Οστεοπόρωση: Μία σιωπηλή και επικίνδυνη νόσος

20 Οκτωβρίου 2024, 18:35

20 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης

H oστεοπόρωση είναι νόσος των οστών και χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική πυκνότητα και μία καταστροφική τάση στη μικροαρχιτεκτονική του οστικού ιστού, με συνέπεια την αύξηση της οστικής ευθραυστότητας και μια επιρρέπεια στον κίνδυνο του κατάγματος.

Σύμφωνα με τα διεθνή επιδημιολογικά στοιχεία:

-Περισσότερα από 200 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως πάσχουν από οστεοπόρωση.

-Το 1/3 των γυναικών και το 1/5 των ανδρών άνω των 50 ετών θα υποστούν στην υπόλοιπη ζωή τους ένα τουλάχιστον οστεοπορωτικό κάταγμα.

- Ένα οστεοπορωτικό κάταγμα συμβαίνει παγκοσμίως κάθε 3 δευτερόλεπτα.

-Κάθε οστεοπορωτικό κάταγμα αυξάνει την πιθανότητα για νέο κάταγμα κατά 86%.

- Το κάταγμα του ισχίου οδηγεί στον θάνατο τον πρώτο χρόνο μετά το κάταγμα κατά 20-24%.

- H μεγάλη πλειονότητα των ατόμων ( > 80% ) που ήδη υπέστησαν ένα οστεοπορωτικό κάταγμα δεν λαμβάνουν αγωγή πρόληψης νέου κατάγματος.

-Η νόσος προσβάλει και τα δύο φύλα, αλλά οι γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο λόγω της απότομης ελάττωσης παραγωγής οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση.

-Η οστεοπόρωση είναι κυρίως πάθηση των μεταμμηνοπαυσιακών γυναικών και των ηλικιωμένων γενικότερα.

Προδιαθεσικοί παράγοντες:

-Εμμηνόπαυση και κυρίως η πρώιμη εμμηνόπαυση

-Ανδρόπαυση και κυρίως η πρώιμη ανδρόπαυση

-Λεπτή σωματική κατασκευή (λεπτά αδύνατα άτομα)

-Κάπνισμα και αλκοόλ

-Οικογενής κατανομή

-Εντερικές παθήσεις (δυσαπορρόφηση CA και βιταμίνης D)

-Έλλειψη βιταμίνης D με τις τροφές

-Παρατεταμένη ακινησία

-Έλλειψη σωματικής άσκησης

-Λήψη κάποιων φαρμάκων: κορτιζόνη, θυρεοειδικές ορμόνες ΗΧΜΒ, αντιεπιληπτικά, ανοσοκατασταλτικά.

-Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

-Ενδοκρινικές παθήσεις (Νόσος Cushing, Υπογοναδισμός)

Κλινική Εικόνα της Οστεοπόρωσης:

-Ασυμπτωματική: η οστεοπόρωση δεν είναι απαραίτητο να εμφανίζει συμπτώματα, ειδικά στα πρώτα στάδια, αφού δεν είναι από μόνη της επίπονη.

-Διάχυτα οστικά άλγη

-Μείωση του σωματικού ύψους και κύφωση

-Παθολογικά κατάγματα

Λόγω της ασυμπτωματικής φύσης της η οστεοπόρωση συχνά διαγιγνώσκεται καθυστερημένα. Τα κατάγματα στην οστεοπόρωση επηρεάζουν συνήθως την σπονδυλική στήλη, το ισχίο, τα μη-σπονδυλικά σημεία π.χ. καρπός.

Η διάγνωση της οστεοπόρωσης συνήθως επιτυγχάνεται με τη Μετρηση Οστικής Πυκνότητας.

Η τεχνική που χρησιμοποιείται για την μέτρηση οστικής πυκνότητας είναι η DXA (μέθοδος διπλής ενεργειακής απορρόφησης). Πρόκειται για ταχεία, μη επεμβατική μέθοδο χαμηλής ακτινοβολίας, που υπολογίζει την οστική πυκνότητα στην περιοχή του ισχίου και της σπονδυλικής στήλης. Τα αποτελέσματα εκφράζονται ως T-score, που είναι η απόκλιση του εξεταζόμενου ατόμου από μία μέση προκαθορισμένη τιμή που αφορά τον υγιή πληθυσμό.

ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ):

ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ:

- Κατάγµατα χαµηλής βίας

- Υπογοναδισµός

-Πρώιµη εµµηνόπαυση (< 45 ετών)

-Σύνδροµα δυσαπορρόφησης

-Πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισµός

-Φαρµακευτική αγωγή σχετιζόµενη µε απώλεια οστικής µάζας ή/και κίνδυνο κατάγµατος

-Έτερα παθολογικά νοσήµατα σχετιζόµενα µε απώλεια οστικής µάζας ή/και κίνδυνο κατάγµατος (πχ Ρευµατοειδής Αρθρίτιδα, Σύνδροµο Cushing, Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1, σοβαρή ΧΑΠ, κ.ά.)

ΗΛΙΚΙΑ 50 - 64 ΕΤΩΝ:

-Κάταγµα χαµηλής βίας µετά την ηλικία των 40 ετών

-Κάταγµα ισχίου γονέα

-Σπονδυλικό κάταγµα ή/και οστεοπενική απεικόνιση οστών σε ακτινογραφίες

-Χαµηλό βάρος (< 60 κ.) ή/και απώλεια βάρους >10% από το βάρος του ασθενή στην ηλικία των 25 ετών

Κατανάλωση αλκοόλ (≥ 25-30 γρ. ηµερησίως) ή/και κάπνισµα

-Έτεροι παράγοντες και νόσοι (όπως στην ηλικιακή οµάδα < 50 ετών)

ΗΛΙΚΙΑ ≥ 65 ΕΤΩΝ:

Όλοι οι άνδρες και γυναίκες.

Η μη αντιμετώπιση της χαμηλής οστικής μάζας μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή στο φαύλο κύκλο της οστεοπόρωσης. Μετά το πρώτο κάταγμα πιθανά θα συμβούν και άλλα κατάγματα κι ο ασθενής εισέρχεται στον κύκλο της έκπτωσης της ποιότητας ζωής λόγω του πόνου και της ακινητοποίησης που αλληλοτροφοδοτούνται. Κατόπιν η συνεχιζόμενη αυτή κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση και κατάθλιψη και τελικά σε αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης και απώλεια της αυτονομίας του ασθενούς.

Η οστεοπόρωση μπορεί να διαχειριστεί και ο κίνδυνος για κάταγμα μπορεί να μειωθεί σημαντικά.

Τα άτομα που έχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης κατάγματος, η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη για τη σημαντική μείωση εμφάνισης οστεοπορωτικών καταγμάτων. Στις μέρες μας υπάρχουν πολλές διαθέσιμες νεότερες θεραπείες για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης σε σχέση με παλαιότερα. Το ιστορικό του κάθε ασθενούς και οι παράγοντες κινδύνου καθορίζουν το είδος της θεραπείας. Οι θεραπείες μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κατάγματος του ισχίου μέχρι και 40%, των καταγμάτων σπονδυλικής στήλης 30-70%, ενώ με κάποιες θεραπείες μειώνεταιο κίνδυνος εμφάνισης των μη σπονδυλικών καταγμάτων κατά 30-40%.

Ο θεράπων ιατρός μπορεί να συστήσει τη λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου και βιταμίνης D για να εξασφαλίσει ότι λαμβάνει το άτομο επαρκή ποσότητα από τα σημαντικά θρεπτικά συστατικά. Είναι επίσης σημαντικό να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές στο χώρο του σπιτιού για περισσότερη ασφάλεια και μείωση του κινδύνου πτώσεων. Η αγωγή για την θεραπεία της οστεοπόρωσης, όπως όλες οι φαρμακευτικές αγωγές, έχει τα θεμιτά αποτελέσματα όταν ακολουθούνται οι συμβουλές του θεράποντος ιατρού.

Για οποιαδήποτε απορία έχετε μην διστάσετε να συμβουλευτείτε το γιατρό σας και μην διακόψετε την θεραπευτική σας αγωγή πριν τον ρωτήσετε.

Τι πρέπει να θυμάστε:

-Αν ανήκετε στην ομάδα υψηλού κινδύνου, χρειάζεται να γίνει εκτίμηση της σκελετικής υγείας, που μπορεί να επιτευχθεί και με τη μέτρηση οστικής πυκνότητας (DXA).

-Εάν έχετε υποστεί κάταγμα ύστερα από μικρή πτώση στην ηλικία των 50 ετών και άνω, αυτό πιθανόν να αποτελεί σημάδι για οστεοπόρωση.

-Είναι απαραίτητο να επισκεφτείτε τον θεράποντα -ειδικό ιατρό σας για να τον συμβουλευτείτε.

-Ο θεράπων ιατρός θα επιλέξει την καταλληλότερη για τον ασθενή του θεραπεία, λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό του, τον κίνδυνο κατάγματος που διατρέχει, τα οφέλη και τους πιθανούς κινδύνους της συγκεκριμένης θεραπείας, τις προηγούμενες θεραπευτικές αγωγές, την προοπτική παρακολούθηση αλλά και θεραπεία του στο μέλλον.

Βιβλιογραφία:

Anish, Rajamohanan & Nair, Aswathy. (2024). Osteoporosis management-current and future perspectives – A systemic review. Journal of Orthopaedics.
Elmorsy et al. Awareness About Osteoporosis Among the General Population Based on the Osteoporosis Knowledge Assessment Tool (OKAT): A Cross-Sectional Study in the Northern Border Region of Saudi Arabia, Cureus, (2024).
Υπουργείο Υγείας Ελλάδος, Διαγνωστικά Θεραπευτικά Πρωτόκολλα Οστεοπόρωσης (2024).
Kanis JA. Assessment of osteoporosis at the primary health-care level. WHO [1] Scientific Technical Report. WHO Collaborating Centre for Metabolic Bone Diseases, University of Sheffield Medical School. 2008. Osteoporosis. p-288. Last accessed on 31-12-2023.
Kanis JA et al. Algorithm for the management of patients at low, high and very high risk of osteoporotic fractures. Osteoporos Int. 2020;31(1):01-12.
Dolores Shoback et al. Pharmacological Management of Osteoporosis in Postmenopausal Women: An Endocrine Society. Guideline Update. J Clin Endocrinol Metab, March 2020, 105(3):587–594.
Wright NC, et al. J Bone Miner Res. 2019;34:1798-807.