Μακρύς ο δρόμος Κύπρου για καταπολέμηση ρατσισμού

Θετικές χαρακτηρίζονται οι εξελίξεις στην Κύπρο όσον αφορά την καταπολέμηση του ρατσισμού, αναφέρει η πέμπτη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας (ECRI) του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Κύπρο, ωστόσο υπάρχουν προοπτικές βελτίωσης συστήνοντας λήψη μέτρων.

Το περιεχόμενο της έκθεσης συζητήθηκε χθες στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Σύμφωνα με την έκθεση, από την έγκριση της στις 17 Μαρτίου 2016, έχει σημειωθεί πρόοδος και έχουν αναπτυχθεί καλές πρακτικές σε διάφορους τομείς.

Ανάμεσα στις θετικές εξελίξεις, ήταν το γεγονός ότι ο θεσμός του Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Ombudsman) εξουσιοδοτήθηκε το 2019 να οργανώσει τις δικές του εξετάσεις στελέχωσης για την πρόσληψη νέου προσωπικού.

Επίσης, το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) ανέπτυξε μια Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη και τη Διαχείριση της Βίας στα Σχολεία για την περίοδο 2018-2022, και πέραν αυτής το Κυπριακό Παρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολείο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου αναπτύσσει και υλοποιεί δράσεις και προγράμματα που στοχεύουν στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του εκφοβισμού (bullying) και της βίας στα σχολεία, ενώ παράλληλα προωθεί και παρακολουθεί την εφαρμογή της πολιτικής καταπολέμησης του εκφοβισμού του ΥΠΑΝ, η οποία εισήχθη το 2020.

Σημειώνεται ότι το Φεβρουάριο του 2021 τέθηκε σε ισχύ ο Κώδικας Αρχών και Κανόνων Δεοντολογίας για τα Μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων, ο οποίος μεταξύ άλλων απαγορεύει τη ρητορική μίσους, την υποκίνηση βίας και τη σεξιστική/ρατσιστική συμπεριφορά των βουλευτών κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Περαιτέρω ευπρόσδεκτα βήματα ήταν ότι τον Αύγουστο του 2019 το Υπουργείο Εσωτερικών έκανε πιο εύκολη την αλλαγή των ονομάτων και του φύλου, συμπεριλαμβανομένων των διεμφυλικών ατόμων, στα επίσημα έγγραφα, ενώ όλοι οι περιορισμοί που συνδέονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό στο πλαίσιο της αιμοδοσίας, καταργήθηκαν τον Απρίλιο του 2022.

Ακόμη, οι διαδικασίες εύρεσης εργασίας για αιτητές ασύλου, έγιναν πολύ πιο εύκολες από τον Οκτώβριο του 2021, ενώ το εύρος των τομέων στους οποίους επιτρέπεται να εργαστούν έχει ήδη επεκταθεί από το 2019.

Η ECRI σημείωσε με ικανοποίηση κατά την επίσκεψή στο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Αντωνίου της Λεμεσού ότι οι μαθητές Ρομά φαίνεται να ενθαρρύνονται να μάθουν την κουρμπετιανή γλώσσα (Kurbetcha), ενώ έχει γίνει σημαντική προσπάθεια να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις των περιορισμών που σχετίζονται με την υγειονομική κρίση του Covid-19 στους μαθητές Ρομά, κάτι που περιλαμβάνει την προμήθεια tablet και την πρόσβαση στο διαδίκτυο σε όλους τους μαθητές Ρομά που συμμετέχουν στην ηλεκτρονική εκπαίδευση.

Ζητήματα που προκαλούν ανησυχία

Παρόλα αυτά, η ECRI επισημαίνει ότι υπάρχουν ορισμένα ζητήματα που προκαλούν ανησυχία.

Συγκεκριμένα, αναφέρεται, ο θεσμός του Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Ombudsman), ο οποίος είναι ο μοναδικός φορέας ισότητας στην Κύπρο, συνεχίζει να μην έχει την αρμοδιότητα να κινήσει ή να συμμετάσχει σε δικαστικές διαδικασίες και αγωγές για λογαριασμό θυμάτων διακρίσεων ή μισαλλοδοξίας.

Επιπλέον, η ECRI ανησυχεί για τις ορθόδοξες εξομολογήσεις που φέρεται να διοργανώνονται στα σχολεία χωρίς τη συγκατάθεση των μαθητών ή των γονέων τους, αγνοώντας τις απόψεις τους για τη θρησκεία, φαινόμενο που δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ενισχύει την εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς.

Όπως αναφέρεται, η ECRI εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι δεν υπάρχουν τα αποκαλούμενα τείχη προστασίας σε όλους τους βασικούς τομείς των πολιτικών που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα των παράτυπων μεταναστών καθώς και για το ότι οποιεσδήποτε διαδικασίες ή αγωγές σε δικαστήρια εργατικών διαφορών που αφορούν τους μετανάστες αυτούς, είναι πιθανό να οδηγήσουν στην απέλασή τους.

Η ECRI θεωρεί, επίσης, ότι οι αναφερόμενες πρακτικές υποβολής ορισμένων ομοφυλόφιλων και λεσβιών στις αποκαλούμενες θεραπείες μετατροπής (conversion therapies) αποτελούν ιδιαίτερα ανησυχητικό ζήτημα.

«Η ρητορική μίσους που πλήττει διάφορες ομάδες ενδιαφέροντος για την ECRI παραμένει ευρέως διαδεδομένη στον κυπριακό δημόσιο λόγο. Δεν υπάρχει ολοκληρωμένο σύστημα για την παρακολούθηση περιστατικών ρητορικής μίσους. Επίσης, οι περιπτώσεις αυστηρής και άμεσης καταδίκης ρατσιστικών και άλλων μορφών ρητορικής μίσους και ανταπάντησης ομιλίας (counter-speech) από δημόσια πρόσωπα παραμένουν σποραδικές», αναφέρει.

Σημειώνει, ακόμη, ότι το γεγονός ότι τα παιδιά που αιτούνται διεθνή προστασία και βρίσκονται σε ηλικία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης τοποθετούνται συνήθως σε κανονικές τάξεις με βάση την ηλικία τους, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι προηγουμένως αποκτηθείσες δεξιότητές τους σε βασικά σχολικά μαθήματα και χωρίς προπαρασκευαστικά μαθήματα ελληνικής γλώσσας, αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό εμπόδιο για την ένταξή και την επιτυχία τους στο σχολείο.

Επιτακτική η λήψη μέτρων

Στην  έκθεση, η ECRI ζητά από τις αρχές να λάβουν μέτρα σε διάφορους τομείς και κάνει μια σειρά συστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των παρακάτω:

-Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε οι διοικήσεις των σχολείων να διασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή των υφιστάμενων αντιρατσιστικών πολιτικών που σχεδιάζονται από το ΥΠΑΝ.

-Οι κυπριακές αρχές θα πρέπει να προετοιμάσουν μια εθνική στρατηγική ΛΟΑΤΙ, η οποία θα συνοδεύεται από ένα εθνικό σχέδιο δράσης, με ενισχυμένη δράση κατά της ρητορικής μίσους εναντίον των ατόμων ΛΟΑΤΙ, μεταξύ των βασικών της στοιχείων.

-Οι αρχές θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν τα διάφορα μακροχρόνια κενά στην εφαρμογή της ποινικής νομοθεσίας για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και της βίας υποκινούμενης από μίσος.

-Μεταξύ άλλων οι αρχές θα πρέπει να επανεξετάσουν την ποινική νομοθεσία σχετικά με τη ρητορική μίσους και τη βία υποκινούμενη από μίσος, συμπεριλαμβανομένων ένδικων μέσων έννομης προστασίας για τα θύματα και να παρέχουν κατάλληλη εκπαίδευση στους αστυνομικούς, τους δημόσιους κατήγορους και τους δικαστές σχετικά με τη χρήση κατάλληλων ποινικών διατάξεων για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και της βίας υποκινούμενης από μίσος.

-Θα πρέπει να ληφθεί εσπευσμένα δράση για την υποστήριξη των παιδιών αιτητών ασύλου και άλλων παιδιών μεταναστών για την απόκτηση των δεξιοτήτων της ελληνικής γλώσσας που χρειάζονται για να παρακολουθήσουν τις κανονικές τάξεις της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που διδάσκονται στα ελληνικά και τα μέτρα αυτά θα πρέπει να συνοδεύονται από αξιολογήσεις ατομικών δεξιοτήτων για τον καθορισμό της πιο κατάλληλης σχολικής τάξης στην οποία πρέπει να τοποθετείται το κάθε παιδί.

-Θα πρέπει να αναπτυχθούν κατάλληλα χρηματοδοτούμενες πολιτικές ειδικά προσανατολισμένες προς την υποστήριξη των Ρομά στους τομείς της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης, της στέγασης και της εργασίας.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

-Οι κανόνες εγγραφής που θεσπίστηκαν για τις ΜΚΟ κατά την περίοδο της έκθεσης θα πρέπει να αναθεωρηθούν προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι ΜΚΟ δεν παρεμποδίζονται κατά την παροχή της αναγκαίας υποστήριξης στους αιτητές ασύλου και σε άλλους μετανάστες. 

Της Ουρανίας Στυλιανού