Αισθητή αύξηση στην κακοποίηση ηλικιωμένων - Σοκάρουν οι αριθμοί
01 Οκτωβρίου 2023, 06:00
Μεγάλη αύξηση σε παγκόσμιο επίπεδο, παρουσιάζει η κακοποίηση των ηλικιωμένων τα τελευταία χρόνια.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ηλικιωμένων, γνωστή και ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Τρίτη Ηλικία» που εορτάζεται κάθε χρόνο την 1η Οκτωβρίου, το YgeiaWatch παρουσιάζει στοιχεία έκθεσης του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας.
Όπως σημειώνεται στην έκθεση του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας για το 2023, την τελευταία δεκαετία υπάρχει αύξηση στις περιπτώσεις κακοποίησης ηλικιωμένων στα σπίτια τους από οικιακές βοηθούς, στους οίκους ευγηρίας από φροντιστές, ακόμη και σε δημόσια και ιδιωτικά νοσηλευτήρια από μερίδα ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού, ενώ ο ηλικιακός ρατσισμός είναι εμφανής σε όλες τις μορφές και επίπεδα.
Η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε έκθεσή της το 2019, αναφέρεται σε δέκα ξεχωριστούς οίκους ευγηρίας που μετά από έλεγχο, διαπιστώθηκαν τέτοιου είδους συμπεριφορές.
Στην Κύπρο, σημειώνεται στην έκθεση, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος της κακοποίησης και της παραμέλησης ηλικιωμένων, καθώς πρόκειται για εγκλήματα περιορισμένης θεατότητας.
Η μη καταγραφή, αναφορά ή καταγγελία τέτοιων περιστατικών, συντελεί στη μη πλήρη κατανόηση του μεγέθους του προβλήματος.
Ανεκτίμητης αξίας οι ηλικιωμένοι
Μιλώντας στο YgeiaWatch, o Πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας, Δήμος Αντωνίου αναφέρει ότι, σε ευθυγράμμιση με το ήθος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που συνοψίζεται στο άρθρο 25 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, το Παρατηρητήριο υπερασπίζεται το δικαίωμα κάθε ηλικιωμένου «να ζει μια ζωή με αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία και να συμμετέχει ενεργά στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή».
«Στη σημερινή κοινωνία, οι ηλικιωμένοι είναι ανεκτίμητης αξίας. Είτε όταν αυτοί κληροδοτούν τη σοφία τους, είτε αναλαμβάνουν να φροντίσουν τα εγγόνια τους, είτε αφιερώνουν χρόνο σε εθελοντική εργασία, παραμένουν αναπόσπαστο κομμάτι της διατήρησης της ισορροπίας της κοινωνίας μας», πρόσθεσε.
Ένας στους έξι ηλικιωμένους βιώνει κακοποίηση
Οι υπάρχουσες μελέτες για τη βία κατά ηλικιωμένων ατόμων, καταδεικνύουν ότι ο επιπολασμός κυμαίνεται παγκόσμια μεταξύ του 1% και 35%.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το 2022, περίπου 1 στα 6 άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω (γύρω στα 141 εκατομμύρια) έχουν βιώσει κάποια μορφή κακοποίησης σε κοινοτικές δομές τον τελευταίο χρόνο.
Αναμένεται δε αύξηση στην κακοποίηση ηλικιωμένων καθώς πολλές χώρες παρουσιάζουν ραγδαία γήρανση του πληθυσμού.
Παράλληλα, ο ΠΟΥ θεωρεί ότι οι αριθμοί αυτοί ίσως αντανακλούν μόνο ένα πραγματικό μέρος των περιπτώσεων, διότι τις περισσότερες φορές αυτά τα σιωπηλά εγκλήματα συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες και δεν καταγγέλλονται, ενώ ειδικοί πιστεύουν ότι η κακοποίηση ηλικιωμένων είναι υπο-καταγραφόμενη σε ποσοστό 80%, όταν στην εξίσωση μπαίνει και η κακοποίηση στο οικείο περιβάλλον των ηλικιωμένων.
Σωματική κακοποίηση
Η σωματική κακοποίηση είναι ίσως η πιο ορατή μορφή κακοποίησης ηλικιωμένων, η οποία περιλαμβάνει την πρόκληση σωματικού πόνου ή τραυματισμού σε ένα ηλικιωμένο άτομο μέσω ενεργειών όπως το χτύπημα, το σπρώξιμο ή ο βίαιος περιορισμός του.
Αυτό το είδος κακοποίησης συχνά αφήνει σωματικά σημάδια ή τραυματισμούς που είναι δύσκολο να αγνοηθούν.
Συναισθηματική ή ψυχολογική κακοποίηση
Η συναισθηματική ή ψυχολογική κακοποίηση μπορεί να είναι εξίσου επιζήμια, αν όχι περισσότερο και είναι ένα σοβαρό και πολύπλοκο ζήτημα.
Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να περιλαμβάνει λεκτική επίθεση, απαξιωτικές συμπεριφορές, ταπείνωση, εκφοβισμό, χειραγώγηση, απομόνωση του ατόμου από τα αγαπημένα του πρόσωπα ή οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά που μπορεί να μειώσει την αίσθηση της ταυτότητας, της αξιοπρέπειας και της αυτοεκτίμησης του.
Αυτή η μορφή κακοποίησης επιτίθεται στην ψυχική και συναισθηματική ευημερία των ηλικιωμένων ατόμων και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή ψυχολογική δυσφορία.
Σεξουαλική κακοποίηση
Η σεξουαλική κακοποίηση ηλικιωμένων είναι μια ιδιαίτερα απεχθής μορφή κακοποίησης και σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που έχει βαθιές ψυχολογικές, σωματικές και συναισθηματικές συνέπειες για τα θύματα.
Είναι πράξεις σεξουαλικού χαρακτήρα που πραγματοποιούνται χωρίς τη συγκατάθεση του ηλικιωμένου ατόμου και μπορεί να περιλαμβάνουν εξαναγκασμό σε σεξουαλικές πράξεις, σεξουαλική παρενόχληση, ανεπιθύμητα σεξουαλικά αγγίγματα ή άλλες μορφές σεξουαλικού καταναγκασμού.
Παραμέληση
Η παραμέληση αποτελεί μια αθέατη και μη εύκολα ανιχνεύσιμη πλευρά της κακοποίησης.
Η παραμέληση συμβαίνει όταν οι φροντιστές, οικιακές βοηθοί ή το στενό οικογενειακό περιβάλλον του ηλικιωμένου ατόμου, αποτυγχάνουν να του παρέχουν βασικές ανάγκες, όπως τροφή και νερό, διαχείριση της φαρμακευτικής αγωγής και φροντίδα προσωπικής υγιεινής, σε περιπτώσεις που το ηλικιωμένο άτομο δεν είναι σε θέση να αυτοεξυπηρετηθεί.
Υπάρχουν περιστατικά κακής διαχείρισης της φαρμακευτικής αγωγής που έχουν επιφέρει σημαντική επιδείνωση της υγείας τους με αποτέλεσμα τον θάνατο, χωρίς να είναι σε θέση οι ιατροί να γνωρίζουν ότι το ηλικιωμένο άτομο δεν λάμβανε τα ενδεικνυόμενα φάρμακα ή τα λάμβανε με λανθασμένο τρόπο.
Οικονομική εκμετάλλευση
Η οικονομική εκμετάλλευση είναι μια άλλη μορφή κακοποίησης ηλικιωμένων, όπου τα άτομα εκμεταλλεύονται τους οικονομικούς πόρους του ηλικιωμένου για προσωπικό όφελος.
Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την κλοπή χρημάτων ή περιουσιακών στοιχείων, την πλαστογράφηση υπογραφών σε έγγραφα, τον εξαναγκασμό του θύματος να μεταβιβάσει περιουσιακά στοιχεία, την εξαπάτησή του ώστε να υπογράψει συμβόλαια που δεν κατανοεί ή πρόσβαση στους τραπεζικούς του λογαριασμούς.
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί αύξηση στην οικονομική εκμετάλλευση ηλικιωμένων.
Ιδρυματική κακοποίηση
Η ιδρυματική κακοποίηση είναι επαναλαμβανόμενη ή μόνιμη κακοποίηση που διενεργείται από οποιοδήποτε ιδρυματικό περιβάλλον όπου οι λήπτες των υπηρεσιών εμπλέκονται με επαγγελματίες (εκτός του σπιτιού τους).
Όπως τονίζει το Παρατηρητήριο, η κακοποίηση των ηλικιωμένων σε ιδρύματα/οίκους ευγηρίας αποτελεί μια σοβαρή ανησυχία που παραμένει κρυμμένη πίσω από κλειστές πόρτες, επηρεάζοντας πολλούς ηλικιωμένους που θα έπρεπε να απολαμβάνουν τα χρυσά τους χρόνια με ασφάλεια και άνεση.
Ηλικιακός ρατσισμός
Ο ηλικιακός ρατσισμός ή ηλικιωτισμός αναφέρεται στα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τις διακρίσεις σε βάρος των ανθρώπων με βάση την ηλικία τους.
Τέτοιου είδους συμπεριφορές δύναται να φέρουν τους ηλικιωμένους στα όρια της σωματικής και ψυχολογικής κατάρρευσης.
Σεβασμός στη σοφία που συνοδεύει τη γήρανση
Όπως τονίζεται στην έκθεση, για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, η κοινωνία πρέπει να εργαστεί συλλογικά για την ευαισθητοποίηση σχετικά με την κακοποίηση των ηλικιωμένων, την προώθηση της κατανόησης και της ενσυναίσθησης μεταξύ των γενεών, την ενίσχυση των δικτύων υποστήριξης των ηλικιωμένων και την επιβολή νόμων και κανονισμών που προστατεύουν τα δικαιώματα και την ευημερία τους.
«H δημιουργία υποστηρικτικών κοινωνιών που προάγουν τον σεβασμό προς τους ηλικιωμένους, συμβάλλει στην καταπολέμηση του ηλικιακού ρατσισμού και μειώνει τον κίνδυνο κακομεταχείρισης. Η κοινωνία πρέπει να εκτιμά και να σέβεται τη σοφία που συνοδεύει τη γήρανση και να αναγνωρίζει την προσφορά των ηλικιωμένων, αντί να περιθωριοποιεί ή να παραμελεί τον ηλικιωμένο πληθυσμό», σημειώνεται.
Μια ενωμένη προσπάθεια, αναφέρει η έκθεση, στην οποία θα συμμετέχουν κυβερνητικές υπηρεσίες, πάροχοι κοινωνικών υπηρεσιών αλλά και ο κάθε πολίτης, θα συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην εξασφάλιση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τους ηλικιωμένους πολίτες της Κύπρου.
Της Μόνικας Μακρυγιάννη
