ΕΚΤ: Επηρεάζει προσφορά εργασίας η γήρανση πληθυσμού

Αρνητικό αντίκτυπο στην προσφορά εργασίας, στην παραγωγικότητα, στη νομισματική πολιτική και στα δημόσια οικονομικά φαίνεται να έχει η αυξημένη γήρανση του πληθυσμού, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).

Όπως αναφέρεται, σημαντικός παράγοντας στην αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων σε σχέση με τους εργαζομένους, αποτελεί η μείωση των ποσοστών γεννήσεων και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής, ενώ την επόμενη μιάμιση δεκαετία αυτή η τάση αναμένεται να ενισχυθεί.

Σημειώνεται ότι ενώ ο συνολικός πληθυσμός των χωρών που βρίσκονται στη ζώνη του ευρώ εξακολουθεί να αυξάνεται, ο ρυθμός ανάπτυξής του μειώνεται.

Ακόμη, τα τελευταία είκοσι χρόνια, ο ρυθμός συνολικής αύξησης του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένης της καθαρής μετανάστευσης, ήταν συνολικά θετικός στη ζώνη του ευρώ, αλλά μειώθηκε στην Ισπανία, την Ιρλανδία, την Κύπρο, την Ελλάδα και την Πορτογαλία. Αντίθετα, ο πληθυσμός αυξήθηκε έντονα στο Λουξεμβούργο, τη Μάλτα και, πιο πρόσφατα, στη Σλοβενία.

Επιπλέον, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής ενίσχυσε την αύξηση του πληθυσμού, αν και δεν μπόρεσε να αντισταθμίσει πλήρως τον αρνητικό αντίκτυπο των χαμηλών ποσοστών γεννήσεων.

Προστίθεται ότι στη ζώνη του ευρώ, το ποσοστό γονιμότητας (δηλαδή γεννήσεις ανά άτομο) ακολούθησε μια μακροπρόθεσμη πτωτική τάση. Από το 2000 το ποσοστό γεννήσεων είναι πολύ χαμηλότερο από το επίπεδο ανάκαμψης, κυμαινόμενο μεταξύ 1,2% και 1,9% σε όλες τις χώρες.

Από την άλλη, φαίνεται ότι το προσδόκιμο ζωής έχει βελτιωθεί, καθώς στη ζώνη του ευρώ, το προσδόκιμο ζωής στην ηλικία των 65 ετών αυξήθηκε κατά περίπου δυόμισι χρόνια από το 2000. Το 2019, ένα άτομο που έχει φτάσει τα 65 θα ζούσε κατά μέσο όρο σχεδόν 21 χρόνια.

Μείωση πληθυσμού μέχρι το 2070

Στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σημειώνεται ότι ο συνολικός πληθυσμός της ζώνης του ευρώ προβλέπεται να συρρικνωθεί από το 2035 περίπου.

Επίσης, μέχρι το 2070 ο συνολικός πληθυσμός στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να είναι 3,5% χαμηλότερος από ό,τι το 2020. Η συνολική τάση κρύβει πολύ διαφορετικά προφίλ μεταξύ των χωρών, δεδομένου ότι ο πληθυσμός προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά στην Κύπρο (+25%), στο Λουξεμβούργο (+ 27%), την Ιρλανδία (+32%) και τη Μάλτα (+41%) μέχρι το 2070.

Όσον αφορά το δείκτη εξάρτησης των ηλικιωμένων, αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα 15 χρόνια, επιβαρύνοντας επιπλέον τα συνταξιοδοτικά συστήματα, καθώς επίσης αναμένεται να φθάσει σχεδόν το 54% το 2070. Επισημαίνεται ότι οι χώρες που θα αντιμετωπίσουν το υψηλότερο ποσοστό εξάρτησης ηλικιωμένων το 2070 θα είναι η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Λιθουανία, ενώ η αναλογία θα είναι χαμηλότερη στην Κύπρο (2019: 25%, 2070: 45% εξάρτηση ηλικιωμένων) και την Ιρλανδία.

«Σύμφωνα με τη Eurostat, ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας αναμένεται να συρρικνωθεί κοιτάζοντας το μέλλον, ενώ ο αριθμός των συνταξιούχων θα αυξηθεί σημαντικά δεδομένου ότι η γενιά των baby boomer θα έχει ως επί το πλείστων συνταξιοδοτηθεί περίπου το 2035», αναφέρεται.

Μετανάστευση, πανδημία και πόλεμος

Αξίζει να αναφερθεί ότι οι καθαρές μεταναστευτικές ροές στη ζώνη του ευρώ θα είναι το κλειδί για την εξισορρόπηση των επιπτώσεων της γήρανσης τις επόμενες δεκαετίες, παρόλο που οι προβλέψεις για τη μετανάστευση είναι ιδιαίτερα αβέβαιες και δύσκολο να προβλεφθούν.

«Σύμφωνα με το σενάριο της προϋπόθεσης ότι δεν υπάρχει μετανάστευση, ο συνολικός πληθυσμός θα ήταν 20% χαμηλότερος έως το 2070 σε σύγκριση με το βασικό σενάριο, ενώ σε ένα σενάριο υψηλής μετανάστευσης (με καθαρή μετανάστευση 33% υψηλότερη από το βασικό σενάριο), η αύξηση του πληθυσμού θα παρέμενε θετική μέχρι το 2050», σημειώνεται.

Προστίθεται ακόμη ότι η πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19) έχει οδηγήσει σε καθοδικούς κινδύνους για την καθαρή μετανάστευση στη ζώνη του ευρώ. Επιπλέον, η πανδημία επηρεάζει τη θνησιμότητα και πιθανώς τα ποσοστά γεννήσεων, με τον αντίκτυπο να είναι ακόμη αβέβαιος, αλλά συνολικά υποδεικνύει ορισμένους καθοδικούς κινδύνους για το σύνολο των πληθυσμιακών προβλέψεων.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ακόμη ένας σημαντικός παράγοντας είναι και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία προκάλεσε μαζικές μεταναστευτικές ροές προσφύγων, συμπεριλαμβανομένης της ευρωζώνης, που μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση του πληθυσμού, τουλάχιστον εάν οι πρόσφυγες αποφασίσουν να μείνουν. 

Της Ουρανίας Στυλιανού