Δρ Φελλάς: Όχι σε εφαρμογή ακούσιας ευθανασίας

17 Μαΐου 2022, 12:33

Η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου σε καμία περίπτωση δεν συμφωνεί με την εφαρμογή ακούσιας ευθανασίας και προτάσσει ότι πρέπει ως κοινωνία να είμαστε έτοιμοι για αυτή την έσχατη ιατρική επιλογή υπό αυστηρές προϋποθέσεις, δηλώνει ο Πρόεδρος της Επιτροπής Δρ Κωνσταντίνος Φελλάς.

Με αφορμή τη συζήτηση που άνοιξε πρόσφατα και πάλι στη Βουλή για τη νομοθετική ρύθμιση του θέματος της ευθανασίας στην Κύπρο, ο Καθηγητής Φελλάς μίλησε για τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια που θέτει η Επιτροπή, την εξέλιξη του διαλόγου και τη θέση της Εκκλησίας.

Όπως δήλωσε στο ΚΥΠΕ, η θέση της ΕΕΒΚ είναι ότι κατ’ αρχήν πρέπει να εξαντλούνται όλα τα περιθώρια και η σύγχρονη ιατρική και φαρμακευτική τεχνολογία για προσφορά αποτελεσματικής ανακουφιστικής φροντίδας προς ασθενείς, οι οποίοι υποφέρουν και βιώνουν αβάσταχτο πόνο και κακουχία, κατά τη διάρκεια μιας κατάστασης που δεν επιδέχεται θεραπεία.

Σημείωσε ότι σε τέτοιες ακραίες και πολύ ελάχιστες περιπτώσεις, όπου ο βίος καθίσταται αβίωτος, και στην απουσία θεραπείας, ο ασθενής επιλέγει, ενώ τελεί σε πλήρη συνείδηση, τον τερματισμό της ζωής του με ευ θάνατον, η ανθρώπινη ευσπλαχνία και συμπόνοια ενδείκνυται να είναι έτοιμη να προσφέρει αυτή την έσχατη ιατρική επιλογή «υπό αυστηρές προϋποθέσεις».

«Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να επιλεγεί η ενεργητική ή παθητική ευθανασία. Η ΕΕΒΚ σε καμία περίπτωση δεν συμφωνεί με την εφαρμογή ακούσιας ευθανασίας», σημειώνει.

Ο Δρ. Φελλάς τόνισε ότι επειδή δεν είναι δυνατόν να καλυφθεί με γενικούς κανόνες η κάθε ξεχωριστή περίπτωση και επειδή η Επιτροπή αποδίδει απόλυτο σεβασμό στην αυτονομία και την αξιοπρέπεια του κάθε ασθενούς, «θεωρεί ότι κάθε περίπτωση πρέπει να τυγχάνει διακριτής, ενδελεχούς μελέτης και αξιολόγησης από ομάδα ειδικών που θα περιλαμβάνει ιατρό, ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό ή άλλους ειδήμονες, ώστε να διασφαλίζει ότι θα παρθεί η ορθή απόφαση, νοουμένου ότι σε περίπτωση εφαρμογής της ευθανασίας δεν θα υπάρχει επιστροφή».

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής διευκρινίζει εξάλλου ότι επειδή είναι αδύνατον να είναι γνωστές όλες οι λεπτομέρειες, κατά τη μελέτη της κάθε περίπτωσης, ενδείκνυται να λαμβάνονται υπόψη δεδομένα που αφορούν όχι μόνο στο άτομο μεμονωμένα, αλλά και στην ευρύτερη οικογενειακή και οικονομική κατάσταση, την πιθανή σύγκρουση συμφερόντων, κ.λπ.

«Νοείται ότι κατά την κύρωση και εφαρμογή της ευθανασίας πρέπει να λαμβάνονται όλα τα νομικά μέτρα και να ετοιμάζονται ανάλογα νομικά έγγραφα, ώστε να προστατεύονται οι εμπλεκόμενοι ιατροί ή άλλοι επαγγελματίες υγείας. Η ΕΕΒΚ εισηγείται όπως γίνουν ενέργειες για μεταφορά εμπειριών, εμπειρογνωμοσύνης και γνώσης από άλλες χώρες που εφαρμόζουν πρωτόκολλα ευθανασίας ώστε να εκπαιδευθούν αναλόγως οι διάφοροι εκπρόσωποι εμπλεκομένων φορέων στον καλύτερο δυνατό χειρισμό τέτοιων περιστατικών», αναφέρει.

Ο Δρ. Φελλάς συμφωνεί ότι η θέσπιση μιας τέτοιας νομοθεσίας είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα και σημειώνει ότι και σε περίπτωση που μια κοινωνία είναι γενικά δεκτική στην εφαρμογή της ευθανασίας, θα πρέπει κατ’ ελάχιστο να υπάρξουν ασφαλιστικές δικλείδες που να αποσκοπούν στο ότι τηρούνται οι βασικές τέσσερεις αρχές βιοηθικής και οι επαγγελματίες υγείας που θα κληθούν από τους ασθενείς να την εφαρμόσουν, έχουν την απαραίτητη ηθική και νομική κάλυψη και γνώση, καθώς και το δικαίωμα της επιλογής κατά πόσο επιθυμούν συμμετοχή σε αυτές τις διαδικασίες.

«Θα πρέπει να διασαφηνισθούν και ειδικότερα παρεμφερή θέματα, όπως η τυχόν ασφαλιστική κάλυψη ή άλλες επιπτώσεις οικονομικής φύσης, ασθενών που εκφράζουν την επιθυμία να υποβληθούν σε ευθανασία αλλά και η διασφάλιση της ορθής απόφασης από τους εμπλεκόμενους προς αποφυγή κερδοσκοπίας σε βάρος του πάσχοντα», αναφέρει.

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Επιτροπής, χρειάζεται μέσα από τη νομοθεσία να προβλέπονται έμπρακτα μέτρα στα οποία να είναι υπόχρεο προς τήρηση το ίδιο το Κράτος, για παροχή ανακουφιστικής φροντίδας στον ασθενή και ικανοποιητική και ίση πρόσβαση σε όλους τους πάσχοντες.

Αναφέρθηκε επίσης και σε πρόνοιες με τις οποίες το Κράτος να μεριμνά ώστε η οικογένεια να ενθαρρύνεται στην παροχή βοήθειας προς τον ασθενή, με τρόπο που δύναται και να υπάρχει καλή συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκομένων στην απόφαση για ευθανασία.

Επίσης, προσθέτει, πρέπει να διασφαλίζονται, μέσα από τη νομοθεσία και το Κράτος, η λήψη απόφασης του ασθενή με ελεύθερη βούλησή του και απαλλαγμένη από εξωτερικούς παράγοντες, η παρακολούθηση της διαδικασίας από το χρόνο λήψης της απόφασης μέχρι και τον τερματισμό της ζωής.

Ο Δρ. Φελλάς τονίζει πως η ΕΕΒΚ σέβεται απόλυτα της θέση και άποψη της Εκκλησίας ότι η ευθανασία είτε είναι ενεργητική είτε είναι παθητική, θεωρείται αφαίρεση ζωής. Σε παρατήρηση για τις απόψεις περί αυτοκτονίας, επαναλαμβάνει τα περί αυστηρών προϋποθέσεων, των κριτηρίων, των ασφαλιστικών δικλείδων και την θέση ότι ποτέ η Επιτροπή δεν ευνόησε την εφαρμογή ακούσιας ευθανασίας.

'Ερευνα της Επιτροπής – Tα βασικά συμπεράσματα

Η Επιτροπή προέβη σε διεξαγωγή έρευνας για το φλέγον ζήτημα του δικαιώματος στην ευθανασία. Η έρευνα διενεργήθηκε από τον Οργανισμό IMR/Πανεπιστήμιο Λευκωσίας την περίοδο Δεκεμβρίου 2021- Μαρτίου 2022 και το μέγεθος του δείγματος ανήλθε στα 750 άτομα.

Το 61% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι συμφωνεί ή μάλλον συμφωνεί ότι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να επιλέξουν τον θάνατο μέσω της ευθανασίας, με το 79% να υποστηρίζει ότι το δικαίωμα αυτό μπορεί να το έχει κάποιος στην περίπτωση ανίατης και βασανιστικής χρόνιας αρρώστιας ή όταν έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια και οι επιλογές για ανακούφιση του πόνου.

Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους στερείται κάποιος το δικαίωμα στην ευθανασία, είναι πνευματικοί και/ή θρησκευτικοί (40%), όπως επίσης και το νομοθετικό κενό που υπάρχει σχετικά με το θέμα (31%). Στην περίπτωση όμως που το νομικό πλαίσιο της Κύπρου καθιστούσε νόμιμη την ευθανασία με ρητή συγκατάθεση του ατόμου, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (63%) συμφωνεί ή μάλλον συμφωνεί ότι η πρακτική αυτή θα ήταν αποδεκτή.

Στην περίπτωση που η ευθανασία ήταν κοινωνικά και ιατρικά αποδεκτή και νομικά επιτρεπόμενη στην Κύπρο, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (48%) δήλωσε ότι συμφωνούσε ή μάλλον θα συμφωνούσε εάν κάποιο συγγενικό τους πρόσωπο επέλεγε να βάλει τέλος στη ζωή του μέσω αυτής της διαδικασίας.

Η επιλογή του δείγματος έγινε με τη μέθοδο της τυχαίας στρωματοποιημένης δειγματοληψίας και σε αυτό συμπεριλήφθηκε ισόποσος αριθμός αντρών και γυναικών, ηλικίας 18 ετών και άνω.

Η συλλογή των στοιχείων έγινε με τηλεφωνικές και διαδικτυακές συνεντεύξεις με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου, σε παγκύπρια κλίμακα και καλύπτοντας τόσο αστικές όσο και αγροτικές περιοχές.

Το ερωτηματολόγιο αποτελείτο από 19 ερωτήσεις που κάλυπταν τις ακόλουθες τρείς βασικές θεματικές ενότητες: 1) Δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων, 2) Γνώσεις των συμμετεχόντων σχετικά με την ευθανασία και 3) Στάσεις και Αντιλήψεις των συμμετεχόντων σχετικά με την ευθανασία.