Παγκύπρια έρευνα: Πρόβλημα δημόσιας υγείας το παθητικό κάπνισμα

Το δευτερογενές (παθητικό) κάπνισμα αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, ακόμα και με τις υπάρχουσες νομοθετικές ρυθμίσεις, υποστηρίζει η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ).

Σε άρθρό της με αφορμή την παγκόσμια ημέρα κατά του καπνίσματος στις 31 Μαϊου, η ΑΑΕΚ συνοψίζει παγκόσμια ευρήματα σχετικά με την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα, τονίζοντας την ανάγκη για αποτελεσματικές πολιτικές απαγόρευσης καπνίσματος και προστασίας της υγείας.

Παράλληλα,  υπενθυμίζει ότι το παθητικό κάπνισμα συνδέεται με αναπνευστικά προβλήματα, καρδιαγγειακές ασθένειες και καρκίνο στους μη καπνιστές.

Τί καταδεικνύουν τα ευρήματα

Για την αξιολόγηση της έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα, διεξήχθη μια ολοκληρωμένη βιβλιογραφική ανασκόπηση των μελετών σχετικά με δεδομένα για τα επίπεδα δευτερογενούς καπνίσματος σε διάφορες δημόσιες και ιδιωτικές τοποθεσίες.

Συγκεκριμένα, τα ευρήματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι η έκθεση σε βλαβερές ουσίες από το κάπνισμα παραμένει υψηλή, τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους και παρά τα υπάρχοντα μέτρα και τις νομοθεσίες, η έλλειψη συμμόρφωσης και η αναποτελεσματικότητα των περιορισμών εξακολουθούν να θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των μη καπνιστών και των παιδιών.

Όπως προκύπτει από την παρούσα έρευνα, η βελτίωση και η ενίσχυση των μέτρων και κανονισμών απαγόρευσης του καπνίσματος, καθώς και η εκπαίδευση του κοινού για τους κινδύνους και τις επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος, με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας, είναι απολύτως απαραίτητες , τόσο σε παγκόσμιο, όσο και σε τοπικό επίπεδο.

Η ανάλυση δεδομένων, σε διεθνές επίπεδο, έδειξε τις συγκεντρώσεις παθητικού καπνίσματος να φτάνουν μέχρι και 93,6% σε υπαίθριες βεράντες μπαρ και καφετεριών.

Οι συνολικές συγκεντρώσεις νικοτίνης, κυρίως σε κλειστούς χώρους, αγγίζουν τα 2,97 μg/m³ και σε χώρες, με πλήρη απαγόρευση καπνίσματος σε εσωτερικούς χώρους, τα 1,20 μg/m³.

Επιπλέον, εξαιρετικά υψηλά επίπεδα δευτερογενούς καπνίσματος παρατηρήθηκαν σε υπαίθριους χώρους καπνίσματος (μέσος όρος PM2.5: έως 2103 μg/m³ και παρουσία νικοτίνης σε σωματικά υγρά 590 ng/L) και σε παρακείμενους εσωτερικούς χώρους χωρίς κάπνισμα, ενώ τα σαλόνια καπνίσματος παρουσίασαν μέσες τιμές PM2.5: 170,2 ± 85,9 μg/m³, υπερβαίνοντας τα πρότυπα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

Σύμφωνα με την ΑΑΑΕΚ, πολλές απαγορεύσεις καπνίσματος σε εσωτερικούς χώρους δεν καλύπτουν τους χώρους εστίασης που προσφέρουν ναργιλέ, με αποτέλεσμα υψηλά επίπεδα νικοτίνης (έως 5,3 μg/m³) και PM2.5 (έως 1419 μg/m³), με τους μη καπνιστές θαμώνες και εργαζόμενους στους χώρους αυτούς να εκτίθενται σε επικίνδυνους βιοδείκτες.

Σε χώρους εργασίας χωρίς ολοκληρωμένη απαγόρευση του καπνίσματος, η έκθεση σε δευτερογενές κάπνισμα παραμένει υψηλή και οι μη καπνιστές εργαζόμενοι, παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα νικοτίνης στα σωματικά υγρά.

Παντού η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα

Η έκθεση σε δευτερογενές κάπνισμα είναι εμφανής τόσο στις εισόδους των σχολείων, όσο και στις παιδικές χαρές, με ανιχνεύσιμα επίπεδα νικοτίνης στο 45,9% των εισόδων των δημοτικών σχολείων, με έως και το 40% των παιδιών κάτω των 12 ετών να εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα.

Όπως σημειώνεται, οι πολιτικές απαγόρευσης του καπνίσματος σε πανεπιστημιουπόλεις μείωσαν την έκθεση στο δευτερογενές κάπνισμα, αν και η μη συμμόρφωση του προσωπικού υγείας παραμένει ένα υφιστάμενο ζήτημα.

Επίσης η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα είναι διαδεδομένη και στους χώρους των νοσοκομείων, με επίπεδα PM2.5 έως 39,5 μg/m³ και εξακολουθεί να υφίσταται στους αερολιμένες, ιδίως στους καθορισμένους χώρους καπνίσματος και στους εξωτερικούς χώρους.

Τα επίπεδα PM2.5 εντός των καθορισμένων χώρων αυτών είναι ιδιαίτερα υψηλά (έως 532,5 μg/m³), ενώ οι υπαίθριοι χώροι καπνίσματος συσχετίζονται με υψηλότερα επίπεδα PM2.5. Ταυτόχρονα, τα επίπεδα δευτερογενούς καπνίσματος είναι παρόμοια σε εσωτερικούς χώρους και στις εισόδους των κτιρίων όπου επιτρέπεται το κάπνισμα, γεγονός που υποδηλώνει μετακίνηση του καπνού.

Ποσοστό 23% καπνίζει με παιδιά στο αυτοκίνητο

Παράλληλα, επικίνδυνες παραμένουν οι συγκεντρώσεις παθητικού καπνίσματος στα οχήματα, με το 23% των καθημερινών καπνιστών να καπνίζουν παρουσία παιδιών, τα οποία έχουν 5,44 φορές περισσότερες πιθανότητες να εκτεθούν.

Η παρουσία παθητικού καπνίσματος είναι επίσης υψηλή σε πάρκα και παραλίες, αναφερόμενη από το 67,3-72,8% των ατόμων.

Όπως υπογραμμίζεται, παρόλο που, οι πολιτικές απαγόρευσης του καπνίσματος μειώνουν σημαντικά την έκθεση σε δευτερογενές κάπνισμα, με μείωση έως και 45%, η επικράτηση του καπνίσματος και η έκθεση σε αυτό , παραμένει σημαντική. Η μη συμμόρφωση και οι ανισότητες έκθεσης, με βάση την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, εξακολουθούν να υφίστανται.

Σύμφωνα με την ΑΑΕΚ η συμμόρφωση με τους νόμους περί απαγόρευσης του καπνίσματος, είναι υψηλότερη στους εσωτερικούς χώρους από ό,τι στις εξωτερικές ζώνες, ενώ, τα υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης του προσωπικού και των ιδιοκτητών των χώρων φιλοξενίας συσχετίζονται με την καλύτερη εφαρμογή της νομοθεσίας για την απαγόρευση του καπνίσματος.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Βοηθούν οι νομοθεσίες

Περαιτέρω, οι νομοθεσίες για την απαγόρευση του καπνίσματος αύξησαν τα απαλλαγμένα από το κάπνισμα σπίτια από 74% σε 80%.

Όπως υπογραμμίζει η ΑΑΕΚ, η απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, ώθησε περισσότερες οικίες να υιοθετήσουν κανόνες μη καπνίσματος, μειώνοντας την έκθεση των παιδιών στο παθητικό κάπνισμα.

Επίσης, οι πολιτικές απαγόρευσης του καπνίσματος στους χώρους εργασίας, ενθάρρυναν την εφαρμογή αντίστοιχων κανόνων στο σπίτι.

Ωστόσο, υποδεικνύεται, παρά την πρόοδο που σημειώνεται, οι καπνιστές υστερούν στην υιοθέτηση πλήρων απαγορεύσεων καπνίσματος στα σπίτια, με αποτέλεσμα αυξημένη έκθεση παιδιών και μη καπνιστών σε αυτό.

Σημειώνεται ότι από το 2021 η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ) και το Πανεπιστήμιο Κύπρο, συμμετέχουν ως  εταίροι στο χρηματοδοτημένο έργο από την Ευρωπαϊκή Ένωση Joint Action on Tobacco Control (JATC2).

Η συγκεκριμένη μελέτη διεξήχθη ως μέρος του προγράμματος από τις Ελεάνα Λάμπρου, Ελένη Χαριλάου, Ρεβέκκα Χριστοδούλου & Δρ. Μαρία Καρεκλά, Μέλος Εθνικής Συμβουλευτικής Επιτροπής για το κάπνισμα.

Μ.Μ.