Επιζήμια η μοιρολατρία για τον καρκίνο

Στις αρνητικές επιδράσεις της μοιρολατρίας για τον καρκίνο, αναφέρεται εκτενές δημοσίευμα του BBC.

Όπως τονίζεται, ο καρκίνος δεν είναι απαραίτητα μια θανατική ποινή, αλλά είναι σύνηθες να πιστεύουν οι πλείστοι ότι είναι.

Επισημαίνεται ότι η μοιρολατρία είναι δύσκολο να οριστεί. Γενικά θεωρείται ως μια πεποίθηση ότι τα αποτελέσματα δεν μπορούν να αλλάξουν και καθορίζονται από εξωτερικές δυνάμεις.

Για τον Oscar Esparza-Del Villar, καθηγητή ψυχολογίας στο Universidad Autónoma de Ciudad Juárez στο Μεξικό, αυτό που μερικοί άνθρωποι αποκαλούν μοιρολατρία, μπορεί να διαχωριστεί από σχετικούς παράγοντες, όπως η αδυναμία και η πίστη στον θεϊκό έλεγχο.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η μοιρολατρία και οι σχετικοί παράγοντες, είναι η αδυναμία που επηρεάζει περισσότερο τις συμπεριφορές υγείας.

Aναφέρεται ότι η μοιρολατρία μπορεί να έχει πολύ διαφορετικές εκφράσεις σε διαφορετικούς πολιτισμούς, αλλά εμφανίζεται σε όλο τον κόσμο σε διαφορετικά επίπεδα.

Σχέση μοιρολατρίας με επιβλαβείς συμπεριφορές

Όπως υπογραμμίζεται, υπάρχει σχέση μεταξύ της μοιρολατρίας και των δυνητικά επιβλαβών συμπεριφορών, ιδίως με τον καρκίνο.

Η μοιρολατρία έχει συνδεθεί με χαμηλότερα ποσοστά προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου στην Ιρλανδία.

Στην Γκάνα, κάποιοι λένε ότι η μοίρα δεν μπορεί να αλλάξει όταν αρνούνται τη θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού.

Στις ΗΠΑ, τα παιδιά χρησιμοποιούν λιγότερο αντηλιακό όταν οι γονείς τους είναι και οι δύο μοιρολατρικοί και έχουν οικογενειακό ιστορικό μελανώματος.

Στις Φιλιππίνες, «οι μοιρολατρικές στάσεις για την υγεία είναι συνηθισμένες», αναφέρει η Janine Pajimna, παθολόγος στο ιατρικό κέντρο St. Luke στο Quezon City των Φιλιππίνων.

Αυτή και οι συνάδελφοί της επεσήμαναν πρόσφατα τη μοιρολατρία του καρκίνου ως παράγοντα που συμβάλλει στα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις Φιλιππίνες, παρόλο που διαγιγνώσκεται χρησιμοποιώντας ένα σχετικά φθηνό οπτικό τεστ.

Ψηλά τα επίπεδα μοιρολατρίας στη Γερμανία

Η Esparza-Del Villar συνέγραψε μια μελέτη έξι χωρών για τη μοιρολατρία. «Προς έκπληξή μας, ο γερμανικός πληθυσμός ήταν η ομάδα με το υψηλότερο επίπεδο μοιρολατρίας», εξηγεί η Esparza-Del Villar – περισσότερο από ό,τι στην Γκάνα, την Κένυα, το Μεξικό, τη Νιγηρία ή την Ελβετία. Αυτό ήταν αντίθετο με ορισμένες αντιλήψεις ότι η μοιρολατρία είναι πιο κοινή σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Η μοιρολατρία για τον καρκίνο είναι πολύ συχνή

Η μοιρολατρία του καρκίνου έχει δύο διαστάσεις, υποστηρίζει η Laura Marlow, ανώτερη ερευνήτρια στη Μονάδα Επιστήμης Συμπεριφοράς Καρκίνου στο King's College του Λονδίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η μία διάσταση είναι το αναπόφευκτο: η ιδέα ότι οι εξωτερικές δυνάμεις προκαλούν καρκίνο και δεν μπορεί να προληφθεί. Η άλλη διάσταση είναι η ανίατη: η πεποίθηση ότι αν κάποιος έχει καρκίνο, θα πεθάνει από αυτόν.

Όταν πρόκειται για το αναπόφευκτο, μια έκφραση μοιρολατρίας που ο Σάμιουελ Σμιθ, καθηγητής συμπεριφορικής ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λιντς στο Ηνωμένο Βασίλειο, συχνά βλέπει να υπονοείται στις ειδήσεις είναι η ιδέα ότι σχεδόν τα πάντα προκαλούν καρκίνο. Αυτό δίνει την εντύπωση ότι είναι σχεδόν αδύνατο να αντιμετωπιστούν οι αιτίες.

Σε αντίθεση με αυτό, σημειώνει ο Smith, «το μήνυμα γύρω από τον καρκίνο ήταν σχετικά σταθερό όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς καθοριστικούς παράγοντες για πολλά χρόνια: μην καπνίζετε, μειώστε την κατανάλωση αλκοόλ (κανένα δεν είναι καλύτερο), διατηρήστε ένα υγιές βάρος, διατηρήστε μια υγιεινή διατροφή, και σωματική άσκηση».

Το αναπόφευκτο είναι μια πτυχή της μοιρολατρίας για τον καρκίνο, αλλά «η πτυχή της ανίατης είναι το κομμάτι που θέλουμε πραγματικά να ξεπεράσουμε», σημειώνει ο Marlow, γιατί σε πολλές περιπτώσεις αυτό δεν είναι πλέον η πραγματικότητα.

Ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους, «η λέξη καρκίνος σημαίνει θάνατος», παρατήρησε η Malgorzata Polnik. Η Polnik ήταν νοσοκόμα ογκολογίας πριν γίνει ψυχοθεραπεύτρια με έδρα το Ντέβον της Αγγλίας, όπου συνεχίζει να βλέπει πολλούς πελάτες να αντιμετωπίζουν τον καρκίνο.

«Βλέπω ότι για έναν ασθενή που ακούει αυτήν την ισχυρή λέξη, οδηγεί σε μια ολόκληρη διαδικασία προβληματισμού και ίσως δεν είναι έτοιμος αμέσως να μιλήσει για όλες τις θεραπείες», εξηγεί η Polnik.

Υπάρχουν φυσικά πολλά πρακτικά και δομικά εμπόδια για τη διάγνωση ή τη θεραπεία του καρκίνου. Αλλά ανάλογα με το άτομο, οι γνωστικές και συναισθηματικές αντιδράσεις σε αυτήν την απειλή για την υγεία, μπορεί να είναι εξίσου σημαντικές, σημειώνει ο Smith. Αυτές περιλαμβάνουν την ανησυχία για τον καρκίνο, τον φόβο και τη μοιρολατρία.

«Όλοι έχουμε αυτές τις πεποιθήσεις σε κάποιο βαθμό», σημειώνει ο Smith.

Το 2015, συνέγραψε μια αμερικανική μελέτη που διαπίστωσε ότι το 66% των συμμετεχόντων, πίστευε ότι τα πάντα προκαλούν καρκίνο και το 58% συσχέτισε αυτόματα τον καρκίνο με τον θάνατο. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι τα ποσοστά επιβίωσης από καρκίνο αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου, ειδικά σε πλούσιες χώρες, όπως οι ΗΠΑ.

Ο Marlow πιστεύει ότι «πράγματα όπως η μοιρολατρία είναι πραγματικά επιζήμια για εκείνο το πρώιμο μέρος της διαδικασίας», όπου οι άνθρωποι αποφεύγουν να σκέφτονται πράγματα όπως ο προσυμπτωματικός έλεγχος καρκίνου.

Όπου η υγειονομική περίθαλψη είναι απρόσιτη ή απρόσιτη, η μοιρολατρία του καρκίνου δεν προκαλεί έκπληξη, υποστηρίζει ο Smith. Σε αυτά τα περιβάλλοντα, ο καρκίνος μπορεί πραγματικά να συνοδεύεται από υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας επειδή συχνά διαγιγνώσκεται σε μεταγενέστερο στάδιο ή υπάρχουν λιγότερες θεραπείες.

Σημαντικός ο ρόλος της εκπαίδευσης

Σύμφωνα με τον ειδικό, χωρίς εκπαίδευση, θα ήταν εύκολο να υιοθετήσουμε μια μοιρολατρική άποψη, αλλά στην πραγματικότητα οι άνθρωποι μπορούν να βελτιώσουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους με απλές συμπεριφορές, όπως η μετάβαση σε προληπτικό έλεγχο.

«Πρόκειται για την προσπάθεια αντιμετώπισης αυτού και την προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι αυτοί οι άνθρωποι στην κοινότητα κατανοούν ότι δεν είναι αναπόφευκτο», επισημαίνει ο Smith. Και εκεί είναι που χρειάζονται ιδιαίτερα θετικές ιστορίες», αναφέρει.

Ο Smith σχολιάζει ότι η μοιρολατρία πρέπει να αντιμετωπίζεται όχι μόνο σε ατομικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο κοινότητας, για να ενθαρρύνει την κατανόηση του καρκίνου από το κοινό. «Το να συναντάς ανθρώπους εκεί που μένουν αντί να περιμένεις να έρθουν κοντά σου, θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος αντιμετώπισή του», υποστηρίζει.

Βοηθά η μείωση ανισοτήτων

Όπως τονίζεται, επειδή τα επίπεδα εκπαίδευσης είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στη μοιρολατρία του καρκίνου, η μείωση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση άλλων ανισοτήτων που επηρεάζουν την υγεία. Αυτό περιλαμβάνει κάθε μορφή μορφωτικού επιπέδου, ανεξάρτητα από το εάν σχετίζεται άμεσα με την υγεία.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Μια άλλη προσέγγιση, υποδεικνύεται, είναι να αντιμετωπιστούν αυτές οι ανισότητες στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη κατά μέτωπο. Ενώ η μεταρρύθμιση ολόκληρων συστημάτων εκπαίδευσης και υγείας είναι ένας φιλόδοξος στόχος, υπάρχουν επίσης μικρότερης κλίμακας τρόποι αντιμετώπισης των διαφορών στα επίπεδα εκπαίδευσης.

Της Γεωργίας Χαννή