Επανεξέταση υδατικής ασφάλειας από Δ/ντή Παγκόσμιας Τράπεζας

24 Μαρτίου 2025, 06:02

Τα τελευταία 50 χρόνια, η φυσική αποθήκευση νερού έχει μειωθεί κατά 27 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα λόγω υποβάθμισης της ποιότητας του εδάφους, εξάντλησης των υπόγειων υδάτων και απώλειας υγροτόπων.

Παράλληλα, το 83% των ειδών γλυκού νερού έχει εξαφανιστεί από το 1970, σηματοδοτώντας μια ευρύτερη κατάρρευση των οικοσυστημάτων που κάποτε υποστήριζαν τους υδάτινους πόρους, λέει o Saroj Kumar Jha, Παγκόσμιος Διευθυντής Υδάτινων Πόρων της Παγκόσμιας Τράπεζας, τονίζοντας την ανάγκη επανεξέτασης της υδατικής ασφάλειας διεθνώς.

Σε άρθρο του που φιλοξενείται στην ιστοσελίδα της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο Διευθυντής Υδάτινων Πόρων αναφέρει ότι σήμερα, ένας στους δέκα ανθρώπους ζει σε χώρες που αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις νερού. Μέχρι το 2040, ένα στα τέσσερα παιδιά θα βιώνει αυτές τις συνθήκες.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα καθιστούν τους υδρολογικούς κύκλους πιο ασταθείς. Μέχρι το 2050, σχεδόν ο μισός πληθυσμός του κόσμου θα μπορούσε να επηρεαστεί από ξηρασίες, διαταράσσοντας τη γεωργία και τα μέσα διαβίωσης, αναφέρει.

«Έχω δει από πρώτο χέρι πώς οι μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες αναδιαμορφώνουν τα υδάτινα συστήματα». Στο Αφγανιστάν, ποτάμια που κάποτε ήταν αξιόπιστα είναι πλέον απρόβλεπτα λόγω ασταθούς τήξης των χιονιών».

«Σε περιοχές της Αφρικής, οι αργές και παρατεταμένες ξηρασίες αναγκάζουν τους ανθρώπους να μεταναστεύσουν και επιδεινώνουν την επισιτιστική ανασφάλεια», σημειώνει, προσθέτοντας ότι μια πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας αναδεικνύει ότι τα παιδιά που γεννιούνται κατά τη διάρκεια ξηρασιών υποφέρουν από υποσιτισμό, περιορίζοντας τις οικονομικές τους ευκαιρίες για δεκαετίες.

Γιατί τα υδάτινα μας συστήματα δεν ανταποκρίνονται πλέον στις ανάγκες

Όπως σημειώνει ο Saroj Kumar Jha, τα συστήματά μας σχεδιάστηκαν για έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια. Οι καταστροφές αποκαλύπτουν τις αδυναμίες τους, και η αυξανόμενη κρίση νερού απαιτεί άμεση δράση.

Τα φράγματα, για παράδειγμα, είναι ζωτικής σημασίας για την αποθήκευση νερού και τον έλεγχο των πλημμυρών, αλλά πολλά είναι παλιά και διατρέχουν κίνδυνο. Όπως σημειώνει, πολλά από τα 40.000 μεγάλα φράγματα του κόσμου σχεδιάστηκαν πριν από δεκαετίες, βασισμένα σε ξεπερασμένα υδρολογικά δεδομένα.

«Στην Ινδία μόνο, 6.886 φράγματα – πολλά άνω των 50 ετών – κινδυνεύουν με αστοχία. Για να αντιμετωπιστεί αυτό, η χώρα ηγείται μιας προσπάθειας ενίσχυσης της ανθεκτικότητας άνω των 500 μεγάλων φραγμάτων με τη στήριξη της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Αν και αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα, χιλιάδες ακόμη φράγματα θα χρειαστούν εκσυγχρονισμό για να αντέξουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα», λέει.

Πέραn από τις υποδομές, η εξασφάλιση του νερού για το μέλλον απαιτεί ένα ευρύτερο φάσμα λύσεων, προσθέτει, όπως καλύτερη χρηματοδότηση, ισχυρότερη διακυβέρνηση, προηγμένη τεχνολογία και συνεργασίες που φέρνουν πραγματικά αποτελέσματα.

Δρόμοι προς ένα ασφαλές υδάτινο μέλλον

Οι λύσεις που προτείνει περιλαμβάνουν τη βελτιστοποίηση και προσαρμογή της αποθήκευσης νερού, με ένα υβριδικό συνδυασμός φυσικών και τεχνητών υποδομών. Για παράδειγμα, σημειώνει ότι το φράγμα Lower Racibórz στην Πολωνία σχεδιάστηκε ως πλημμυρική πεδιάδα αντί για παραδοσιακό φράγμα, προστατεύοντας δύο πόλεις από ιστορικές πλημμύρες.

Επιπλέoν, προτείνει την αξιοποίηση της ψηφιακής καινοτομίας. Η τεχνητή νοημοσύνη, η τηλεπισκόπηση και η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο φέρνουν επανάσταση στη διαχείριση των υδάτων.

Στην Ινδία, το Εθνικό Υδρολογικό Πρόγραμμα χρησιμοποιεί μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης για να παρέχει 24ωρες προβλέψεις πλημμυρών με 90% ακρίβεια, βοηθώντας τους διαχειριστές φραγμάτων να ελέγχουν τις εκροές νερού.

Στη Βραζιλία, η παρακολούθηση ξηρασιών σε πραγματικό χρόνο έχει μετατοπίσει την κυβερνητική προσέγγιση από τη διαχείριση κρίσεων στην προληπτική προετοιμασία.

Ακόμα, προτείνει την ενίσχυση της διακυβέρνησης και των συνεργασιών. Όπως σημειώνει, η διαχείριση των υδατικών κινδύνων απαιτεί συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και κοινοτήτων.

Από τα 360 διεθνώς αναγνωρισμένα ποτάμια, μόνο 41 διαθέτουν επίσημες συμφωνίες μεταξύ των χωρών που τα μοιράζονται. «Χωρίς ισχυρή διακυβέρνηση, οι συγκρούσεις για το νερό θα κλιμακωθούν», εκτιμά.

Τέλος, ζητά την κλιμάκωση των επενδύσεων και της χρηματοδότησης. Το χρηματοδοτικό κενό για την υδατική ασφάλεια είναι τεράστιο, αναφέρει, καθώς απαιτούνται 6,7 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030, με το ποσό να αυξάνεται στα 22,6 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2050.

Οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να καλύψουν αυτό το κενό μόνες τους. «Χρειαζόμαστε τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Στη Χιλή και sτο Περού, οι ιδιωτικές επενδύσεις οδηγούν στην επεξεργασία και επαναχρησιμοποίηση λυμάτων, μειώνοντας την εξάρτηση από το γλυκό νερό.

Τα μικτά χρηματοδοτικά μοντέλα, τα κλιματικά ομόλογα και τα ομόλογα ανθεκτικότητας μπορούν να βοηθήσουν στη γεφύρωση του χρηματοδοτικού χάσματος, αλλά παραμένουν ανεπαρκώς αξιοποιημένα», σημειώνει.

Νερό, εργασία και οικονομική ανάπτυξη

Οι έξυπνες λύσεις νερού δεν διασφαλίζουν μόνο την ανθεκτικότητα και την ασφάλεια, αλλά προάγουν και την οικονομική ανάπτυξη, δημιουργούν θέσεις εργασίας και διατηρούν τα μέσα διαβίωσης, αναφέρει ο Διευθυντής Υδάτινων Πόρων της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Η αξιόπιστη πρόσβαση στο νερό υποστηρίζει τη γεωργία, την ενέργεια και τη βιομηχανία, τομείς που απασχολούν εκατομμύρια ανθρώπους, ιδιαίτερα σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. «Καμία χώρα δεν μπορεί να επιτύχει διαρκή ευημερία χωρίς να διασφαλίσει το υδάτινο της μέλλον», υπογραμμίζει.

Οι ελλείψεις νερού μπορούν να εξαφανίσουν θέσεις εργασίας, όπως φάνηκε στη λειψυδρία του Κέιπ Τάουν το 2018, που κόστισε τη δουλειά 20.000 εργαζομένων στη γεωργία.

Ωστόσο, η έξυπνη διαχείριση νερού δημιουργεί ευκαιρίες, προσθέτει. Στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ένα πρόγραμμα πρόσβασης στο νερό αναμένεται να δημιουργήσει σχεδόν 30.000 νέες θέσεις εργασίας.