Μελέτη για τη μείωση επιδράσεων σκόνης στην υγεία

11 Αυγούστου 2023, 14:24

Μελέτη για τη μείωση των επιδράσεων των Καταιγίδων Σκόνης της Ερήμου (ΚΣΕ) στην υγεία, υιοθετώντας στρατηγικές μείωσης της έκθεσής μας, πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Κύπρου σε συνεργασία με αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους.

Ο κύριος σκοπός της μελέτης LIFE MEDEA, ήταν να παρέχει την επιστημονική τεκμηρίωση για την υιοθέτηση ενός στρατηγικού σχεδίου για τον μετριασμό των επιπτώσεων στην υγεία των ΚΣΕ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, εστιάζοντας στις στρατηγικές μείωσης της έκθεσης και στην περαιτέρω ενημέρωση της χάραξης πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Όπως αναφέρεται στη μελέτη, οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης βρίσκονται πολύ κοντά στις ερήμους της Βόρειας Αφρικής και της Αραβικής Χερσονήσου. Ως αποτέλεσμα, οι πληθυσμοί που κατοικούν στην περιοχή εκτίθενται συχνά σε καταιγίδες σκόνης της ερήμου (ΚΣΕ), οι οποίες εμφανίζονται περίπου στο 10-15% των ημερών («ημέρες ΚΣΕ») του έτους, κυρίως κατά την περίοδο της άνοιξης.

Οι ημέρες ΚΣΕ χαρακτηρίζονται από υψηλές συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων (PM2.5 και PM10) που έχουν συσχετιστεί με αυξημένη θνησιμότητα και νοσηρότητα, κυρίως από καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα.

Κατά την έναρξη του έργου, οι επιστήμονες του MEDEA εξέτασαν τις πρόσφατες τάσεις των επεισοδίων ΚΣΕ στην Ανατολική Μεσόγειο εφαρμόζοντας μια ενιαία μεθοδολογία στην ανάλυση δεδομένων από δορυφόρους και σταθμούς παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα στην Κύπρο, την Κρήτη και το Ισραήλ τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Αυτή η εργασία διαπίστωσε ότι το φαινόμενο ΚΣΕ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη παρέμεινε σταθερό τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά παρατηρήθηκε μια ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στη συχνότητα και την ένταση των καταιγίδων σκόνης της έρημου (ΚΣΕ) με τις περιόδους χαμηλών βροχοπτώσεων στην περιοχή. Η συσχέτιση αυτή, ήρθε να προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες ανησυχίες ότι οι αυξανόμενες θερμοκρασίες και οι μακρές περίοδοι ξηρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής, μπορεί να έχουν ήδη ξεκινήσει να επιδεινώσουν περαιτέρω τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των γεγονότων ΚΣΕ.

Επιπτώσεις σκόνης στην υγεία

Σε δηλώσεις στο YgeiaWatch ο διδάκτωρ Περιβαλλοντικής Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Παναγιώτης Κούης ανέφερε ότι τις τελευταίες δεκαετίες μέσα από μελέτες , κυρίως από την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας, Κίνας αλλά και Ιαπωνίας και Κορέας και της Μεσογείου, έχει διαφανεί ότι τα επεισόδια καταιγίδων σκόνης σχετίζονται με αυξημένο ρίσκο εισαγωγής στο νοσοκομείο, επισκέψεων σε τμήματα επειγόντων περιστατικών, κυρίως τους ηλικιωμένους και ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα. Σε παιδιά έχει διαφανεί ότι συσχετίζονται με αύξηση της χρήσης φαρμάκων για άσθμα, αλλεργίες και άλλα, αλλά και με αύξηση των συμπτωμάτων και με μείωση της αναπνευστικής λειτουργίας.

Όπως τόνισε ο Δρ. Κούης, «σκοπός της μελέτης δεν ήταν να επιβεβαιωθούν ξανά αυτά τα ευρήματα αλλά να πληροφορήσει ένα εθνικό σχέδιο δράσης και να δει τι μπορούμε να κάνουμε για μείωση των αρνητικών επιπτώσεων τις μέρες μα αυξημένη σκόνη στην ατμόσφαιρα».

Σημείωσε ότι κάποια μέτρα ήδη ανακοινώνονται από τις αρχές, όπως μέτρα που εφαρμόζονται στα σχολεία για περιορισμό στον χρόνο που περνούν τα παιδιά σε εξωτερικούς χώρους αλλά και παρόμοιες οδηγίες για τους ηλικιωμένους.

«Σκοπός μας ήταν να μελετήσουμε τέτοιου είδους οδηγίες δηλαδή συμπεριφορικές και πόσο καλά εφαρμόζονται αλλά και να προστεθούν και άλλες πιο ουσιαστικές όπως για παράδειγμα η χρήση καθαριστών αέρα σε εσωτερικούς χώρους», πρόσθεσε.

Η μελέτη εξέτασε αυτά τα ερευνητικά ερωτήματα και σε παιδιά με άσθμα όπου τοποθετήθηκαν εγκατεστημένοι καθαριστές αέρα στις τάξεις και στα σπίτια τους αλλά και στα σπίτια ηλικιωμένων με καρδιακές αρρυθμίες.

«Είδαμε ότι σε κάποιο βαθμό τα παιδιά μπορούν να εφαρμόζουν τις οδηγίες με την έννοια ότι μείωναν περίπου 25% τον χρόνο που βρίσκονταν σε εξωτερικούς χώρους τις μέρες με σκόνη σε αντίθεση με τα παιδιά που δεν έπαιρναν κάποιες οδηγίες. Όσον αφορά τα συμπτώματά τους, είδαμε ότι τα παιδιά με άσθμα που είχαν καθαριστές αέρα και ακολουθούσαν και τις οδηγίες είχαν πολύ καλύτερο έλεγχο των συμπτωμάτων, πολύ καλύτερη αναπνευστική λειτουργία και χρειάζονταν λιγότερες επισκέψεις σε γιατρούς και μικρότερη χρήση φαρμάκων σε σύγκριση με παιδιά με άσθμα τα οποία δεν ακολουθούσαν κάποιες οδηγίες ή δεν είχαν καθαριστή αέρα στο σπίτι και στην τάξη τους».

Αντίστοιχα ήταν και τα αποτελέσματα στους ηλικιωμένους όπου φάνηκε βελτίωση της ποιότητας ζωής σε αυτούς που είχαν καθαριστές αέρα και ακολουθούσαν κάποιες οδηγίες τις ημέρες με αυξημένη σκόνη.

Πως γίνονται οι μετρήσεις σκόνης στην Κύπρο

Οι παρακολουθήσεις του αέρα βασίζονται σε μια Ευρωπαϊκή οδηγία και κάθε κράτος μέλος έχει υποχρέωση να παρακολουθεί την ποιότητα του αέρα και να ενημερώνει τον γενικότερο πληθυσμό της χώρας.

Ως εκ τούτου, το τμήμα επιθεώρησης εργασίας διατηρεί και λειτουργεί δίκτυο παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα το οποίο αυτή τη στιγμή αποτελείται από εννέα σταθμούς, οι οποίοι είναι τοποθετημένοι σε μόνιμα σημεία σε όλη την Κύπρο και παρακολουθούν την ποιότητα του αέρα καταμετρούν 365 μέρες τον χρόνο και καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας. Το κοινό ενημερώνεται για την ποιότητα του αέρα μέσω μιας ιστοσελίδας air quality και μέσω της δωρεάν εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα.

Σε δηλώσεις, στο YgeiaWatch, ο ανώτερος λειτουργός Επιθεώρησης Εργασίας και Προϊστάμενος του Κλάδου ποιότητας αέρα, Χρύσανθος Σαββίδης επεσήμανε ότι «το μεγαλύτερο πρόβλημα ποιότητας αέρα που έχουμε στην Κύπρο είναι τα επεισόδια σκόνης».

«Αυτά τα επεισόδια σκόνης είναι ένα μετεωρολογικό φαινόμενο. Ξεκινά δηλαδή ένα σύννεφο σκόνης από κάποια ερημική περιοχή, ταξιδεύει σε ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και καταλήγει σε κάποια χώρα. Όταν καταλήξει στην Κύπρο οι μετεωρολογικές συνθήκες ευνοούν αυτό το σύννεφο σκόνης να κατέβει σε επίπεδο εδάφους», τόνισε.

Επίσης, πρόσθεσε, στην περιοχή που βρίσκεται η Κύπρος υπάρχουν τρεις μεγάλες ερημικές περιοχές. Είναι η ερημική περιοχή της Βορείου Αφρικής την Σαχάρα, της μέσης ανατολής την Σαχέλ και η έρημος της Συρίας. «Άρα δηλαδή ανατολικά, νότια και νοτιοδυτικά καλυπτόμαστε από κάποιες ερημικές περιοχές για αυτό έχουμε και συχνά επεισόδια σκόνης», σημειώνει.

Της Μόνικας Μακρυγιάννη