Δρ Λοΐζου: Πώς εκδηλώνεται η άνοια, πώς ενισχύουμε τη μνήμη

02 Δεκεμβρίου 2023, 06:00

Περισσότεροι από 55 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με άνοια, μια νευρολογική διαταραχή που τους στερεί τη μνήμη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναμένει ότι o αριθμός αυτός θα φτάσει τα 78 εκατομμύρια μέχρι το 2030.

Η λέξη «άνοια», αναφέρεται σε ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων που σχετίζονται με την απώλεια νοητικών λειτουργιών, όπως η μνήμη, η σκέψη, η επίλυση προβλημάτων, η οργάνωση και η ικανότητα για εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων.

Τα κοινά συμπτώματα, περιλαμβάνουν την απώλεια μνήμης, τη σύγχυση, την απώλεια της ικανότητας για αναγνώριση προσώπων ή αντικειμένων και τη μείωση της ικανότητας για αυτοεξυπηρέτηση.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η άνοια δεν είναι απλώς μέρος της φυσιολογικής γήρανσης, αλλά αποτελεί ιατρική κατάσταση που απαιτεί διάγνωση και αντιμετώπιση από επαγγελματίες υγείας.

Η πρόγνωση και η αντιμετώπιση της άνοιας, εξαρτώνται από την αιτία της και άλλους παράγοντες.

Η άνοια δεν είναι ασθένεια

Μιλώντας πρόσφατα στο σεμινάριο «Νόσος Αλτσχάιμερ και άνοια: Πρόληψη, θεραπεία και προστασία εγκεφάλου, ο Καθηγητής Παιδιατρικής, Παιδογκολογίας/Παιδοαιματολογίας, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας», Δρ Λοΐζος Γ. Λοΐζου, εξήγησε ότι η άνοια δεν είναι μια ασθένεια, αλλά εκφυλιστικό σύνδρομο στον εγκέφαλο που οδηγεί σε νέκρωση νευρώνων και ατροφία του εγκεφάλου.

Υπάρχουν διάφορες μορφές άνοιας, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ (60%-70% του συνόλου), οι άνοιες αγγειακής προέλευσης, με σώματα Lewis, η μετωποκροταφική και η μικτού τύπου.

Όπως ανέφερε ο γιατρός, υπάρχουν παθήσεις που μιμούνται την άνοια, μεταξύ αυτών η έλλειψη βιταμίνης Β12, ο υποθυρεοειδισμός, η κατάθλιψη και παρενέργειες φαρμάκων (πολυφαρμακία, συνδυασμοί φαρμάκων), τονίζοντας ότι για τον λόγο αυτό, είναι εξαιρετικά σημαντικό να γίνεται έλεγχος για να τοποθετείται η ορθή διάγνωση.

Απουσία διαπαιδαγώγησης στερεί δυνατότητα μείωσης περιπτώσεων

Δυστυχώς, όπως είπε, η απουσία διαπαιδαγώγησης για την πρόληψη, στερεί τις δυνατότητες μείωσης έως και κατά 40% των περιπτώσεων άνοιας.

Ο φόβος και ο στιγματισμός, αποτελούν επιπρόσθετα εμπόδια για έγκαιρη ανίχνευση, διάγνωση και φροντίδα.

Οι αιτίες, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι άγνωστες, παίζουν όμως ρόλο η κληρονομικότητα (ευθύνεται για λιγότερο του 5% περιπτώσεων Αλτσχάιμερ), ο τρόπος ζωής και το περιβάλλον.

Οι πρώιμες μορφές της νόσου Αλτσχάιμερ αρχίζουν πριν την ηλικία των 65 ετών. Οι καθυστερημένης έναρξης μορφές (90% του συνόλου) αρχίζουν μετά τα 65. Ασθενείς με σύνδρομο Down, κινδυνεύουν πιο πολύ από Αλτσχάιμερ αφού το 50% προσβάλλεται σε ηλικία 50 έως 60 ετών.

12 παράγοντες κινδύνου που προάγουν τη νόσο Αλτσχάιμερ

Δώδεκα παράγοντες κινδύνου που προάγουν τη νόσο Αλτσχάιμερ, είναι η απουσία επαρκούς άθλησης, η υπέρταση, ο διαβήτης, η κατάθλιψη, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η μοναξιά, η μειωμένη μόρφωση, η ανεπάρκεια ακοής, οι τραυματισμοί στο κεφάλι, το αλκοόλ και η ατμοσφαιρική ρύπανση.

Τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν:

προβλήματα μνήμης (αρχικά επηρεάζεται η πρόσφατη μνήμη),
δυσκολίες για αριθμητικούς υπολογισμούς,
διαταραχές λόγου (χρήση λέξεων, κατανόηση, επικοινωνία),
πρόβλημα προσανατολισμού (χώρου και χρόνου),
ανεπάρκεια κρίσης και λήψης αποφάσεων,
απώλεια αυτονομίας (εκτέλεση καθημερινών αναγκών),
συναισθηματικές ή ψυχικές διαταραχές (άγχος, κατάθλιψη, επιθετικότητα, ψύχωση),
απώλεια ζωτικών λειτουργιών (κίνησης, κατάποσης, αναπνοής).

Η διάγνωση βασίζεται στη σύνθεση δεδομένων που προκύπτουν από εξατομικευμένη αξιολόγηση του ασθενούς που περιλαμβάνει:

την κλινική εικόνα (δυναμική εξέλιξης συμπτωμάτων),
την ψυχολογική γνωστική αξιολόγηση (τεστ νοητικής κατάστασης),
αναλύσεις αίματος (βήτα αμυλοειδές, πρωτεΐνη ταυ, φωσφο-ταυ 182, GFAP),
αναλύσεις εγκεφαλονωτιαίου υγρού),
μαγνητική τομογραφία,
PET scan (βήτα αμυλοειδούς, πρωτεΐνης τ, FDG)
έλεγχο γονιδίων

Όπως διευκρίνισε ο Δρ. Λοΐζου, δεν υπάρχει θεραπεία που προσφέρει ίαση ενώ, όπως είπε, ο μέσος όρος προσδόκιμου επιβίωσης μετά τη διάγνωση, είναι 8 χρόνια ενώ υπάρχουν ασθενείς που ζουν μέχρι και 20 χρόνια.

«Πρόσφατα εγκρίθηκαν νέα φάρμακα (Lecanemab, Donanemab, Aducanumab).Πρόκειται για μονοκλωνικά αντισώματα τα οποία μειώνουν τη βήτα αμυλοειδή ουσία στον εγκέφαλο και μέσω αυτού μειώνεται κατά 27% ο ρυθμός επιδείνωσης της νόσου. Δεν βελτιώνουν όμως την κατάσταση των ασθενών και έχουν σοβαρές παρενέργειες και πολύ ψηλό κόστος», σημείωσε.

Tips από τον Δρ. Λοΐζου για προστασία και ενίσχυση της μνήμης

Προσέξτε τον ύπνο σας: Η στέρηση ύπνου βλάπτει τη μνήμη, μειώνει την ποιότητα ζωής, ελαττώνει την παραγωγικότητα, προκαλεί ατυχήματα, αυξάνει τη νευρικότητα και προκαλεί διακυμάνσεις της ψυχικής διάθεσης με τριβές στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Κατανάλωση φαγητών που βοηθούν περισσότερο τη μνήμη: Μπρόκολο, μπιζέλι, μπανάνες, πορτοκάλια, όσπρια, ξηροί καρποί, ζυμαρικά, ψωμί και πράσινα φυλλώδη λαχανικά.
Άθληση: Aερόβια και αναερόβια αυξάνει το μέγεθος του εγκεφάλου, ιδιαίτερα τον ιππόκαμπο και έτσι προστατευεται τη μνήμη μας
Η μάθηση μιας ξένης γλώσσας και η μάθηση ενός μουσικού οργάνου. Η συνεχής ενεργοποίηση του εγκεφάλου με το διάβασμα, την εκπαίδευση, τα σταυρόλεξα, τα παζλ και τις κοινωνικές δραστηριότητες, ενισχύουν επίσης τη μνήμη.
Η έλλειψη βιταμίνης Β12 σχετίζεται με ατροφία εγκεφάλου και μείωση της μνήμης. Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη Β12 είναι το συκώτι, το κρέας, τα ψάρια, τα μαλάκια και το γάλα.
Ψάρια σε κονσέρβες (σαρδέλες, κολιός, σολομός, ρέγκα, αντζούγια, τόνος): Ωφελούν τη μνήμη, την καρδιά και τον εγκέφαλο, διότι έχουν τις ίδιες θρεπτικές ουσίες, ιδιαίτερα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, όπως τα φρέσκα ψάρια.
Το φολικό οξύ προστατεύει τη μνήμη: υπάρχει άφθονο σε φασόλια, δημητριακά, σπαράγγια, πορτοκάλια, φράουλες, λαχανικά, αβοκάντο και μπανάνες.
Μην αμελείτε να φροντίζετε τη μνήμη σας: Να κοιμάστε αρκετά, πίνετε μαύρο ή πράσινο τσάι, τρώτε ψάρια, φρούτα, όσπρια, ελαιόλαδο, λαχανικά και μη θυμώνετε, μην αγχώνεστε.
Περίπου 10% των ηλικιωμένων έχουν παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα. Αυτό έχει άμεσες συνέπειες για τη μνήμη. Η θεραπεία βελτιώνει τις διαταραχές της μνήμης.