Ανεπαρκής η παρέμβαση αρχών για πρόληψη γυναικοκτονιών

Ανεπαρκής φαίνεται να είναι ο ρόλος των αρχών όσον αφορά τη δράση τους για την πρόληψη της γυναικοκτονίας και της έμφυλης βίας.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της συγκριτικής Έκθεσης FEM-United, που παρουσιάστηκε χθες στο πλαίσιο διάσκεψης τύπου για την έναρξη της εκστρατείας ενημέρωσης για την πρόληψη της γυναικοκτονίας από τη Διευθύντρια του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου Σουσάνα Παύλου, διαφάνηκε ότι παρά το ιστορικό βίας από στενό σύντροφο, δεν υπήρξε καμία παρέμβαση από τις αρχές πριν από τις γυναικοκτονίες.

Συγκεκριμένα, μόνο μία περίπτωση ήταν γνωστή στους εμπλεκόμενους φορείς και μόνο δύο από τις δέκα περιπτώσεις ήταν γνωστές σε άλλους, όπως μέλη της οικογένειας, γείτονες ή φιλικά πρόσωπα.

Η κ. Παύλου σημείωσε ότι προβληματίζει ιδιαίτερα το γεγονός ότι σε εκείνες τις δύο περιπτώσεις που ήταν γνωστές στις κρατικές υπηρεσίες εκδόθηκαν διατάγματα για περιοριστικά μέτρα τα οποία ωστόσο παραβιάστηκαν από το θύτη με αποτέλεσμα να προκύψει η γυναικοκτονία.

Όπως αναφέρθηκε, οι υφιστάμενες διαδικασίες συλλογής δεδομένων για τις γυναικοκτονίες είναι ανεπαρκείς και δεν λαμβάνουν υπόψη την έμφυλη διάσταση του φαινομένου.

Μόνο η Ισπανία έχει θεσπίσει στοχευμένες και εξειδικευμένες διαδικασίες συλλογής δεδομένων για τις γυναικοκτονίες, αναγνωρίζοντας τη σχέση μεταξύ γυναικοκτονίας, έμφυλης βίας και ανισότητας.

Σημειώθηκε ακόμη ότι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) πολύ συχνά ρομαντικοποιούν τις υποθέσεις γυναικοκτονιών, παρουσιάζοντας τις ως μεμονωμένα περιστατικά μέσω μιας δημοσιογραφικής γλώσσας που ενοχοποιεί το θύμα και αναπαράγει τα έμφυλα στερεότυπα.

Τονίστηκε ακόμη η αναγκαιότητα της αντιμετώπισης των επιβλαβών στάσεων, συμπεριφορών και στερεοτύπων που αποκρύπτουν τις βασικές αιτίες της βίας κατά των γυναικών καθώς και η συλλογική απαίτηση από το κράτος για αποτελεσματικές κρατικές πολιτικές και μέτρα για την πρόληψη των γυναικοκτονιών.  

Η γυναικοκτονία ως ξεχωριστό αδίκημα

Σημαντικό βήμα για την καταπολέμηση της γυναικοκτονίας είναι η θέσπιση του εγκλήματος της γυναικοκτονίας ως ξεχωριστό αδίκημα στον ειδικό νόμο του περί της πρόληψης και της καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας που συζητήθηκε στην Επιτροπή Νομικών.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, « ο σκοπός του νόμου που προτείνεται είναι η τροποποίηση του περί της πρόληψης και της καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, με τον οποίο έχει τεθεί σε εφαρμογή ειδικό νομοθετικό πλαίσιο για καλύτερη εφαρμογή των διατάξεων της σύμβασης νόμου του Συμβουλίου της Ευρώπης, γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ώστε να θεσπιστεί το αδίκημα της γυναικοκτονίας».

Αναφέρεται ότι η δολοφονία γυναικών συνιστά την πιο ακραία μορφή έμφυλης και σεξιστικής βίας, η οποία οφείλεται από την αποδεκτή στις στερεοτυπικές και πατριαρχικές κοινωνίες άσκηση ελέγχου στο σώμα και στις επιλογές της γυναίκας και του νεαρού κοριτσιού.

Αναφορικά με τη χρησιμότητα της τροποποίησης του νόμου και τη θέσπιση του εγκλήματος της γυναικοκτονίας ως ξεχωριστού αδικήματος, αναφέρεται ότι «θα εμποτίσει το δίκαιο με την έμφυλη διάσταση συμβάλλοντας στην καλλιέργεια ενσυναίσθησης και στη συνεχή προσπάθεια προς εξάλειψη όλων των εμποδίων που αποστερούν τις γυναίκες από την ισότιμη απόλαυση των δικαιωμάτων τους και θα καταστήσει το πολύ παλαιό μεν αλλά συνεχώς διογκούμενο φαινόμενο της γυναικοκτονίας ορατό».

Σημειώνεται ακόμη ότι η προτεινόμενη τροποποίηση θα ενταχθεί στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω σύμβασης που επιβάλλει στα κράτη την υποχρέωση να λάβουν ειδικά μέτρα για την πρόληψη, την ευαισθητοποίηση, την εκπαίδευση, την ενημέρωση, την καταγραφή και την τήρηση στατιστικών αναφορικά με τις διαπραχθείσες γυναικοκτονίες.

Παράλληλα, καθιστά σημαντική την ανάγκη αποδοχής από τις σύγχρονες κοινωνίες της αντίληψης ότι η χρήση του όρου «γυναικοκτονία» είναι απαραίτητη, αφού καθιστά ορατή τη βία ανδρών προς τις γυναίκες, ενσωματώνει στο δίκαιο την έμφυλη διάσταση των εγκλημάτων που διαπράττονται με θύματα τις γυναίκες και νεαρά κορίτσια εξαιτίας ακριβώς του φύλου τους, ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων μισογυνισμού, θρησκευτικών πεποιθήσεων, ενδοοικογενειακής βίας, σχέσης εξάρτησης ή εκμετάλλευσης ευάλωτης θέσης ή για λόγους τιμής.

Αποτελέσματα έκθεσης FEM-United

Μέσω του FEM-United, ένα διετές διακρατικό έργο που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Δικαιώματα Ισότητα και Ιθαγένεια» της ΕΕ στο οποίο συμμετέχουν πέντε χώρες η Κύπρος, η Γερμανία, η Μάλτα, η Πορτογαλία και η Ισπανία, αναδείχθηκαν σημαντικά στοιχεία που αφορούν την έμφυλη βία και τις γυναικοκτονίες.

Σύμφωνα με τα δεδομένα, κάθε μέρα σε όλο τον κόσμο 137 γυναίκες και κορίτσια δολοφονούνται λόγω του φύλου τους από μέλος της οικογένειας ή από ένας νυν ή πρώην σύντροφο.

Είναι πλέον γεγονός ότι η γυναικοκτονία δεν είναι μόνο η πιο ακραία εκδήλωση έμφυλης βίας κατά των γυναικών, αλλά και η πιο βίαιη εκδήλωση έμφυλης διάκρισης και ανισότητας.

Αναφέρεται ακόμη ότι η πιο συχνή μορφή γυναικοκτονίας είναι αυτή που διαπράττεται στα πλαίσια συντροφικής σχέσης. Σχεδόν όλες οι γυναικοκτονίες διαπράχθηκαν από νυν ή πρώην σύζυγο ή σύντροφο. Ακόμη, η πλειοψηφία των γυναικοκτονιών πραγματοποιήθηκε στο σπίτι του θύματος ή/και του δράστη.

Οι γυναίκες μεταναστευτικής καταγωγής διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο γυναικοκτονίας, εφόσον η πλειοψηφία των θυμάτων στην Κύπρο κατά την περίοδο 2019-2020 ήταν μετανάστριες που ήταν είτε υπήκοοι τρίτων χωρών (55%) είτε υπήκοοι ΕΕ (18%).

Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι γυναικοκτονίες διαπράττονται από άνδρες, καθώς και ότι η πλειοψηφία των δραστών ήταν Κύπριοι πολίτες (73%).

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Στην Κύπρο από το 2010 μέχρι το 2016 έχουν καταγραφεί 28 υποθέσεις γυναικοκτονίας. Οι 21 από τις 28 υποθέσεις (75%) κατηγοριοποιήθηκαν ως υποθέσεις συντροφικής/ενδοοικογενειακής βίας.

Ο συνολικός αριθμός των γυναικοκτονιών που καταγράφηκε μεταξύ της χρονικής περιόδου 2019 και 2020 είναι 13 γυναικοκτονίες εκ των οποίων 7 υποθέσεις (και 2 παιδιά) το 2019 και 4 υποθέσεις το 2020. Όλες οι υποθέσεις εκτός από μία έχουν κατηγοριοποιηθεί ως συντροφικής/ ενδοοικογενειακής βίας.

Της Ουρανίας Στυλιανού