Παιδοκεντρική η μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου

Παιδοκεντρική είναι η τροποποίηση του οικογενειακού δικαίου σε τέσσερα νομοσχέδια, όπως αναφέρθηκε στη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, στην παρουσία της Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως, Στέφης Διάκου.

Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Επιτροπής, Νίκος Τορναρίτης, έπειτα από 11 προηγούμενες συνεδρίες της Επιτροπής και με την ανάληψη των καθηκόντων των μελών της Βουλής και άλλων φορέων, τα νομοσχέδια έτυχαν επισκόπησης και άκουσαν τις απόψεις τους, ώστε να καταλήξουν σε αποτελέσματα τα οποία να είναι πλησιέστερα προς την κοινωνία και ειδικά στα «θέλω» του παιδιού.

Η κ. Διάκου σημείωσε ότι τα νομοσχέδια αποσκοπούν στη διασφάλιση του υπέρτατου συμφέροντος του παιδιού, στην εξομάλυνση των οικογενειακών σχέσεων, στην ισότητα και στην ίση κατανομή των δικαιωμάτων μεταξύ των γονέων και στην επίσπευση της εκδίκασης των υποθέσεων – που με βάση το υφιστάμενο σύστημα ,δημιουργεί σοβαρές καθυστερήσεις.

Όπως ανέφερε, συμφωνήθηκε η ομαδοποίηση των νομοσχεδίων και από τα οκτώ να εξετάσουν τα τέσσερα. Η Υπουργός είχε αποστείλει στην Επιτροπή επιστολή που αναφέρει τις αναθεωρήσεις των εν λόγω τεσσάρων νομοσχεδίων.

Εξουσιοδότηση παιδιών 16 ετών και άνω να ζητούν βοήθεια

Κατά τη συνεδρία, η Επίτροπος Προστασίας του Παιδιού, Δέσπω Μιχαηλίδου, ανέφερε ότι αυτό που ενδιαφέρει το γραφείο της Επιτρόπου είναι οι νόμοι αυτοί να κυριαρχούνται από παιδοκεντρικό πνεύμα, καθώς σε ένα διαζύγιο τα πρώτα θύματα είναι τα παιδιά.

Όσον αφορά τον περί γάμου νόμο, χαιρέτισε επίσης τη διαγραφή πρόνοιας που επέτρεπε την τέλεση γάμου σε ανήλικα πρόσωπα και τη ρύθμιση άρθρου που επιτρέπει το συναινετικό διαζύγιο. Εντούτοις, εξέφρασε κάποιους προβληματισμούς ,όσον αφορά την απαίτηση η αίτηση έκδοσης συναινετικού διαζυγίου, να συνοδεύεται, είτε από άποψη δικαστηρίου για την πολιτική μέριμνα των παιδιών, είτε από αίτηση με έκδοση σύγχρονου διατάγματος που να αγγίζει την επιμέλεια των παιδιών.

«Θεωρούμε ότι θα έπρεπε να υπάρχει η δυνατότητα στο νόμο για μία προσπάθεια συνδιαλλαγής ώστε να διευθετηθεί και η περίπτωση της επιμέλειας και της διατροφής των παιδιών, δυνατότητα η οποία να ενθαρρύνεται μέσω της διαδικασίας του δικαστηρίου και ενδεχομένως της παραπομπής σε διαμεσολάβηση», σημείωσε.

Πρόσθεσε, επίσης, ότι δεν συμφωνεί με το ότι η άσκηση βίας θα πρέπει να διερευνάται μόνο σε σχέση με τον άλλο σύζυγο, αλλά θα πρέπει να διερευνάται και σε σχέση με οποιοδήποτε παιδί του ζεύγους, περιλαμβανομένων σεξουαλικής βίας και κακοποίησης παιδιού.

Ακόμη, για την απαίτηση έκδοσης μετα-δικαστικής απόφασης στο δικαστήριο, δήλωσε ότι τα παιδιά αφήνονται εκτεθειμένα σε κινδύνους μέχρι την εκδίκαση και έκδοσή της. Θα πρέπει, συνεπώς, πρόσθεσε, να υπάρξει μία ρύθμιση ούτως ώστε να διερευνάται η βία στην οικογένεια από υπηρεσίες που εποπτεύουν την οικογένεια και να υπάρχει μία εκ πρώτης όψεως μαρτυρία ή έκθεση.

Όσον αφορά τον νόμο περί οικογενειακών δικαστηρίων, υπογράμμισε ότι για να απαιτείται οποιαδήποτε διαδικασία εξέτασης του παιδιού, να μην εξαρτάται από τη συγκατάθεση των γονέων, αλλά από τη συνδρομή και εξουσιοδότηση των ειδικών π.χ. Γραφείου Ευημερίας, Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας. Ακόμη, ανάλογα με την ηλικία και ωριμότητα του παιδιού, να δίνεται στο ίδιο το δικαίωμα για διαπραγμάτευση από την ηλικία των 16 ετών, καθώς πολλές φορές οι εξουσιοδοτημένοι γονείς, δεν δέχονται το παιδί τους να εξεταστεί από ψυχολόγο.

Το υπουργείο παιδείας για τον περί Απόπειρας Συνδιαλλαγής και Πνευματικής λύσης του Γάμου νόμο, αναφέρει ότι στο σημείο όπου γίνεται αναφορά για το νόμο στη βία στην οικογένεια, θα πρέπει να προστεθεί και η νομοθεσία για τη βία κατά των γυναικών του 2021, ο οποίος συμπεριλαμβάνει κάποιες μορφές βίας που δεν περιλαμβάνονται στο νόμο για τη βία στην οικογένεια.

Επίσης ,δηλώνει σύμφωνο για την εισήγηση να γίνεται αξιολόγηση των παιδιών από 16 ετών και άνω από ψυχολόγο χωρίς την συγκατάθεση των γονέων, καθώς πολλές φορές τα παιδιά παγιδεύονται στις αποφάσεις των γονέων, καταπατώντας τα δικαιώματα του παιδιού.

Εκ μέρους του υπουργείου υγείας, αναφέρθηκε ότι στην ηλικία των 16 ετών είναι πολύ αργά για να μπορέσει να λάβει βοήθεια ένα παιδί και είναι απαραίτητη η συνεργασία των γονέων για να μπορέσει να βοηθηθεί ένα παιδί. Προστέθηκε ότι από την ηλικία των 14 ετών,  ένα παιδί έχει ποινική ευθύνη.

Συνεπώς, έγινε εισήγηση ότι ένα παιδί οποιασδήποτε ηλικίας θα έπρεπε να έχει δικαίωμα ακόμη και με τη συνδρομή λειτουργών, να απευθυνθεί για να λάβει αξιολόγηση και βοήθεια, χωρίς απαραίτητα να συγκαλούνται και οι δύο γονείς.

Επίσης, ζητήθηκε τροποποίηση στον περί γάμου νόμο και αντικατάσταση της λέξης «φρενοβλάβεια» με τη λέξη «σοβαρή ψυχική νόσος». Ακόμη, εκεί που γίνεται αναφορά ότι η ψυχική νόσος πρέπει να πιστοποιείται από «αρμόδιο κυβερνητικό γιατρό», έγινε εισήγηση να τροποποιηθεί σε «αρμόδιο κρατικό ειδικό ψυχικής υγείας».

Από τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο, αναφέρθηκε ότι θα πρέπει πλέον να γίνει διαχωρισμός μεταξύ της πολιτείας και της εκκλησίας και δεδομένης και της αντίστοιχης ρύθμισης που πρέπει να γίνει. Προστέθηκε επίσης πρόταση, ο νόμος για την απόπειρα συνδιαλλαγής να καταργηθεί εντελώς.

Προς μία γυναικοκεντρική προσέγγιση

Εκ μέρους της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την πρόληψη και την καταπολέμηση βίας στην οικογένεια, αναφέρθηκε ότι για τον περί οικογενειακών δικαστηρίων νόμο, σχετικά με τα προσόντα διορισμού δικαστών, θα πρέπει να προστεθεί ότι πρέπει να αφορούν και θέματα βίας στην οικογένεια, βίας κατά των γυναικών και κακοποίησης παιδιών, καθώς μεγάλο ποσοστό υποθέσεων του οικογενειακού δικαστηρίου είναι υποθέσεις διαζυγίου, που αφορούν ζητήματα κηδεμονίας, επικοινωνίας και ασφάλειας σε σχέση με τη βία κατά των γυναικών και τα παιδιά τους.

Εκ μέρους του Παγκυπρίου Συνδέσμου Μονογονεϊκών Οικογενειών Κύπρου, σημειώθηκε ότι οι γυναίκες και τα παιδιά στοχοποιούνται περισσότερο μετά από ένα διαζύγιο, και συνεπώς πρέπει να υπάρξει μία γυναικοκεντρική προσέγγιση, καθώς «η προστασία του αδύνατου δεν είναι πλέον διάκριση».

Τονίστηκε ακόμη η ανάγκη να προστεθούν νομοθετικές λύσεις στα νομοσχέδια για την προστασία των γυναικών, είτε μέσω αποτελεσματικής απονομής της δικαιοσύνης ,είτε με συντόμευση των διαδικασιών.

Επισημάνθηκε ακόμη, ότι υπάρχει τεράστια καθυστέρηση στα δικαστήρια στη λύση υποθέσεων και θα πρέπει να δοθούν πιο πολλές εξουσίες στους δικαστές του οικογενειακού δικαστηρίου, ώστε γονείς και παιδιά να παραπέμπονται άμεσα σε ψυχολόγους και θεραπευτικά προγράμματα για να γίνεται αξιολόγηση της κατάστασης.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Επιπλέον, για το νόμο περί απόπειρας συνδιαλλαγής, σημειώθηκε ότι θα πρέπει να καταργηθεί η πρόνοια για την πνευματική συνδιαλλαγή των τριών μηνών που πρέπει κάποιος να στείλει μία συστημένη επιστολή. Ακόμη, για τον περί οικογενειακών δικαστηρίων νόμο, θα πρέπει να διευρυνθούν οι εξουσίες του οικογενειακού δικαστηρίου για άμεση και αποτελεσματική παρέμβαση και για την προστασία γυναικών θυμάτων βίας αλλά και παιδιών.

Της Ουρανίας Στυλιανού