Οι επιπτώσεις του ασφαλτικού στην ανθρώπινη υγεία

Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός του οδικού δικτύου στις μέρες μας έχει αδιαμφισβήτητα αλλάξει τις ζωές μας. Χάρη στους ασφαλτοστρωμένους δρόμους η καθημερινή μας διακίνηση γίνεται γρήγορα, ομαλά και πάνω απ’ όλα με ασφάλεια.

Παρόλα αυτά, το ασφαλτικό είναι ένα θέμα που απασχολεί όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια σχετικά με τις επιπτώσεις που ενδεχομένως μπορεί να έχει στην ανθρώπινη υγεία, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Τι είναι η άσφαλτος ακριβώς και πώς κατασκευάζεται;

Όπως ενημερώνουν οι παιδίατροι Ιωάννα Σαουρή, Κατερίνα Γρηγορίου και Παυλίνα Καζάκου, τα κυριότερα καύσιμα υλικά που χρησιμοποιούνται για την αφύγρανση των υλικών της ασφάλτου σε πολλές βιομηχανικές μονάδες συμπεριλαμβανομένου και της Κύπρου μας, είναι το μαζούτ και το μηχανέλαιο.

Το γεγονός ότι η θερμογόνος δύναμη του μαζούτ είναι πολύ χαμηλότερη από άλλα καύσιμα, το καθιστά πιο οικονομικό. Για το λόγο αυτό αποτελεί την κυριότερη επιλογή καύσιμου υλικού από τις βιομηχανικές μονάδες κατασκευής ασφάλτου.

«Οι εκπομπές επιβλαβών αερίων στην ατμόσφαιρα εξαιτίας της καύσης του μαζούτ το συγκαταλέγουν στις υψηλότερες θέσεις των ρυπογόνων καυσίμων. Με την καύση μαζούτ οι κύριοι αέριοι ρύποι που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα είναι τα οξείδια του θείου, του αζώτου και του άνθρακα. Οι υψηλές συγκεντρώσεις θείου σε συνδυασμό με την ατμοσφαιρική υγρασία σχηματίζουν θειικό οξύ, οδηγώντας σε «όξινη βροχή». H όξινη βροχή επιφέρει καταστροφικά αποτελέσματα σε οικοσυστήματα, καλλιέργειες, πολιτιστικά μνημεία και περιουσιακά στοιχεία των πολιτών (π.χ. αυτοκίνητα)», αναφέρουν.

Σε πολλές χώρες στην Ευρώπη έχει απαγορευθεί η χρήση του μαζούτ όχι μόνο για τους ρύπους που προκαλεί, αλλά επίσης και για το πόσο ρυπαίνει τους χώρους στους οποίους φυλάγεται και χρησιμοποιείται.

Επιπλέον, αναφέρουν οι ειδικοί, κατά τη θέρμανση των υλικών της ασφάλτου μπορεί να απελευθερωθούν πτητικές και ημιπτητικές χημικές ενώσεις στην ατμόσφαιρα σε μορφή σταγονιδίων, αερίων και σωματιδίων. Τα σταγονίδια αυτά μπορούν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας μέσω της εισπνοής αλλά και μέσω της επαφής τους με το δέρμα μας.

Βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις 

Ανησυχία σχετικά με το ασφαλτικό θέμα έχει εκφράσει μεταξύ άλλων και η Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου για τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών και των εμβρύων που μένουν κοντά σε μονάδες παραγωγής ασφάλτου.

Η έκθεση σε αυτούς τους ρύπους μπορεί βραχυπρόθεσμα να προκαλέσει ερεθισμό στα μάτια, στο φάρυγγα, πονοκέφαλο, βήχα και δύσπνοια.

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που προκύπτουν από τη συσσώρευση των ρύπων στον οργανισμό, περιλαμβάνουν αναπνευστικά προβλήματα (άσθμα και ελάττωση της αναπνευστικής λειτουργίας), νευροαναπτυξιακές διαταραχές (μειωμένη σχολική επίδοση, αυξημένη επίπτωση αυτισμού και διαταραχών προσοχής) και πιθανή καρκινογένεση.

Η ενδομήτρια έκθεση (κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) σχετίστηκε με πρόωρο τοκετό, χαμηλό βάρος γέννησης και αύξηση της βρεφικής θνησιμότητας. Τα παιδιά και τα έμβρυα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα λόγω της μεγάλης έκθεσης που υποβάλλονται σε σχέση με το μικρό βάρος τους. Επίσης, διανύουν μια ευαίσθητη περίοδο ανάπτυξης που τα καθιστά πολύ επιρρεπή σε τοξικούς παράγοντες συγκριτικά με τους ενήλικες. Η αθροιστική έκθεση σε αυτούς τους παράγοντες ελλοχεύει τον κίνδυνο γενετικών βλαβών και πιθανής καρκινογένεσης.

Πρόσφατα, ο Διεθνής Οργανισμός Ερευνών για τον Καρκίνο (Ιnternational Agency of Research on Cancer, IARC) ταξινόμησε τις επαγγελματικές εκθέσεις σε συμβατικό άσφαλτο και τις εκπομπές του κατά την ασφαλτόστρωση στην κατηγορία 2Β.

Αυτό σημαίνει οι εκπομπές στα προϊόντα της ασφάλτου πιθανό να είναι καρκινογόνες στους ανθρώπους.

Η λιθανθρακοπίσσα (ο γνωστός μας κατράς) έχει σαν κυρίαρχο συστατικό χημικές ενώσεις που ονομάζονται πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες.

Ορισμένοι αρωματικοί υδρογονάνθρακες (χρυσένιο, φλουορανθένιο, βενζοπυρένιο, βενζοανθρακένιο κ.α.) ομόφωνα έχουν κατηγοριοποιηθεί ως καρκινογόνοι σε πειραματικές μελέτες που έγιναν σε ζώα.

Η μακροχρόνια ή χρόνια έκθεση στους υδρογονάνθρακες έχει επίσης συσχετισθεί με μειωμένη ανοσολογική λειτουργία (η άμυνα του οργανισμού είναι εξασθενημένη), βλάβες στα νεφρά και στο ήπαρ, παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος και προβλήματα στο αναπαραγωγικό σύστημα.

Τι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά ως καύσιμο υλικό;

Μια πολύ καλή εναλλακτική λύση από τη χρήση του μαζούτ είναι το φυσικό αέριο και το υγραέριο που είναι τα λιγότερο ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα.

Το φυσικό αέριο ανευρίσκεται στη φύση και εξάγεται με γεωτρήσεις από κοιτάσματα φυσικού αερίου που βρίσκονται διασκορπισμένα σε όλο τον πλανήτη και αποτελείται από μεθάνειο και ενώσεις υδρογόνου με χαμηλή περιεκτικότητα άνθρακα, που το καθιστά πιο φιλικό προς το περιβάλλον. Επίσης είναι πιο ελαφρύ σε σχέση με άλλα καύσιμα, γεγονός που προσδίδει περισσότερη ασφάλεια στη χρήση του.

Το υγραέριο είναι ένα υποπροϊόν πετρελαίου που προκύπτει μετά από διύλιση και αποτελείται από προπάνιο και βουτάνιο που είναι άκυκλοι κορεσμένοι υδρογονάνθρακες.

Κάτι που χαρακτηρίζει και τα δύο καύσιμα είναι η χαμηλή περιεκτικότητα σε θείο που τα καθιστά λιγότερο ρυπογόνα. Επίσης, έχουν υψηλότερη θερμογόνο δύναμη με αποτέλεσμα τα μηχανήματα και οι καυστήρες να απαιτούν πολύ λιγότερη συντήρηση σε σχέση με την καύση του μαζούτ.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ο καθορισμός επιτρεπόμενων ορίων έκθεσης στις εκπομπές ασφάλτου αποτελεί την απαιτούμενη δικλείδα ασφαλείας την οποία οφείλουν οι αρμόδιοι να έχουν ως υψίστη προτεραιότητα.

Η λειτουργία βιομηχανικών μονάδων θα πρέπει να σχεδιάζεται και να ελέγχεται με επαρκή επιμέλεια έτσι ώστε να είναι μακριά από πυκνοκατοικημένες περιοχές και ιδιαίτερα μακριά από περιοχές όπου διαβιούν παιδιά.

Τέλος, οι εναλλακτικές χρήσεις λιγότερο ρυπογόνων καύσιμων υλών και άλλων πράσινων πηγών ενέργειας αποτελεί μια λύση πολύ πιο φιλική και προς την ανθρώπινη υγεία αλλά και προς το ίδιο το περιβάλλον.

Γ.Χ.