Μη προσβάσιμα τα γήπεδα σε άτομα με αναπηρίες

Δυσμενείς διακρίσεις εις βάρος των ατόμων με αναπηρία προκύπτουν από την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα γήπεδα ποδοσφαίρου, στα οποία διεξάγονται αγώνες της Α’ κατηγορίας, εντοπίζει η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μαρία Στυλιανού Λοττίδη, σε αυτεπάγγελτη τοποθέτησή της.

Σύμφωνα με την έκθεση, πολλά από παράπονα που έλαβε αφορούν και το νέο γήπεδο Λεμεσού, ενώ προβλήματα συναντούνται και σε παλιότερα γήπεδα. Η Επίτροπος εισηγείται σειρά μέτρων για άρση της δυσμενούς διάκρισης σε βάρος των ατόμων με αναπηρία και καλεί τα εμπλεκόμενα μέρη σε δημόσια διαβούλευση.

Τα παράπονα

Τον Αύγουστο του 2022, η Οργάνωση Παραπληγικών Κύπρου (ΟΠΑΚ) με επιστολή της στον ΚΟΑ και την ΚΟΠ για το (τότε) υπό ανέγερση νέο στάδιο Λεμεσού, επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ότι στο νέο στάδιο δεν έχει ληφθεί πρόνοια για τη δημιουργία θέσεων για άτομα που διακινούνται με τροχοκάθισμα στον ισόγειο χώρο των κερκίδων της φιλοξενούμενης ομάδας, ενώ σημείωνε και το ότι το μέγεθος των προβλεπόμενων θέσεων για άτομα που διακινούνται με τροχοκάθισμα δεν είναι επαρκές για την εξυπηρέτησή τους, καθότι το πλάτος τους είναι μικρότερο από το πλάτος του μέσου τροχοκαθίσματος.

Επιπλέον, ανέφερε ότι ο αριθμός των εν λόγω θέσεων δεν αντιστοιχεί στις προβλεπόμενες βάσει της συνολικής χωρητικότητας του σταδίου και δεν έχει ληφθεί υπόψη η ανάγκη για θέσεις βοηθών/συνοδών των ατόμων με αναπηρίες πλησίον των ειδικά διαμορφωμένων θέσεων.

Ακόμα, σημείωνε ότι οι θέσεις για άτομα με αναπηρία είναι συγκεντρωμένες σε συγκεκριμένα σημεία του σταδίου και δεν τους παρέχεται η επιλογή να κάθονται σε διάφορους χώρους των κερκίδων, καθώς και το ότι στο στάδιο έχει εγκατασταθεί ηλεκτρικός ανυψωτήρας αντί συμβατικός ανελκυστήρας για τη διευκόλυνση της μετακίνησης των ατόμων με αναπηρίες, παρότι κάτι τέτοιο δεν συνάδει με τα διεθνή πρότυπα.

Επιστολή για το νέο στάδιο Λεμεσού απέστειλε το 2023 και η Παγκύπρια Οργάνωση Αποκατάστασης Αναπήρων Λεμεσού (ΠΟΑΑ Λεμεσού), στην οποία ανέφερε αντίστοιχα προβλήματα. Επιπλέον, ανέφερε ότι οι θέσεις για άτομα με αναπηρίες δεν παρέχουν επαρκή προστασία από τις καιρικές συνθήκες με επακόλουθο μέλη της ΠΟΑΑ Λεμεσού να αναγκαστούν να χρησιμοποιούν ομπρέλες κατά τη διάρκεια του αγώνα για να προστατεύονται από τη βροχή.

Σύμφωνα με την Επίτροπο, λήφθηκε ακόμα ένα παράπονο για το νέο στάδιο Λεμεσού, σύμφωνα με το οποίο δεν υπάρχουν διαθέσιμοι ειδικά προσαρμοσμένοι χώροι προσβάσιμοι από τα άτομα με αναπηρίες και στις δύο κερκίδες του σταδίου, παρά μόνο στην κερκίδα της γηπεδούχου ομάδας. Σύμφωνα με τον παραπονούμενο, αντίστοιχο ζήτημα, ανακύπτει και σε άλλα στάδια όπου οι χώροι για άτομα με αναπηρίες περιορίζονται αποκλειστικά στις κερκίδες της γηπεδούχου ομάδας.

Ένα άλλο παράπονο αφορούσε στη διαθεσιμότητα των ειδικά διαμορφωμένων χώρων στάθμευσης για άτομα με αναπηρία πλησίον του σταδίου «Κατωκοπιά Επιστροφή / Γλαύκος Κληρίδης» στην Περιστερώνα. Σύμφωνα με την παραπονούμενη, η πρόσβαση προς τους χώρους στάθμευσης, περιλαμβανομένων και όσων είναι ειδικά διαμορφωμένοι για άτομα με αναπηρίες, είναι αποκλεισμένη με κορδέλα και το σύνολο σχεδόν όλων ανεξαιρέτως των χώρων στάθμευσης είναι κατειλημμένοι από τους ποδοσφαιριστές ή/και τους ποδοσφαιρικούς παράγοντες.

Πέραν των παραπάνω, η ΟΠΑΚ κατέθεσε σειρά παραπόνων στην Επίτροπο Διοικήσεως, αναφορικά με την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρίες στα στάδια ποδοσφαίρου που διεξάγονται οι αγώνες ποδοσφαίρου Α’ κατηγορίας.

Σύμφωνα με αυτά, είναι ανεπαρκής ή/και ελλιπής η προσβασιμότητα των σταδίων από τα άτομα με αναπηρίες, ιδίως όσων διακινούνται με τροχοκάθισμα, ενώ παρατηρείται αδυναμία φιλοξενίας φιλάθλων με αναπηρία και στις δύο κερκίδες οπαδών με επακόλουθο άτομα με αναπηρίες να αναγκάζονται να βρίσκονται στον ίδιο χώρο με τους οπαδούς της αντίπαλης ομάδας.

Επιπλέον, η ΟΠΑΚ ανέφερε την ακαταλληλότητα των ειδικά διαμορφωμένων χώρων για τη φιλοξενία ατόμων με αναπηρίες και τη μη εγγύηση της ασφάλειας τους σε περίπτωση έκτακτου περιστατικού και ανάγκης εκκένωσης του γηπέδου. Ακόμα, αναφέρθηκε στη μη ύπαρξη χώρων υγιεινής προσβάσιμων από τα άτομα με αναπηρία και στις δύο κερκίδες του σταδίου.

Παράδειγμα καλής πρακτικής στο «ΑΕΚ Αρένα»

Αντίθετα με τα παραπάνω, η Επίτροπος σημειώνει ότι σε ποδοσφαιρικό αγώνα που διεξάχθηκε τον Ιούλιο του 2022 στο στάδιο «ΑΕΚ Αρένα», για τα προκριματικά του κυπέλλου Conference League, άτομα με οπτική αναπηρία ή μειωμένη όραση είχαν την ευκαιρία να ζήσουν την εμπειρία του αγώνα μέσω σύγχρονης ακουστικής μετάδοσης του αγώνα που τους παρεχόταν από το στάδιο.

Κατόπιν ιδιωτικής πρωτοβουλίας της χορηγού εταιρείας μιας εκ των αγωνιζόμενων ομάδων, μέλη της Παγκύπριας Οργάνωσης Τυφλών μαζί με τον συνοδό τους παρέστησαν στις κεντρικές κερκίδες του σταδίου και για πρώτη φορά τους παρασχέθηκε περιγραφικός ηχητικός σχολιασμός του αγώνα.

Ωστόσο, η Επίτροπος σημειώνει ότι αυτό δεν θα έπρεπε να είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας.

Διαπιστώσεις Επιτρόπου

Το κράτος υποχρεούται να λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα και να προβαίνει στις κατάλληλες ρυθμίσεις ούτως ώστε τα άτομα με αναπηρίες να απολαμβάνουν ισότιμη και απρόσκοπτη πρόσβαση σε όλες τις εγκαταστάσεις που παρέχονται στο κοινό, περιλαμβανομένων και των αθλητικών, διαπιστώνει η Επίτροπος.

Προς την κατεύθυνση αυτή, αναφέρει, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι όλες οι αθλητικές εγκαταστάσεις, περιλαμβανομένων των σταδίων στους οποίους διεξάγονται αγώνες ποδοσφαίρου, είναι προσβάσιμες από τα άτομα με αναπηρίες, καθώς και ότι τους παρέχονται οι αναγκαίες εύλογες προσαρμογές ούτως ώστε να απολαμβάνουν, χωρίς οποιεσδήποτε εκπτώσεις, την πλήρη και χωρίς εμπόδια πρόσβαση τους σ’ αυτές.

Σημειώνει ότι τυχόν μη άρση των εμποδίων που παρακωλύουν την απρόσκοπτη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες στις αθλητικές εγκαταστάσεις, ισοδυναμεί με διάκριση εις βάρος τους αποκλειστικά και μόνο ένεκα της αναπηρίας τους. Περαιτέρω, αναφέρει ότι η μη απρόσκοπτη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες σε οποιεσδήποτε εγκαταστάσεις, συνεπάγεται και στέρηση της ευκαιρίας να συμμετέχουν ισότιμα σε όλες της πτυχές και εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής, περιλαμβανομένων και των αθλητικών εκδηλώσεων, ενώ ισοδυναμεί και με ταυτόχρονο αποκλεισμό τους από τη δυνατότητα συμμετοχής, ένταξης και ενσωμάτωσης τους στην κοινότητα στην οποία διαβιούν.

Η Επίτροπος συμπεραίνει ότι το κράτος έχει υποχρέωση να προβεί στη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων για την άρση της διακριτικής μεταχείρισης που βιώνουν τα άτομα με αναπηρίες που επιθυμούν να παρακολουθήσουν ποδοσφαιρικούς αγώνες.

«Δεν μπορεί να γίνεται αποδεκτό ότι τα άτομα με αναπηρία δεν έχουν την δυνατότητα να διακινούνται αυτόνομα στα αδειοδοτημένα στάδια ποδοσφαίρου, ούτε δικαιολογείται η απουσία  προσβάσιμων χώρων για την κατάλληλη και ασφαλή φιλοξενία τους, καθώς επίσης και μη προσβάσιμοι χώροι υγιεινής και στις δύο κερκίδες του σταδίου, ώστε να διασφαλίζεται η ισότιμη μεταχείριση όλων ανεξαιρέτως των ατόμων με αναπηρίες, ανεξαρτήτως της φύσης της αναπηρίας τους», υπογραμμίζει.

Επιπλέον, σημειώνει ότι τα κράτη έχουν υποχρέωση να διασφαλίζουν ότι οι ιδιωτικοί φορείς που παρέχουν εγκαταστάσεις οι οποίες είναι ανοικτές για το κοινό, λαμβάνουν υπόψη όλες τις πτυχές προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρίες.

Εισηγήσεις Επιτρόπου

Η Επίτροπος εισηγείται σειρά μέτρων για να μπορούν τα άτομα με αναπηρίες να απολαμβάνουν ισότιμα και χωρίς οποιαδήποτε διάκριση τα αθλητικά δρώμενα, περιλαμβανομένων και των ποδοσφαιρικών αγώνων σε όλα τα στάδια ποδοσφαίρου.

Συγκεκριμένα, αναφέρει, θα πρέπει να υπάρχουν χώροι στάθμευσης για άτομα με αναπηρίες, διαθέσιμοι ανά πάσα στιγμή, πλησίον της εισόδου του σταδίου και λήψη μέτρων ούτως ώστε να μην καταλαμβάνονται από άλλα μη δικαιούχα πρόσωπα.

Επιπλέον, πρέπει να υπάρχει και επαρκής και αέναη αλυσίδα πρόσβασης από τον χώρο στάθμευσης μέχρι και τις θύρες του σταδίου, όπου θα πρέπει να υφίσταται κατάλληλα διαμορφωμένο και σε χαμηλότερο ύψος εκδοτήριο εισιτηρίων και σημείο εξυπηρέτησης για τα άτομα με αναπηρία που διακινούνται με τροχοκάθισμα, ως επίσης και ξεχωριστές προσβάσιμες μη περιστρεφόμενες θύρες εισόδου στο στάδιο.

Η Επίτροπος εισηγείται, ακόμα, την απρόσκοπτη και χωρίς την παρεμβολή οποιαδήποτε εμποδίων μετακίνηση των ατόμων με αναπηρίες προς τις θέσεις τους εντός του σταδίου, καθώς και στους διαδρόμους και από/προς τα αναψυκτήρια και τους χώρους υγιεινής του σταδίου.

Όσον αφορά τις θέσεις τους, σημειώνει ότι πρέπει να υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένες θέσεις για άτομα με αναπηρίες που θα διασφαλίζουν αντίστοιχη θέαση του αγωνιστικού χώρου με αυτήν που απολαμβάνουν οι υπόλοιποι παρευρισκόμενοι στο στάδιο. Προσθέτει, δε, ότι το οπτικό πεδίο των ατόμων με αναπηρίες, ιδιαίτερα όσων ένεκα της φύσης της αναπηρίας τους παραμένουν καθήμενοι καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα, θα πρέπει να παραμένει καθαρό και να μην επηρεάζεται απ’ οτιδήποτε.

Σε κάθε περίπτωση, προσθέτει, οι εν λόγω θέσεις, καθώς και οι χώροι υγιεινής και τα αναψυκτήρια, θα πρέπει να είναι διαθέσιμες στις κερκίδες όχι μόνο της γηπεδούχου αλλά και της φιλοξενούμενης ομάδας, ώστε τα άτομα με αναπηρίες να έχουν τη δυνατότητα, όπως και οι υπόλοιποι οπαδοί που προσέρχονται στο στάδιο, να επιλέγουν τη θέση τους καθώς και να παρακολουθούν τον αγώνα μαζί με τους οπαδούς/υποστηρικτές της ομάδας τους και να απολαμβάνουν την ίδια εμπειρία εντός του σταδίου χωρίς να νιώθουν με οποιοδήποτε  τρόπο αποκλεισμένοι ή περιορισμένοι.

Οι συγκεκριμένοι χώροι, οι οποίοι νοείται ότι θα πρέπει να παρέχουν προστασία από τις καιρικές συνθήκες,  θα πρέπει να βρίσκονται τόσο στο πάνω μέρος των κερκίδων και στο πίσω μέρος των διαζωμάτων, όσο και κοντά στον αγωνιστικό χώρο, σε ψηλότερο όμως επίπεδο απ’ αυτόν για να διασφαλίζεται επαρκές οπτικό πεδίο, αναφέρει η Επίτροπος. Περαιτέρω, σημειώνει ότι θα πρέπει να παρέχουν εύκολη και επαρκή πρόσβαση προς τους χώρους υγιεινής και τα αναψυκτήρια, καθώς και προς τις θύρες εξόδου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Ακόμα, αναφέρει ότι πρέπει να υπάρχουν ράμπες και ειδικά διαμορφωμένοι ανελκυστήρες για τους χρήστες τροχοκαθισμάτων ώστε να επιτρέπεται η πρόσβαση τους στις ανώτερες σειρές των κερκίδων και στους υπόλοιπους κοινόχρηστους χώρους.

«Στα υφιστάμενα στάδια και όπου είναι δύσκολη η εγκατάσταση κατάλληλου συμβατικού ανελκυστήρα, θα πρέπει να διατίθενται κατακόρυφες ανυψωτικές πλατφόρμες ή ανελκυστήρες σκάλας, για να διασφαλίζεται η πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες σε όλους τους βασικούς χώρους του σταδίου», διευκρινίζει.

Ακόμα, αναφέρει ότι πρέπει να παρέχεται υπηρεσία ακουστικής περιγραφής του αγώνα για θεατές με οπτική αναπηρία ή βαρηκοΐα, η οποία δεν θα πρέπει να περιορίζεται σε προκαθορισμένο χώρο του σταδίου, αλλά να παρέχεται φορητό σύστημα σχολιασμού ακουστικής περιγραφής (μέσω ακουστικών) ώστε οι χρήστες της υπηρεσίας να δύνανται να επιλέγουν οι ίδιοι που επιθυμούν να καθίσουν για να είναι κοντά στους συγγενείς και φίλους τους και ανάμεσα στους φιλάθλους της ομάδας τους.

Όσον αφορά τους συνοδούς ατόμων με αναπηρίες, η Επίτροπος αναφέρει ότι θα πρέπει να απαλλάσσονται από την υποχρέωση αγοράς εισιτηρίου, θα πρέπει να έχουν διαθέσιμη θέση πλησίον του ατόμου που συνοδεύουν, για την άμεση και έγκαιρη παροχή οποιασδήποτε στήριξης ή βοήθειας ενδέχεται να χρειαστεί το άτομο με αναπηρία, ιδιαίτερα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Η Επίτροπος προτείνει τον καθορισμό συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος με συγκεκριμένες προθεσμίες ούτως ώστε να εντοπιστούν και να καταγραφούν όλα τα υφιστάμενα εμπόδια στην προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρίες στα στάδια ποδοσφαίρου και να καταρτιστεί πλάνο για την υλοποίηση των αναγκαίων βελτιώσεων εντός καθορισμένου χρόνου.

Πρόσκληση σε Διαβουλεύσεις

Σύμφωνα με την έκθεση της Επιτρόπου, θα πρέπει οι εμπλεκόμενες Αρχές και Υπηρεσίες σε πλήρη συνεννόηση και συνεργασία με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες, και την ΚΥΣΟΑ, να προβούν στον καθορισμό ελάχιστων κριτηρίων και προϋποθέσεων προσβασιμότητας και να ορίσουν εύλογο χρονοδιάγραμμα εντός του οποίου τα υφιστάμενα στάδια ποδοσφαίρου, ιδιαίτερα όσα φιλοξενούν αγώνες Α΄ Κατηγορίας, να καταστούν προσβάσιμα από τα άτομα με αναπηρίες, ανεξαρτήτως της φύσης της αναπηρίας τους ούτως ώστε να τερματιστεί η διάκριση και η άνιση μεταχείριση που συντελούνται εις βάρος τους ένεκα της έλλειψης ή/και ανεπαρκούς προσβασιμότητας τους σ’ αυτά.

Σημειώνει, επίσης, ότι έχει  υποβάλει σχετική σύσταση στον ΚΟΑ, στην ΚΟΠ και στην Αρχή Αδειοδότησης Σταδίων για να δρομολογήσουν τις αναγκαίες ενέργειες, ενώ κοινοποίησε, μαζί με την έκθεση και πρόσκληση για διαβούλευση στα εμπλεκόμενα μέρη.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Συγκεκριμένα, η έκθεση υποβλήθηκε στον ΚΟΑ, στην ΚΟΠ, στην Αρχή Αδειοδότησης Σταδείων, καθώς και στον Αρχηγό Αστυνομίας και στους Προέδρους της ΚΥ.Σ.Ο.Α., της Ο.ΠΑ.Κ. και της Π.Ο.Α.Α. Λεμεσού.

Αντίγραφο της Έκθεσης κοινοποιείται, για ενημέρωση και στον Πρόεδρο και τα Μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού, καθώς και στους παραπονούμενους.