Η κλιματική αλλαγή έχει περισσότερους κινδύνους από αυτούς που φανταζόμαστε

Επιστήμονες κατάφεραν να αναβιώσουν ιούς που είχαν θαφτεί στο παγωμένο έδαφος της Σιβηρίας για δεκάδες χιλιάδες χρόνια, με τον παλαιότερο να μετράει... 48.500 χρόνια.

Σύμφωνα με το «The Conversation», το λιώσιμο του στρώματος πάγου στους πόλους της Γης (εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής) απελευθερώνει οργανική ύλη που έχει καταψυχθεί εδώ και χιλιετίες, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων και ιών. Έτσι, η ομάδα επιστημόνων από τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Ρωσία κατάφερε να αναβιώσει 13 τέτοιους ιούς, με ευφάνταστα ονόματα όπως «Pandoravirus» και «Pacmanvirus», που ελήφθησαν από επτά δείγματα του μόνιμου στρώματος του πάγου στη Σιβηρία.

Αυτή μάλιστα δεν είναι η πρώτη φορά που ανιχνεύεται ένας βιώσιμος ιός σε δείγματα πάγου, καθώς παλαιότερες μελέτες έχουν αναφέρει την ανίχνευση ενός «Pithovirus» και ενός «Mollivirus», σύμφωνα με το «Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS)».

Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι είναι «θεμιτό να αναλογιστούμε τον κίνδυνο αρχαία ιικά σωματίδια να έχουν παραμείνει μολυσματικά και να επανέλθουν με την απόψυξη των αρχαίων στρωμάτων του πάγου». Τι γνωρίζουμε, όμως για τον κίνδυνο αυτών των λεγόμενων «ιών ζόμπι»;

Όλοι οι ιοί που έχουν καλλιεργηθεί – μέχρι στιγμής – από τέτοια δείγματα είναι γιγάντιοι ιοί DNA που προσβάλλουν μόνο τις αμοιβάδες και απέχουν πολύ από αυτούς που προσβάλλουν θηλαστικά, όπως τους ανθρώπους και θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να αποτελέσουν κίνδυνο. Παρ' όλα αυτά, ένας τέτοιος μεγάλος ιός που προσβάλλει αμοιβάδες, ο οποίος ονομάζεται Acanthamoeba polyphaga mimivirus, έχει συνδεθεί με πνευμονία στον άνθρωπο, σύμφωνα με το «Emerging Infectious Diseases». 

Ένας πιο σημαντικός τομέας ανησυχίας είναι ότι, καθώς οι πάγοι λιώνουν, θα μπορούσαν να φανερώσουν τα σώματα ανθρώπων που έχουν πεθάνει εδώ και πολύ καιρό ιδίως εξαιτίας μίας μολυσματικής ασθένειας και έτσι να απελευθερωθεί η μόλυνση αυτή, σύμφωνα με το «The New England Journal of Medicine». Πάντως, η μόνη ανθρώπινη λοίμωξη που έχει εξαλειφθεί παγκοσμίως είναι η ευλογιά και η επαναφορά της, ιδίως σε δυσπρόσιτες περιοχές, θα μπορούσε να αποτελέσει παγκόσμια καταστροφή. Στοιχεία μόλυνσης από ευλογιά έχουν ανιχνευθεί σε πτώματα από ταφές στο μόνιμο στρώμα πάγου, αλλά «μόνο μερικές αλληλουχίες γονιδίων», δηλαδή μόνο μερικά τμήματα του ιού τα οποία, εντούτοις, δεν θα μπορούσαν να μολύνουν κανέναν. Ο ιός της ευλογιάς επιβιώνει, ωστόσο, όταν καταψύχεται στους -20 βαθμούς Κελσίου, αλλά και πάλι μόνο για μερικές δεκαετίες και όχι για αιώνες.

Διάφοροι ειδικοί, όμως, έχουν επισημάνει εναλλακτικές θεωρίες γι' αυτά τα κρούσματα που δεν βασίζονται απαραίτητα στο λιώσιμο του μόνιμου στρώματος του πάγου, όπως είναι η διακοπή του εμβολιασμού κατά του άνθρακα και ο υπερπληθυσμός των ταράνδων. Ωστόσο, ακόμα και αν το λιώσιμο του μόνιμου στρώματος του πάγου, προκαλούσε κρούσματα άνθρακα που είχαν σοβαρές επιπτώσεις στον τοπικό πληθυσμό, η μόλυνση των φυτοφάγων ζώων από άνθρακα είναι ευρέως διαδεδομένη παγκοσμίως και τέτοιες τοπικές εστίες είναι απίθανο να προκαλέσουν πανδημία, σύμφωνα με το «Molecular Aspects of Medicine».

Μία άλλη ανησυχία είναι κατά πόσον ανθεκτικοί οργανισμοί στα αντιμικροβιακά φάρμακα, θα μπορούσαν να απελευθερωθούν στο περιβάλλον από το λιώσιμο του μόνιμου στρώματος του πάγου. Υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις από πολλαπλές μελέτες ότι γονίδια ανθεκτικότητας στα αντιμικροβιακά φάρμακα, μπορούν να ανιχνευθούν σε δείγματα μόνιμου στρώματος του πάγου, σύμφωνα με το «MicroLife». 

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Τα γονίδια ανθεκτικότητας, με άλλα λόγια, είναι το γενετικό υλικό που επιτρέπει στα βακτήρια να γίνουν ανθεκτικά στα αντιβιοτικά και μπορούν να μεταδοθούν από το ένα βακτήριο στο άλλο. Αυτό δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη, καθώς πολλά γονίδια ανθεκτικότητας στα αντιμικροβιακά φάρμακα, έχουν εξελιχθεί από οργανισμούς που προϋπήρχαν της αντιμικροβιακής εποχής.