Η τρύπα του όζοντος «επουλώνεται»

Νέα μελέτη, με επικεφαλής το MIT, διαπιστώνει ότι η τρύπα του όζοντος στην Ανταρκτική «επουλώνεται», ως άμεσο αποτέλεσμα των παγκόσμιων προσπαθειών για τη μείωση των χημικών ουσιών που καταστρέφουν το όζον.

Στο παρελθόν, επιστήμονες έχουν παρατηρήσει σημάδια ανάκαμψης του όζοντος. 

Ωστόσο, η συγκεκριμένη μελέτη που θα δημοσιευτεί στο περιοδικό Nature, είναι η πρώτη που δείχνει με υψηλή στατιστική βεβαιότητα ότι αυτή η ανάκαμψη οφείλεται κυρίως στη μείωση των ουσιών που καταστρέφουν το όζον, έναντι άλλων επιδραστικών παραγόντων, όπως η φυσική μεταβλητότητα του καιρού ή οι αυξημένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στη στρατόσφαιρα.

Όπως σημειώνει μία από τους συγγραφείς της μελέτης, η Σούζαν Σόλομον, καθηγήτρια Περιβαλλοντικών Σπουδών και Χημείας, «το συμπέρασμα είναι, με 95% βεβαιότητα, ότι ανακάμπτει. Κάτι που είναι καταπληκτικό. 

Και δείχνει ότι μπορούμε πραγματικά να λύσουμε περιβαλλοντικά προβλήματα».

Στη στρατόσφαιρα της Γης, το όζον είναι ένα φυσικό αέριο που προστατεύει τον πλανήτη μας από την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου. Το 1985, οι επιστήμονες ανακάλυψαν μια «τρύπα» στο στρώμα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική, η οποία άνοιξε κατά τη διάρκεια της άνοιξης στο νότιο ημισφαίριο, μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου. 

Αυτή η εποχική μείωση του όζοντος επέτρεπε στις υπεριώδεις ακτίνες να φτάνουν σταδιακά μέχρι την επιφάνεια της Γης, οδηγώντας σε καρκίνο του δέρματος και άλλες δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία.

Το 1986, η Σόλομον, η οποία τότε εργαζόταν στην αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA), ηγήθηκε αποστολών στην Ανταρκτική, όπου μαζί με τους συναδέλφους της συγκέντρωσαν στοιχεία που επιβεβαίωσαν γρήγορα την αιτία της τρύπας του όζοντος: τους χλωροφθοράνθρακες (CFC), χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνταν τότε στην ψύξη, τον κλιματισμό, τη μόνωση και τα προωθητικά αεροζόλ. 

Όταν οι CFCs παρασύρονται στη στρατόσφαιρα, μπορούν να διασπάσουν το όζον υπό ορισμένες συνθήκες. Τον επόμενο χρόνο, αυτές οι αποκαλύψεις οδήγησαν στη σύνταξη του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, μιας διεθνούς συνθήκης που στόχευε στη σταδιακή κατάργηση της παραγωγής CFC και άλλων ουσιών που καταστρέφουν το όζον, με την ελπίδα να επουλωθεί η τρύπα του όζοντος.

Το 2016 η ίδια ερευνήτρια ηγήθηκε μιας μελέτης που ανέφερε βασικά σημάδια ανάκαμψης του όζοντος. Η τρύπα του όζοντος φαινόταν να συρρικνώνεται κάθε χρόνο, ειδικά τον Σεπτέμβριο, την εποχή του χρόνου που ανοίγει. 

Ωστόσο, αυτές οι παρατηρήσεις ήταν ποιοτικές. Η μελέτη έδειξε μεγάλες αβεβαιότητες σχετικά με το πόσο αυτή η ανάκαμψη οφειλόταν στις συντονισμένες προσπάθειες για τη μείωση των ουσιών που καταστρέφουν το όζον ή αν η συρρίκνωση της τρύπας του όζοντος ήταν αποτέλεσμα άλλων φαινομένων, όπως η ετήσια μεταβλητότητα του καιρού από το Ελ Νίνιο.

Στη νέα μελέτη, η ομάδα του MIT χρησιμοποίησε μια ποσοτική προσέγγιση για να προσδιορίσει την αιτία της ανάκαμψης του όζοντος στην Ανταρκτική. 

Οι ερευνητές ξεκίνησαν με προσομοιώσεις της ατμόσφαιρας της Γης και δημιούργησαν πολλαπλές προσομοιώσεις της ίδιας παγκόσμιας ατμόσφαιρας, υπό διαφορετικές συνθήκες εκκίνησης. Στη συνέχεια μελέτησαν δορυφορικές παρατηρήσεις της τρύπας του όζοντος στην Ανταρκτική από το 2005 ως σήμερα.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Αν η τάση συνεχιστεί, οι ερευνητές προβλέπουν ότι σύντομα θα υπάρξει ένα έτος, οπότε το στρώμα του όζοντος θα παραμείνει εντελώς ανέπαφο και τελικά η τρύπα του όζοντος θα παραμείνει κλειστή για πάντα.