Έρευνα για μαιευτική βία - Καταγραφή συμπεριφορών στις δομές φροντίδας

Σε εξέλιξη βρίσκεται η πρώτη παγκύπρια έρευνα για τη μαιευτική βία στην κυπριακή κοινωνία από τον Σύνδεσμο για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ), στο πλαίσιο των παγκόσμιων 16ήμερων δράσεων κατά της έμφυλης βίας.

Στόχος της έρευνας, είναι η διερεύνηση της μαιευτικής βίας όπως αυτή αποτυπώνεται από τις απόψεις και αντιλήψεις γυναικών που έχουν προβεί σε τοκετό στην Κυπριακή Δημοκρατία την τελευταία δεκαετία.

Απώτερος σκοπός είναι η ορατότητα του προβλήματος και η θέσπιση επαρκών πολιτικών για την πρόληψη και αντιμετώπιση της μαιευτικής βίας.

Η έρευνα επικεντρώνεται στην ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση αλλά και τη συνηγορία στα θύματα αυτής της μορφής έμφυλης βίας.

Τι είναι η μαιευτική βία

Η μαιευτική βία (obstetric violence) χρησιμοποιείται για να περιγράψει το παγκόσμιο φαινόμενο της βίας που δέχονται οι γυναίκες κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης, του τοκετού και κατά την λοχεία.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, λαμβάνει χώρα σε ιδιωτικές και δημόσιες εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, κυρίως από ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό.

Κύριας σημασίας αποτελεί το γεγονός ότι , αφορά την έλλειψη σεβασμού, καταχρηστική ή καταναγκαστική μεταχείριση και αποτελεί παραβίαση της αυτονομίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας των γυναικών.

Η μαιευτική βία χαρακτηρίζεται ως μια μορφή βίας που βασίζεται στο φύλο και εκτυλίσσεται σε ατομικό ή και θεσμικό-δομικό επίπεδο και αφορά τον τρόπο με τον οποίο θεσμικά όργανα ή κοινωνικές δομές προκαλούν βλάβη/ες σε άτομα, λόγω ατομικών ή και κοινωνικών χαρακτηριστικών ή συνθηκών, εμποδίζοντας τα να καλύψουν τις ανάγκες τους τη δεδομένη στιγμή λαμβάνοντας επαρκή πληροφόρηση, στήριξη , φροντίδα και προστασία.

Παραδείγματα μαιευτικής βίας

Μιλώντας στο YgeiaWatch, η Επιστημονική Διευθύντρια του ΣΠΑΒΟ, Δρ Άντρη Ανδρονίκου ανέφερε μερικά παραδείγματα μαιευτικής βίας τα οποία περιλαμβάνουν λεκτική ταπείνωση, σωματική κακοποίηση με ή χωρίς τη χρήση ιατρικών εργαλείων, παραπληροφόρηση και συναισθηματική κακοποίηση (π.χ. αγενή, απαξιωτική συμπεριφορά κατά την ιατρική περίθαλψη) και συναισθηματικό εξαναγκασμό που οδηγεί σε βεβιασμένες και μη συνειδητές αποφάσεις.

«Μαιευτική βία επίσης θεωρούνται οι εξαναγκαστικές ιατρικές ή και επεμβατικές παρεμβάσεις ή και επικίνδυνες μαιευτικές πρακτικές, η μη αναγκαία συνταγογράφηση και χορήγηση φαρμάκων, η άρνηση φροντίδας κατά τη διάρκεια ή μετά τον τοκετό, η υποτίμηση/ απόρριψη των αναγκών ή και του πόνου της γυναίκας, η απάνθρωπη ή υποτιμητική μεταχείριση/φροντίδα της λεχώνας, η κράτηση της γυναίκας ή και του βρέφους σε χώρο παρά τη θέλησή της ή και διακρίσεις μεταξύ άλλων λόγω φυλής, εθνικού ή οικονομικού υπόβαθρου, ηλικίας, ιατρικής κατάστασης και άλλα», πρόσθεσε.

Δράσεις ενάντια στη μαιευτική βία

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας από το 2010, συστηματοποίησε τις προσπάθειες για την αναγνώριση της κατάστασης της περιγεννητικής φροντίδας και έθεσε ως στόχο τη βελτίωση των συνθηκών για τις γυναίκες με επίκεντρο τη φροντίδα της μητρότητας με σεβασμό.

Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης τον Οκτώβρη του 2019, με ψήφισμα βασισμένο στην έκθεση της Επιτροπής Ισότητας και Απαγόρευσης των Διακρίσεων, επανέλαβε την υποστήριξή της στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, αναγνώρισε ρητά το φαινόμενο της μαιευτικής βίας, κάλεσε τα κράτη μέλη να αναλάβουν δράση.

Παράλληλα, όπως εξηγεί η Δρ. Ανδρονίκου, μέσα από τα αποτελέσματα της έρευνας, στόχος είναι να δοθεί ορατότητα σε αυτή τη μορφή έμφυλης βίας που δέχονται οι γυναίκες με απώτερο στόχο να προωθηθούν δράσεις σε όλα τα επίπεδα που θα διασφαλίσουν ότι οι γυναίκες φροντίζονται με σεβασμό και κατά τη διάρκεια της μητρότητας και ότι προστατεύονται τα δικαιώματα τους να έχουν τον έλεγχο και να αποφασίζουν ελεύθερα και υπεύθυνα μέσα από ενημερωμένη συγκατάθεση , χωρίς εξαναγκασμό, διακρίσεις και βία.

«Αντίστοιχα, η έρευνα στην επόμενη φάση θα εφαρμοστεί και σε γυναίκες με μεταναστευτική δημογραφία όπου θα συμπεριληφθούν επιπρόσθετες μεταβλητές που αφορούν τη συγκεκριμένη αυτή πληθυσμιακή ευάλωτη ομάδα των γυναικών καθώς και σε γλώσσα που θα είναι κατανοητή στις ίδιες», συμπληρώνει.

Μέσα από τα συγκριτικά αποτελέσματα, στόχος του Συνδέσμου είναι να αναδειχθούν οι πιθανές διαφοροποιήσεις που θα υπάρξουν και οι οποίες,  όπως είπε, αναμένονται, εφόσον οι γυναίκες με μεταναστευτική δημογραφία βρίσκονται σε ακόμη μεγαλύτερη ευαλωτότητα. 

«Ευελπιστούμε ωστόσο ότι θα συμβάλουν στην προώθηση συγκεκριμένων πολιτικών και δράσεων με επίκεντρο την προστασία και την φροντίδα της μητρότητας με σεβασμό», τονίζει.

Ερωτηθείσα η Δρ. Ανδρονίκου εάν ο Σύνδεσμος έχει δεχθεί καταγγελίες για μαιευτική βία ανέφερε ότι στο πλαίσιο της συμβουλευτικής παρέμβασης με θύματα βίας έχουν γίνει αναφορές από γυναίκες ειδικότερα για τον τρόπο αντιμετώπισης τους αλλά και από γυναίκες επαγγελματίες του ίδιου του Οργανισμού που είχαν παρόμοιες εμπειρίες.

Τέλος η Δρ. Ανδρονίκου εξηγεί ότι οι γυναίκες που έχουν βιώσει μαιευτική βία μπορεί να παρουσιάσουν δυσκολίες στη λειτουργικότητά τους καθώς και ψυχοσωματικά συμπτώματα.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

«Η συναισθηματική αβοηθησία σε συνάρτηση με τα αισθήματα θυμού, απογοήτευσης, ενοχής και φόβου είναι τα κυρίαρχα. Αυτά σε κάποιες περιπτώσεις  κλονίζουν το συναισθηματικό δεσμό με τα παιδιά καθώς και την πρακτική φροντίδα του. Άλλες γυναίκες παρουσιάζουν δυσκολίες στον ύπνο, διατροφικές διαταραχές, ευερεθιστότητα, προβλήματα στη σεξουαλική επαφή αλλά και αποφυγή επόμενης κύησης», καταλήγει.

Ακολουθείστε τον σύνδεσμο για να συμμετάσχετε στην έρευνα: https://forms.gle/awKNXJBKBsXsRu2J8

Της Μόνικας Μακρυγιάννη