Δρ. Ανδρέου: Οι πολύ χαμηλές σε θερμίδες δίαιτες και οι επιπτώσεις στην υγεία
21 Αυγούστου 2023, 08:29
Οι πολύ χαμηλές σε θερμίδες δίαιτες - Very Low Caloric Diets (VLCDs), αναφέρονται σε διαιτολογικά προγράμματα με πολύ χαμηλή πρόσληψη θερμίδων, συνήθως λιγότερες από 800-1000 θερμίδες (ή και μερικές φορές 500 έως 800 θερμίδες ημερησίως), δηλαδή περίπου το μισό με ένα τέταρτο της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης ενός μέσου ενήλικα.
Συνήθως, οι VLCDs χρησιμοποιούν προϊόντα αντικατάστασης γευμάτων όπως ροφήματα, μπάρες, σούπες και άλλα ειδικά φαγητά για να καλύψουν τις θερμιδικές ανάγκες του ατόμου, ενώ συνήθως δεν περιέχουν λίπος και υδατάνθρακες, αλλά είναι πλούσιες σε πρωτεΐνες και φυτικές.
Mιλώντας στο YgeiaWatch η κλινική διαιτολόγος και πρόεδρος του Συνδέσμου Διατροφολόγων Κύπρου, Δρ Ελένη Ανδρέου, εξήγησε ότι η βασική αρχή πίσω από τις VLCDs είναι ότι η ακραία περιορισμένη πρόσληψη θερμίδων θα οδηγήσει σε γρήγορη απώλεια βάρους.
«Αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ανθρώπους που θέλουν να χάσουν βάρος γρήγορα για ιατρικούς λόγους, όπως για προετοιμασία για χειρουργική επέμβαση, ή άλλους λόγους και πάντα πρέπει να γίνεται υπό παρακολούθηση γιατρού ή/και εγγεγραμμένου διαιτολόγου», υπογράμμισε.
Ωστόσο, όπως τονίζει η ειδικός, υπάρχουν αρκετά μειονεκτήματα, αλλά και πιθανοί κίνδυνοι που συνδέονται με τη χρήση των VLCDs, όπως οι εξής:
- Απώλεια μυών: Λόγω της ακραίας έλλειψης θερμίδων, μπορεί να υπάρξει απώλεια τόσο λίπους όσο και μυϊκού ιστού, με αρνητικές επιπτώσεις στον μεταβολισμό και την ενέργεια.
- Ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών: Οι VLCDs μπορεί να μην παρέχουν επαρκή ποσότητα βιταμινών, μετάλλων και άλλων θρεπτικών συστατικών που απαιτούνται για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού.
- Δυσανεξία: Οι ακραίοι περιορισμοί στη διατροφή μπορούν να οδηγήσουν σε κακή διάθεση, κόπωση και δυσφορία.
- Ανεπάρκεια ενέργειας: Η χαμηλή πρόσληψη θερμίδων μπορεί να επηρεάσει την ενέργεια και την απόδοση, καθιστώντας δύσκολη την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων. Λόγω της χαμηλής ενεργειακής πρόσληψης, όσοι ακολουθούν ένα τέτοιο πρότυπο διατροφής, δεν λαμβάνουν την απαραίτητη ενέργεια για τις καθημερινές ασχολίες τους ή τη σωματική δραστηριότητά τους. Είναι πιθανό να εμφανίσουν αρχικά κόπωση, ατονία, εντερικά προβλήματα (διάρροια ή/και δυσκοιλιότητα), ξηροστομία, πονοκέφαλο, ναυτία και κράμπες.
- Αυξήση της πιθανότητας εμφάνισης χολόλιθων. Ένα άτομο μπορεί να έχει αυξημένο κίνδυνο χολόλιθων ενώ βρίσκεται σε δίαιτα πολύ χαμηλών θερμίδων. Οι χολόλιθοι σχηματίζονται στη χοληδόχο κύστη και μπορούν να μπλοκάρουν τον χοληφόρο πόρο και να προκαλέσουν κοιλιακό άλγος. Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης χολολίθων είναι η νηστεία για παρατεταμένες περιόδους, η γρήγορα απώλεια βάρους, οι επαναλαμβανόμενες απώλειες και προσλήψεις βάρους αλλά και η παχυσαρκία και προϋπάρχοντες χολόλιθοι.
- Έλλειψη υγιεινών λιπαρών στη διατροφή. Από τα τρία μακροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή τις πρωτεΐνες, τους υδατάνθρακες και το λίπος, το λίπος είναι το υψηλότερο σε θερμίδες καθώς δίνει 9 kcal/gr, ενώ οι πρωτεΐνες και οι υδατάνθρακες από 4 kcal/gr. Επομένως, είναι δύσκολο να γίνεται κατανάλωση λιπαρών τροφών σε μία δίαιτα μόλις 800 θερμίδων. Όμως, τα ακόρεστα λίπη, όπως αυτά που παίρνουμε από την κατανάλωση λιπαρών ψαριών, ξηρών καρπών, ελαιολάδου, αβοκάντου κ.α., είναι εξαιρετικά ευεργετικά για τον οργανισμό. Επίσης μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά αυξάνει τον κίνδυνο ανεπάρκειας λιποδιαλυτών βιταμινών, όπως η βιταμίνη Ε και κακής απορρόφησης αντιοξειδωτικών.
- Πιθανή κακή επίπτωση στην υγεία των οστών και σε άλλες χρόνιες παθήσεις.
- Η μακροπρόθεσμη τήρηση ενός τέτοιου διατροφικού προτύπου μπορεί να επιφέρει έλλειψη βασικών μετάλλων και θρεπτικών συστατικών που να μπορεί με τη σειρά της να οδηγήσει σε αποδυνάμωση των οστών με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτής της δίαιτας στην υγεία των οστών δεν μπορούν να προσδιοριστούν πλήρως καθώς η διατροφή δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παρατεταμένες περιόδους.
Προσωρινή η απώλεια βάρους με VLCDs και με «αντενδείξεις»
Ερωτηθείσα για το αν οι δίαιτες με πολύ χαμηλές θερμίδες είναι κατάλληλες για την μακροπρόθεσμη διαχείριση του βάρους, η Δρ. Ανδρέου υπογράμμισε ότι οι VLCDs συνήθως δεν προάγουν μια μακροπρόθεσμη αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, οπότε η απώλεια βάρους μπορεί να είναι προσωρινή.
«Επιπρόσθετα, μια αυστηρή δίαιτα δεν είναι κατάλληλη για άτομα με ορισμένες ασθένειες. Οι δίαιτες πολύ χαμηλές σε θερμίδες δεν συστήνονται σε παχύσαρκα ή υπέρβαρα άτομα με ορισμένες παθήσεις, όπως τα άτομα που πάσχουν από καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτη τύπου 1, παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα, νεφρική νόσο,αρθρίτιδα, χολολιθίαση και διατροφικές διαταραχές», πρόσθεσε.
Όπως επισημαίνει η ειδικός, οι δίαιτες πολύ χαμηλές σε θερμίδες μπορούν να είναι χρήσιμες σε ορισμένες περιπτώσεις και να βοηθούν παχύσαρκα άτομα να χάσουν βάρος, ειδικότερα αυτά που έχουν ανάγκη την άμεση απώλεια βάρους και που ο τρόπος ζωής τους ευνοεί την τήρηση μιας τέτοιας διατροφής.
Ωστόσο, θα πρέπει να εφαρμόζονται με ιδιαίτερη προσοχή, επιτήρηση από εγγεγραμμένο διαιτολόγο ή πτυχιούχο διατροφολόγο και σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, τόνισε, έτσι ώστε να αποφευχθούν οι σημαντικές αρνητικές συνέπειες που μπορούν να επιφέρουν.
Καταλήγοντας, η Δρ. Ανδρέου συμβουλεύει να μην ξεχνάμε πως η εκπαίδευση σε ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής είναι απαραίτητη στη διαδικασία απώλειας βάρους.
«Ίσως λοιπόν είναι καλύτερη η ιδέα μικρών αλλά διαρκών αλλαγών, που είναι πιο εύκολο να διατηρηθούν μετέπειτα. Επίσης, το κάθε άτομο πρέπει να αξιολογείται ατομικά από τον διαιτολόγο/ διατροφολόγο και πρέπει να χρησιμοποιεί το δικό του ατομικό διατροφικό σχέδιο», κατέληξε.
Της Μόνικας Μακρυγιάννη
