Επί τάπητος το σύστημα εγγυοδοσίας για ανακυκλώσιμα

Το προσχέδιο κανονισμών που αφορούν στην εισαγωγή Συστήματος Εγγυοδοσίας στην Κύπρο, όπως εφαρμόζεται σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης, τέθηκε ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής Περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με παρουσίαση του κυπριακού συστήματος εγγυοδοσίας, αυτό έχει σχεδιαστεί με βάση το επιτυχημένο μοντέλο υφιστάμενων Ευρωπαϊκών Συστημάτων Εγγυοδοσίας που λειτουργούν σε 13 χώρες της ΕΕ. 

Ειδικότερα, αναμένεται να είναι ένα εθνικό υποχρεωτικό σύστημα επιστροφής συσκευασιών το οποίο θα στηρίζουν ενεργά, όλες οι εταιρείες που αποτελούν την αλυσίδα παραγωγής, διανομής και πώλησης ποτών, με το οποίο δημιουργείται θετικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος, τόσο στην εταιρική εικόνα της εταιρείας, όσο και στο περιβάλλον. 

Πώς θα λειτουργεί το Σύστημα Εγγυοδοσίας

Σύμφωνα με την παρουσίαση των κανονισμών, που τέθηκε ενώπιον της επιτροπής Περιβάλλοντος, οι παραγωγοί, εισαγωγείς και συσκευαστές πληρώνουν στο Σύστημα το παράβολο ανά συσκευασία προτού το προϊόν τοποθετηθεί στην αγορά.

Οι διακινητές (λιανέμποροι & HORECA) επιστρέφουν το παράβολο, το οποίο θα περιλαμβάνεται στο τιμολόγιο, στους παραγωγούς/συσκευαστές/εισαγωγείς και σε μεγάλες υπεραγορές (άνω των 200τμ) θα τοποθετηθούν ειδικές μηχανές RVMs όπου οι καταναλωτές θα επιστρέφουν τις άδειες συσκευασίες τους. Ακόμη, σε μικρότερα υποστατικά θα εφαρμοστεί χειροκίνητη διαδικασία. 

Προστίθεται ότι το Σύστημα θα συλλέγει τα υλικά συσκευασίας από κάθε επιχείρηση, καθώς για τις αγροτικές απομακρυσμένες περιοχές έχουν προβλεφθεί ειδικές πρόνοιες για την κάλυψη των περιοχών αυτών για να πετύχει στο 100% παγκύπρια κάλυψη.

Ο ρόλος των καταναλωτών, οι οποίοι αγόρασαν τα προϊόντα που εμπίπτουν στο σύστημα, θα πληρώνουν το παράβολο στις εταιρείες (λιανεμπόριο ή HORECA) από τις οποίες προμηθεύτηκαν τα προϊόντα και θα τους επιστρέφεται το ποσό του παράβολου όταν επιστρέψουν τις χρησιμοποιημένες συσκευασίες στις μηχανές RVM. 

Υπογραμμίζεται ότι η «επιστροφή στην λιανική», αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για υψηλή απόδοση του Συστήματος αφού δεν απαιτούνται επιπλέον διαδρομές και χρόνος μετάβασης από τους καταναλωτές, οι οποίοι  επιστρέφουν τις συσκευασίες στα σημεία λιανικής τα οποία επισκέπτονται έτσι κι αλλιώς.

Επίσης, οι καταναλωτές δαπανούν το αντίτιμο της επιστρεφόμενης εγγύησης στα καταστήματα λιανικής αυξάνοντας την αξία του καλαθιού των αγορών τους και παρέχεται η δυνατότητα εξαργύρωσης συσκευασιών «εν κινήσει» (on the go), συνεπώς ο μεγάλος αριθμός σημείων εξαργύρωσης καθιστά την εξαργύρωση πιο εύκολη.

Σημειώνεται ότι σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που λειτουργούν Συστήματα Εγγυοδοσίας, είναι ανεξάρτητα και δραστηριοποιούνται παράλληλα με τα άλλα Συστήματα γιατί επιτελούν διαφορετικό σκοπό αλλά και για να υπάρχει διαφάνεια.

Ποιες συσκευασίες θα δέχεται το Σύστημα Εγγυοδοσίας

Το Σύστημα θα έχει την ιδιοκτησία των ανακτημένων συσκευασιών και θα αποδέχεται όλες τις συσκευασίες μίας χρήσης που εμπίπτουν στις ακόλουθες -κατηγορίες προϊόντων: μπύρες, αναψυκτικά, ενεργειακά ποτά, έτοιμα προς κατανάλωση ποτά, νερά, τόνικ, μηλίτης, παγωμένο τσάι.

Επιπλέον, το γάλα, οι χυμοί, ο καφές, τα κρασιά και τα οινοπνευματώδη ποτά, θα προστεθούν σε μεταγενέστερο στάδιο.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ποιότητα των υλικών που θα συλλέγονται να είναι άριστη, στα πρότυπα της Κυκλικής Οικονομίας με στόχο την επαναχρησιμοποίηση τους (στόχοι 2025 και 2030).

ΕΕ: Υποχρεωτικό το Σύστημα Εγγυοδοσίας στα κράτη μέλη 

Όπως αναφέρει η παρουσίαση για το Σύστημα, στις 8 Απριλίου 2022, η Κύπρος ενσωμάτωσε την SUP Directive 2019 αφού το Κοινοβούλιο ψήφισε την εναρμονιστική νομοθεσία - ο Περί Αποβλήτων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2022, που συμπεριλαμβάνει την υποχρεωτική ξεχωριστή συλλογή των πλαστικών μπουκαλιών, την υποχρεωτική χρήση ανακυκλωμένου πλαστικού στις συσκευασίες αλλά και τη ρητή αναφορά στα συστήματα DRS ως λύση για την επίτευξη των ποσοτικών και ποιοτικών στόχων των συγκεκριμένων συσκευασιών μίας χρήσης.

Σύμφωνα με τον αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό κανονισμό περί Συσκευασιών και Απόβλητων Συσκευασιών (Packaging and Packaging Waste Regulation proposal) που αναμένεται η ψήφιση τον Μάρτιο του 2024, η δημιουργία Συστημάτων Εγγυοδοσίας από τα Κράτη μέλη είναι πλέον υποχρεωτική. 

Επιπρόσθετα, για να εξαιρεθεί οποιοδήποτε Κράτος μέλος από την υποχρέωση της δημιουργίας Συστήματος Εγγυοδοσίας (single-use plastic bottle and metal container of up to 3L), θα πρέπει να πετύχει τόσο για το 2026 όσο και για το 2027 ποσοστό επιστροφής της τάξης του 90%. 

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ωστόσο, όπως σημειώνεται, αυτό δεν είναι εφικτό για την Κύπρο και το υφιστάμενο EPR σύστημα (το ποσοστό επιστροφής για το 2021 ανέρχεται στο 32%). Άρα η δημιουργία του Σύστηματος Εγγυοδοσίας αποτελεί νομική υποχρέωση της χώρας για να επιτευχθούν οι στόχοι αλλά και για να αποφευχθούν οι επιπτώσεις της επιβολής ψηλών προστίμων από την ΕΕ.