Θέλουμε να ζήσουμε γιατί φοβόμαστε το μετά ή γιατί το "υπαρξιακό" υποβόσκει;

Άλλοι προσεύχονται με θέρμη κι άλλοι εύχονται και προσδοκούν να ζήσουν μέχρι τα 100 χρόνια και -γιατί όχι- να τα ξεπεράσουν. Τι θα επέλεγε όμως κάποιος αν του έλεγαν ότι θα γιορτάσει μεν τα 100ά του γενέθλια αλλά θα έχει χάσει μέχρι τότε όλους τους συγγενείς, όλους του φίλους, το σύντροφο και τα παιδιά του; 

Για τους ανθρώπους που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στο Θεό, η ζωή αυτή δεν είναι παρά ένα πέρασμα, μία δοκιμασία, μία ανηφορική σκάλα προς την αιωνιότητα. Σκοπός της ζωής μας είναι ένας: Η σωτηρία της ψυχής μέσω καλών πράξεων, αγαθών επιλογών και αγάπης στο Θεό. Ο μέσος άνθρωπος ωστόσο, όταν ερωτάται ποιος είναι ο σκοπός της ζωής (;), απαντά ότι είναι η τεκνοποίηση. Δηλαδή αυτό που κάνουν όλα τα πλάσματα σε αυτόν τον πλανήτη, είτε ζουν μία μέρα είτε 100 χρόνια: Αναπαράγονται!

Βεβαίως η τεκνοποίηση είναι θεάρεστη αλλά δεν είναι ο σκοπός της γέννησης και του περάσματος από αυτή τη ζωή. Είτε πιστεύει κανείς, είτε όχι στο Θεό και την επόμενη ζωή, καθώς περνούν τα χρόνια αποκτά σκέψεις και φόβους για την ύπαρξή μας και το τέλος που μάς περιμένει... Ακόμα κι αν δεν πιστεύεις ότι έχεις ψυχή, πιστεύεις ότι είσαι ενέργεια και θα μετατραπείς σε κάτι άλλο. Πάντως όσο πλησιάζεις προς το τέλος, αν έχεις την τύχη αυτό να συμβεί σε μεγάλη ηλικία, αποκτάς μία δική σου φιλοσοφία για αυτό που θα συμβεί...

Ας δούμε ποιες είναι οι πιο γνωστές θεωρίες για τη ζωή, το θάνατο και την ψυχή από την αρχαία Ελλάδα ως σήμερα:

Το μεγάλο ερώτημα για το τι συμβαίνει μετά το θάνατο φαίνεται να απασχολεί ήδη από τον 8ο και τον 7ο αι. π.Χ., τόσο τον Ησίοδο, στο κορυφαίο απόσπασμα της Θεογονίας του, όσο και τον Όμηρο.

Οι διάφορες φιλοσοφικές σχολές πίστευαν στην ύπαρξη της ψυχής αλλά είχαν διαφορετικές οπτικές όσον αφορά το τι εστί ψυχή και ποιες ιδιότητες είχε. Οι Ορφικοί, οι Πυθαγόρειοι και οι Πλατωνικοί είχαν απόψεις που προσεγγίζουν τη χριστιανική θεώρηση περί ψυχής. Κοινό στοιχείο είναι η άποψη ότι η ψυχή είναι άυλη, άφθαρτη και αθάνατη, σε αντίθεση με το σώμα που είναι ορατό, γαιώδες και ανθρώπινο.

Οι Ορφικοί πίστευαν ότι το σώμα είναι φυλακή της ψυχής, ενώ μιλούσαν επίσης για δικαιοσύνη, ηθική αγνότητα και τιμωρία ή δικαίωση στον άλλο κόσμο. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος θεωρεί ότι ο Ορφισμός "καταφέρνει να περιφρονήσει τη ζωή ως δώρο Θεού και τον άνθρωπο ως προσωπικότητα και ως δημιούργημα Του με υψηλό σκοπό". Συμπίπτει δηλαδή μέχρι εδώ η ορφική με τη χριστιανική θεώρηση. Ωστόσο ο Χρυσόστομος θεωρεί ότι ο Ορφισμός δεν εκφράζει κάτι το υγιές για το θάνατο και το Θεό.

Ο Επίκουρος σε αντίθεση με τους προηγούμενους πιστεύει ότι και τα δύο μέρη της ψυχής είναι φθαρτά και υλικά ενώ δεχόταν τον πλατωνικό και αριστοτελικό διαχωρισμό της ψυχής σε "άλογο ψυχή" και σε "λογική". Διαφέρει επίσης από τους άλλους, επειδή πιστεύει ότι και τα δύο μέρη της ψυχής είναι φθαρτά και υλικά. Ο Επίκουρος βασίζεται στην ατομική θεωρία του Δημόκριτου, δηλαδή ερμηνεύει τη ψυχή και τον νου ως εκδηλώσεις της ύλης και υποστηρίζει ότι η ψυχή πεθαίνει μαζί με το σώμα. Είναι δε χαρακτηριστικό το ότι θεωρεί ότι ο θάνατος είναι ένα τίποτα για τον άνθρωπο, αφού όσο ζει αυτός δεν υπάρχει ο θάνατος και όταν ο θάνατος εμφανιστεί δεν θα υπάρχει ο άνθρωπος!

Στην Παλαιά Διαθήκη, την οποία μοιραζόμαστε τρεις θρησκείες, η λέξη "ψυχή" ποτέ δεν σημαίνει κάτι "αθάνατο", αλλά ουσιαστικά δηλώνει τη ζωική αρχή, το ζωντανό ον, ή τον εαυτό ως υποκείμενο ορέξεων, επιθυμιών, περιστασιακά και βούλησης”.

Το ότι ο όρος νέφες δεν αναφέρεται σε αθάνατη ψυχή μπορεί εύκολα να διαπιστωθεί από τον τρόπο που η λέξη “ψυχή” χρησιμοποιείται στην Π. Διαθήκη. Μεταφράζεται ως “ψυχή” ή “ύπαρξη” σε σχέση με τον άνθρωπο στο Γένεση 2:7, αλλά επίσης και σε σχέση με τα ζώα στο Γένεση 1:24, στο Λευιτικό 21:11 μεταφράζεται ως “σώμα” σε σχέση με το ανθρώπινο πτώμα. Οι Εβραϊκές Γραφές (“Παλαιά Διαθήκη”) δηλώνουν καθαρά ότι η ψυχή, όχι μόνο δεν έχει αθανασία, αλλά μπορεί και να πεθάνει” (Ιεζεκιήλ 18:4, 20).

Στη Καινή Διαθήκη βέβαια αυτό αλλάζει και η ψυχή συνδέεται άμεσα με τη ζωή!

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Μέσα σε όλες αυτές τις θεωρίες, τις αναζητήσεις, τα πιστεύω και τα μη πιστεύω, είμαστε ελεύθεροι να φιλοσοφούμε και να αναζητούμε τη δική μας αλήθεια αποκτώντας καθώς περνούν τα χρόνια αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν "υπαρξιακό": Ποιος είμαι, που πάω, γιατί υπάρχω, τι θα γίνω όταν πεθάνει το σώμα μου;