προνοιών της πρότασης νόμου:

1. Προσθήκη του όρου «πρόσωπο», ο οποίος σημαίνει φυσικό πρόσωπο ηλικίας άνω των δεκαοκτώ (18) ετών, ώστε να γίνεται σαφές ότι τα προβλεπόμενα στην πρόταση νόμου αδικήματα αφορούν μόνο σε πράξεις που τελούνται εις βάρος ενήλικων προσώπων.

2. Προσθήκη επιβαρυντικού παράγοντα, όταν το θύμα είναι γυναίκα.

3. Προσθήκη πρόνοιας, ώστε να καθίσταται σαφές ότι συναίνεση από την πλευρά του προσώπου που απεικονίζεται στο υλικό σεξουαλικού περιεχομένου, στη δημιουργία του εν λόγω υλικού ή στην απόκτησή του από άλλο πρόσωπο δεν συνιστά υπεράσπιση ή ελαφρυντικό κατά την επιμέτρηση της ποινής.

4. Προσθήκη επιβαρυντικού παράγοντα, σε περίπτωση κατά την οποία το υλικό σεξουαλικού περιεχομένου περιέλθει σε γνώση παιδιού σε μεταγενέστερο στάδιο.

5. Προσθήκη επιβαρυντικού παράγοντα ο οποίος αφορά αδικήματα τα οποία διαπράχθηκαν με σκοπό τον εκφοβισμό ή/και τον εξευτελισμό ή/και την παρενόχληση του θύματος ή/και την πρόκληση συναισθηματικής διαταραχής ή/και οικονομικής ή άλλης ζημιάς ή βλάβης ή/και την αποκόμιση παράνομου οικονομικού οφέλους.

6. Παραπομπή στις διατάξεις του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμου, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα θύματα θα απολαύουν των δικαιωμάτων τα οποία περιλαμβάνονται στην εν λόγω νομοθεσία.

Η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, σχολιάζοντας το αναθεωρημένο κείμενο της πρότασης νόμου ως αυτό αναθεωρήθηκε σύμφωνα με τα πιο πάνω, εξέφρασε την ικανοποίησή της, καθότι υιοθετήθηκαν οι περισσότερες εκ των εισηγήσεών της.

Ωστόσο, επανέλαβε τη διαφωνία της όσον αφορά στο ύψος των ποινών, το οποίο κρίνεται κατά την ίδια δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με άλλα συναφή αδικήματα.

Περαιτέρω, ως ανέφερε, το ύψος της ποινής δεν θα έπρεπε να είναι το ίδιο με το αντίστοιχο αδίκημα το οποίο τελείται εις βάρος των γυναικών, καθότι με αυτό τον τρόπο πλήττεται ο σκοπός θέσπισης του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμου, ο οποίος είναι η προστασία της γυναίκας από τα εν λόγω αδικήματα, τα οποία στατιστικά διαπράττονται συχνότερα εναντίον των γυναικών.

Περαιτέρω, η ίδια εκπρόσωπος, σχολιάζοντας τον ορισμό του όρου «υλικό σεξουαλικού περιεχομένου», επισήμανε ότι ορισμένες περιπτώσεις ενδεχομένως να αλληλεπικαλύπτονται και εισηγήθηκε όπως αυτές συμπτυχθούν.

Ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου συμφώνησε με τον σκοπό και τις επιδιώξεις της πρότασης νόμου, ωστόσο επισήμανε ότι επιμέρους πρόνοιες του αναθεωρημένου κειμένου αυτής χρήζουν περαιτέρω επανεξέτασης, ώστε:

1. να καθίσταται σαφές ότι θύτης δύναται να είναι και ανήλικος ο οποίος έχει συμπληρώσει την ηλικία των δεκατεσσάρων (14) ετών

2. να διαφοροποιείται το ύψος της ποινής που προβλέπεται για την τέλεση και την απειλή τέλεσης του αδικήματος

 3. να μην εξαρτώνται οι επιβαρυντικοί παράγοντες από το φύλο του θύματος αλλά από τη σχέση εξάρτησής του με τον θύτη και

 4. να προστεθεί ως επιβαρυντικός παράγοντας κατά την επιμέτρηση της ποινής η μη συναίνεση του θύματος στη δημιουργία του υλικού.

Σχολιάζοντας τις πιο πάνω παρατηρήσεις, ο εισηγητής της πρότασης νόμου επισήμανε ότι η πρόταση νόμου καθιστά επιβαρυντικό παράγοντα την τέλεση του αδικήματος εις βάρος γυναίκας, καθότι στην αντίληψη της κοινωνίας ο αντίκτυπος και οι ψυχολογικές επιπτώσεις ενδεχομένως να είναι μεγαλύτερες, όταν το θύμα είναι γυναίκα.

Όσον αφορά στις ποινές, ανέφερε ότι το ύψος είναι το ίδιο με αυτό που προβλέπεται στο αντίστοιχο αδίκημα στον περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμο, από τον οποίο ωστόσο θα μπορούσε αυτό να αφαιρεθεί, ώστε η πρόταση νόμου, εφόσον ψηφιστεί σε νόμο, να αφορά χωρίς διάκριση και σε άντρες και σε γυναίκες.

Περαιτέρω, σχολιάζοντας τον ορισμό του όρου «υλικό σεξουαλικού περιεχομένου», επισήμανε ότι στόχος ήταν να υιοθετηθεί το λεκτικό το οποίο θεσπίστηκε στον περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμο.

Επιπρόσθετα, η επιτροπή αποφάσισε όπως το κείμενο της πρότασης νόμου τροποποιηθεί περαιτέρω, ώστε να προστεθούν σε αυτό επιβαρυντικοί παράγοντες, όταν:

1. το υλικό σεξουαλικού περιεχομένου περιλαμβάνει ή/και συνοδεύεται από προσωπικές πληροφορίες του θύματος οι οποίες δύνανται να οδηγήσουν στον εντοπισμό του από οποιοδήποτε άτομο κατέχει ή παρακολουθεί το εν λόγω υλικό

2. κατά την τέλεση του αδικήματος ο δράστης προβαίνει σε εξευτελιστικά, προσβλητικά, απαξιωτικά ή/και μειωτικά σχόλια ή/και 3. το υλικό σεξουαλικού περιεχομένου δημιουργήθηκε χωρίς τη συναίνεση του προσώπου το οποίο απεικονίζεται σε αυτό

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, αφού έλαβε υπόψη όλα όσα τέθηκαν ενώπιόν της και αφού προέβη στις ως άνω αναφερόμενες τροποποιήσεις του κειμένου της πρότασης νόμου, κατέληξε στις ακόλουθες θέσεις:

1. Ο πρόεδρος της επιτροπής, τα μέλη της βουλευτές των κοινοβουλευτικών ομάδων του Δημοκρατικού Συναγερμού και του Δημοκρατικού Κόμματος, τα μέλη της βουλευτές του Εθνικού Λαϊκού Μετώπου και του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών, καθώς και ο μεμονωμένος σοσιαλιστής βουλευτής επιφυλάχθηκαν να τοποθετηθούν επί των προνοιών της πρότασης νόμου κατά τη συζήτησή της ενώπιον της ολομέλειας του σώματος.

2. Τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας ΑΚΕΛ-Αριστερά Νέες Δυνάμεις τάχθηκαν υπέρ της ψήφισης της πρότασης νόμου σε νόμο.

Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση ψήφισης της πρότασης νόμου σε νόμο, θα τροποποιηθεί ο τίτλος της, ώστε να αναφέρεται ως «Ο περί της Μη Συναινετικής Χρήσης Προσωπικού Υλικού Σεξουαλικού Περιεχομένου Νόμος του 2024».

Γ.Χ.