Δέκα χωροκατακτητικά είδη απειλούν τη βιοποικιλότητα Κύπρου

10 Φεβρουαρίου 2023, 09:39

Αυξητική τάση καταγράφουν τα χωροκατακτητικά (ή εισβλητικά) ξένα είδη χλωρίδας και πανίδας στην ΕΕ, τα οποία επηρεάζουν δυσμενώς τη βιοποικιλότητα, τις οικοσυστημικές υπηρεσίες, την ανθρώπινη υγεία και την οικονομία, ενώ στην Κύπρο συνολικά δέκα είδη βρίσκονται στην κόκκινη λίστα του Εθνικού Καταλόγου Εισβλητικών Ειδών.

Το θέμα απασχόλησε, το βράδυ της Πέμπτης, συζήτηση που οργάνωσε ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός BirdLife Cyprus, με τη συμμετοχή του Τμήματος Δασών, του Τμήματος Περιβάλλοντος και της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας, κατά την οποία έγινε μια ανασκόπηση της σημερινής κατάστασης που αφορά τα χωροκατακτηρικά είδη στο χερσαίο περιβάλλον, αλλά και των προβλημάτων που δημιουργούν γάτοι και σκύλοι λόγω θήρευσης πουλιών και αγρινών, αντίστοιχα.

Συνολικά 46 χωροκατακτητικά είδη έχουν εντοπιστεί μέχρι στιγμής στην Κύπρο, στο πλαίσιο της δράσης του ευρωπαϊκού προγράμματος Life, ανέφερε ο λειτουργός του Τμήματος Δασών Κωνσταντίνος Χαραλάμπους.

Τα είδη αυτά, εξήγησε, αξιολογήθηκαν στη βάση κριτηρίων για την επικινδυνότητα τους και δέκα από αυτά περιλήφθηκαν στον Εθνικό Κατάλογο Εισβλητικών Ειδών στην Κύπρο και συγκεκριμένα, έξι φυτά (ακακία, αείλανθος, ψευδοακακία, οξαλίδα, δωδωναία, πενισέτο), δυο ψάρια του γλυκού νερού (ηλιόψαρο, κουνουπόψαρο), ένα ασπόνδυλο (αμερικανική καραβίδα) και ένα ερπετό (αμερικανική νεροχελώνα).

Κάποια εξ αυτών, είπε ο κ. Χαραλάμπους, όπως η ακακία, θεωρείται πρακτικά αδύνατον πλέον να καταπολεμηθούν και οι προσπάθειες πρέπει να εστιαστούν στον περιορισμό τους, ειδικά σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές.

Εξέφρασε, τέλος, την ελπίδα ότι μέσω των σχεδιασμών που γίνονται θα υπάρξουν θετικά αποτελέσματα στην προσπάθεια περιορισμού της εξάπλωσης τους.

Τα χωροκατακτητικά είδη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αιτία απώλειας ενδημικών ειδών σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, ανέφερε εξάλλου ο λειτουργός του Τμήματος Περιβάλλοντος, Γιάννης Χριστοδουλίδης, παρουσιάζοντας έρευνες που φέρουν 110 από τα 395 απειλούμενα ενδημικά είδη στην ΕΕ να κινδυνεύουν από τα χωροκατακτητικά.

Σύμφωνα με τον κ. Χριστοδουλίδη, η αύξηση των εισβλητικών ειδών καταγράφεται μέσα από κάθε αναθεωρημένη λίστα της ΕΕ, καθώς το 2016 αριθμούσε 37 είδη, το 2017 έφτασε τα 49 είδη, το 2019 αυξήθηκε στα 66 είδη και το 2022 καταγράφηκαν 88 είδη, από τα οποία 41 είναι φυτά και 47 είναι ζώα.

Αν και στην Κύπρο, σημείωσε, δεν εντοπίζεται μεγάλος αριθμός ειδών, ο αντίκτυπος τους ενδέχεται να είναι μεγάλος στη βιοποικιλότητα λόγω της βιογεωγραφίας του νησιού, ενώ μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν η Δανία, η Ολλανδία και η Αυστρία.

Οι επιπτώσεις από την παρουσία των ειδών αυτών, υπογράμμισε, επεκτείνονται στις οικοσυστημικές υπηρεσίες (υπηρεσίες που συνεισφέρουν στην ευημερία του ανθρώπου, όπως καθαρό νερό), την ανθρώπινη υγεία και την οικονομία, σημειώνοντας ότι 12 δισεκατομμύρια ευρώ υπολογίζεται ότι είναι το κόστος σε όλη την ΕΕ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της παρουσίας χωροκατακτητικών ειδών.

Έφερε ως παράδειγμα την περίπτωση της Ισπανίας, όπου η παρουσία ενός εισβλητικού είδους μυδιού (zebra mussel), στις σωληνώσεις της υδατοπρομήθειας, κοστίζει 4 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο για τη διαχείριση του προβλήματος.

Αναφέρθηκε ακόμη στον σχετικό κανονισμό της ΕΕ και στην εθνική νομοθεσία, τον περί της Πρόληψης και Διαχείρισης της Εισαγωγής και Εξάπλωσης Χωροκατακτητικών Ξένων Ειδών Νόμο του 2019.

Ο κ. Χριστοδουλίδης σημείωσε ότι οι δράσεις βασίζονται σε τρεις πυλώνες, την πρόληψη, την ταχεία ανίχνευση και εξάλειψη και τη στοχευμένη διαχείριση, εκεί και όπου είναι αδύνατη η πλήρης καταπολέμηση.

Εισβλητικά είδη ωστόσο θεωρούνται και τα αγαπημένα τετράποδα των ανθρώπων, οι γάτοι και οι σκύλοι, με σοβαρές επιπτώσεις στην πανίδα, ανέφερε από την πλευρά του ο ανώτερος λειτουργός της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας Νίκος Κασίνης.

Ανέφερε ότι, από τον 16ο αιώνα που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, υπολογίζεται ότι οι γάτες ευθύνονται για την εξαφάνιση 63 ειδών παγκοσμίως, κυρίως λόγω θήρευσης και πως δισεκατομμύρια πουλιά και μικρά θηλαστικά σκοτώνονται από γάτες κάθε χρόνο στις ΗΠΑ, 100 με 300 εκατομμύρια στον Καναδά και 25 με 29 εκατομμύρια στη Βρετανία.

Ο κ. Κασίνης σημείωσε ότι δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τον αριθμό των γάτων ή των σκύλων στο νησί μας, με κάποιες αναφορές - που δεν επιβεβαιώνονται - να κάνουν λόγο για 1,5 εκατομμύριο γάτους και 250,000 σκύλους.

Άγνωστος είναι και ο αριθμός των πουλιών που γίνονται λεία των γάτων στο νησί, με τον λειτουργό της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας να υποδεικνύει την επικινδυνότητα που υπάρχει σε ευαίσθητες περιοχές, όπως στην αλυκή Λάρνακας, καθώς το κοντινό σε απόσταση τέμενος Χαλά Σουλτάν έχει μετατραπεί σε καταφύγιο γάτων.

Είπε, επίσης, ότι καταγράφηκαν περιπτώσεις όπου αγέλες σκύλων επιτέθηκαν και σκότωσαν αγρινά και πρόβατα αλλά και μετέδωσαν ασθένειες, προσθέτοντας ότι θα πρέπει να γίνουν μελέτες για να καταγραφεί η αλληλοεπίδραση της άγριας ζωής με τις γάτες και τους σκύλους αλλά και εκστρατείες για ευαισθητοποίηση του κοινού.