Μία ζωή χωρίς φόβο είναι μία ζωή ...επικίνδυνη

Το να νιώθεις φόβο είναι μια εξελικτική τακτική επιβίωσης αλλά ένας μικρός αριθμός ανθρώπων έχει μια σπάνια πάθηση που τούς οδηγεί στο να μην φοβούνται τίποτα. Πώς ζουν μια ζωή χωρίς φόβο; Φανταστείτε να πηδάτε από ένα αεροπλάνο και να μην νιώθετε τίποτα. Καμία έκρηξη αδρεναλίνης ή επιταχυνόμενο καρδιακό παλμό. Αυτή είναι η πραγματικότητα για τον Jordy Cernik, ενός Βρετανού που υποβλήθηκε σε αφαίρεση επινεφριδίων για να μειώσει το άγχος που προκαλείται από το σύνδρομο Cushing - μία σπάνια ασθένεια που εμφανίζεται όταν τα επινεφρίδια παράγουν υπερβολική κορτιζόλη- αλλά η θεραπεία λειτούργησε λίγο παραπάνω....

Ο Jordy σταμάτησε μεν να νιώθει άγχος αλλά κάτι δεν πήγαινε καλά. Σε ένα ταξίδι στη Disneyland, έκανε μια βόλτα με επικίνδυνο τρενάκι του λούνα παρκ και συνειδητοποίησε ότι δεν ένιωθε κανένα φόβο. Στη συνέχεια, έπεσε με αλεξίπτωτο από ένα αεροπλάνο, πήδηξε από τη γέφυρα Tyne στο Newcastle και κατέβηκε το Shard στο Λονδίνο - όλα αυτά χωρίς να νιώσει τον παραμικρό αυξημένο σφυγμό-.

Η εμπειρία του Cernik είναι σπάνια, αλλά όχι μοναδική. Μπορεί να ακούγεται οικείο σε όποιον ζει με τη νόσο Urbach-Wiethe (γνωστή και ως λιποειδής πρωτεϊνίωση), μια γενετική πάθηση τόσο σπάνια που μόνο περίπου 400 άτομα έχουν διαγνωστεί με αυτήν.

Ένας διάσημος ασθενής Urbach-Wieth, γνωστός ως SM, έχει αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικών μελετών στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα στις ΗΠΑ από τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Justin Feinstein ήταν μεταπτυχιακός φοιτητής όταν εντάχθηκε στην ομάδα και άρχισε να αναζητά τρόπους για να τρομάξει την SM.

«Της δείξαμε κάθε ταινία τρόμου που μπορούσαμε να βρούμε», λέει η Feinstein, τώρα κλινική νευροψυχολόγος στο Float Research Collective, το οποίο προωθεί τη Θεραπεία Περιβαλλοντικής Διέγερσης με Μειωμένη Επίπλευση (Rest) ως θεραπεία για τον πόνο, το στρες, το άγχος και σχετικές παθήσεις.

Ωστόσο, ούτε το Blair Witch Project, η Αραχνοφοβία, η Λάμψη ή η Σιωπή των Αμνών προκάλεσαν φόβο σε αυτήν. Ακόμη και μια περιήγηση στο Waverley Hills Sanatorium, ένα ανατριχιαστικό στοιχειωμένο σπίτι, δεν είχε κανένα αποτέλεσμα.

«Την εκθέσαμε σε πραγματικές απειλές για τη ζωή, όπως φίδια και αράχνες. Αλλά όχι μόνο έδειξε έντονη έλλειψη φόβου, αλλά δεν μπορούσε παρά να τις πλησιάσει», λέει η Feinstein. «Είχε αυτή την σχεδόν συντριπτική περιέργεια να θέλει να αγγίξει και να αλληλεπιδράσει με τα διαφορετικά πλάσματα».

Η νόσος Urbach-Wiethe προκαλείται από μία μόνο μετάλλαξη στο γονίδιο ECM1, που βρίσκεται στο χρωμόσωμα 1. 

Η ECM1 είναι μία από τις πολλές πρωτεΐνες που είναι κρίσιμες για τη διατήρηση της εξωκυτταρικής μήτρας (ECM), ενός υποστηρικτικού δικτύου που συγκρατεί τα κύτταρα και τους ιστούς στη θέση τους. Όταν η ECM1 υποστεί βλάβη, το ασβέστιο και το κολλαγόνο αρχίζουν να συσσωρεύονται, προκαλώντας κυτταρικό θάνατο. Ένα μέρος του σώματος που φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευάλωτο σε αυτή τη διαδικασία είναι η αμυγδαλή, μια περιοχή του εγκεφάλου σε σχήμα αμυγδάλου που από καιρό πιστεύεται ότι παίζει ρόλο στην επεξεργασία του φόβου.

Αποδεικνύεται ότι η αμυγδαλή μπορεί να παίζει μεγαλύτερο ρόλο σε ορισμένους τύπους φόβου από άλλους. Στην περίπτωση της SM, σταμάτησε να αισθάνεται φόβο όταν η νόσος Urbach-Wiethe κατέστρεψε την αμυγδαλή της.

«Αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι ότι είναι συγκεκριμένος για τον φόβο - η ικανότητά της να επεξεργάζεται άλλα είδη συναισθημάτων είναι ως επί το πλείστον άθικτη, είτε πρόκειται για ευτυχία είτε για θυμό είτε για θλίψη», λέει ο Feinstein.

Διαφορετικοί τύποι φόβου

Ωστόσο, η ιστορία είναι στην πραγματικότητα πιο περίπλοκη από αυτό. Αποδεικνύεται ότι η αμυγδαλή μπορεί να παίζει μεγαλύτερο ρόλο σε ορισμένους τύπους φόβου από ό,τι σε άλλους. Για παράδειγμα, φαίνεται να είναι κρίσιμη για την προετοιμασία του φόβου. Πειράματα με τρωκτικά δείχνουν ότι τα ζώα που βιώνουν ηλεκτροπληξία αμέσως μετά από έναν θόρυβο μαθαίνουν να παγώνουν όταν τους παρουσιάζεται μόνο ο θόρυβος.

Ωστόσο, ενώ η SM ξέρει να μην αγγίζει ένα ζεστό τηγάνι μόλις βγει από τον φούρνο, δεν μπορεί να είναι εξαρτημένη από τον φόβο - δηλαδή, δεν βιώνει γρήγορο καρδιακό παλμό και έξαρση αδρεναλίνης όταν της παρουσιάζεται ένα ερέθισμα που έχει προηγουμένως συσχετιστεί με πόνο-. Η SM δεν είναι επίσης σε θέση να αναγνωρίσει τις φοβισμένες εκφράσεις του προσώπου των άλλων, αν και μπορεί να διακρίνει εκφράσεις χαράς και λύπης.

Είναι επίσης εξαιρετικά κοινωνική και κοινωνική, αλλά ταυτόχρονα δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και να αποφύγει επικίνδυνες καταστάσεις, γεγονός που την έχει οδηγήσει στο να απειληθεί με μαχαίρι και όπλο σε περισσότερες από μία περιπτώσεις.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

«Έχει την τάση να πλησιάζει ανθρώπους που θα έπρεπε να αποφεύγει και έχει βάλει τον εαυτό της σε αρκετά προβλήματα ως συνέπεια της αδυναμίας της να αισθανθεί την αξιοπιστία των ατόμων», λέει η Feinstein.