Τι είναι η περικαρδίτιδα;

Περικαρδίτιδα ονομάζεται το οίδημα και ο ερεθισμός του περικαρδίου, δηλαδή της λεπτής μεμβράνης η οποία μοιάζει με σάκο και περιβάλλει την καρδιά, που έχουν σαν αποτέλεσμα την παραγωγή υγρού. Η περικαρδίτιδα μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια, προκαλεί πόνο στο στήθος και μερικές φορές και άλλα πιο σοβαρά συμπτώματα. Οι ήπιες περιπτώσεις ενδέχεται να βελτιωθούν από μόνες τους. Η θεραπεία για τις πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και, σπανίως, χειρουργική επέμβαση. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να βοηθήσει να μειωθεί ο κίνδυνος μακροχρόνιων επιπλοκών.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Αν έχετε οξεία περικαρδίτιδα, το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι ο οξύς πόνος πίσω από το στέρνο ή στην αριστερή πλευρά του θώρακα. Ωστόσο, ορισμένα άτομα με οξεία περικαρδίτιδα περιγράφουν τον πόνο στο στήθος πιο ήπιο, συνεχή, που χειροτερεύει με τη βαθιά εισπνοή και την κατάκλιση σε ύπτια θέση.

Άλλα σημεία και συμπτώματα που πολύ συχνά συνδέονται με περικαρδίτιδα περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία κατά την αναπνοή
• Πυρετό
• Αδυναμία, κόπωση ή αδιαθεσία
• Ξηρό βήχα.

Πού οφείλεται;

Φυσιολογικά, γύρω από την καρδιά υπάρχει το περικάρδιο (μια λεπτή μεμβράνη που περιβάλλει την καρδιά), καθώς και μικρή ποσότητα υγρού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ποσότητα υγρού που περιέχεται στο περικάρδιο μπορεί να αυξηθεί, προκαλώντας αυτό που ονομάζεται περικαρδιακή συλλογή. Τα αιτία της περικαρδίτιδας είναι συχνά δύσκολο να προσδιοριστούν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, είτε δεν μπορεί να προσδιορισθεί η αιτία (ιδιοπαθής) είτε πρόκειται για ιογενή λοίμωξη. Περικαρδίτιδα μπορεί επίσης να εμφανιστεί μετά από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, τόσο κατά την οξεία φάση του όσο και μετά από μερικές εβδομάδες λόγω ανοσολογικής αντίδρασης του οργανισμού (σύνδρομο Dressler).

Άλλες αιτίες περικαρδίτιδας είναι:

• Συστηματικά ρευματικά νοσήματα, όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και η ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Τραύμα ή κακώσεις στην καρδιά ή στο στήθος, που μπορεί να προκύψουν ως αποτέλεσμα τροχαίου ή άλλου ατυχήματος
• Νεφρική ανεπάρκεια
• AIDS
• Φυματίωση
• Καρκίνος του μαστού, των πνευμόνων κ.ά.
• Ορισμένα φάρμακα.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση γίνεται αρχικά με λήψη του ιατρικού ιστορικού και φυσική εξέταση και στη συνέχεια ακολουθούν οι παρακάτω εξετάσεις:

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), όπου μπορούν να καταγραφούν ειδικά ευρήματα για περικαρδίτιδα.
• Ακτινογραφία θώρακα. Με την ακτινογραφία θώρακα μπορεί να μελετηθεί το μέγεθος και το σχήμα της καρδιάς. Αν υπάρχει μεγάλη ποσότητα υγρού, η σκιά της καρδιάς φαίνεται διευρυμένη.
• Υπερηχογράφημα καρδιάς. Με την εξέταση αυτή φαίνονται εικόνες της καρδιάς, συμπεριλαμβανομένης και της συσσώρευσης υγρού στο περικάρδιο.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειασθεί αξονική και μαγνητική τομογραφία θώρακος.
• Γενικές εξετάσεις αίματος.
• Ιολογικός έλεγχος.

Πώς θεραπεύεται;

Η θεραπεία είναι ανάλογη με τη σοβαρότητα και την αιτιολογία της περικαρδίτιδας και ξεκινά με ανάπαυση και φάρμακα (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και σε σοβαρότερες περιπτώσεις κορτιζόνη). Αν η περικαρδίτιδα υποτροπιάσει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και κολχικίνη. Σε οξείες περιπτώσεις, που το περικαρδιακό υγρό παράγεται γρήγορα και σε μεγάλη ποσότητα, απαιτείται εισαγωγή στο νοσοκομείο για το ενδεχόμενο της παρακέντησης του περικαρδίου και της γρήγορης αφαίρεσης του υγρού από την καρδιά. Σε χρόνιες και υποτροπιάζουσες περιπτώσεις, μπορεί επίσης να γίνει εκτομή ενός μικρού τμήματος του περικαρδίου ώστε να παροχετεύεται το υγρό ή ακόμα και ολική αφαίρεση του περικαρδίου.

Τι είδους επιπλοκές μπορεί να παρουσιαστούν;

Οι επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Συμπιεστική περικαρδίτιδα. Σε περιπτώσεις που η περικαρδίτιδα υποτροπιάζει συνεχώς, το περικάρδιο χάνει μεγάλο μέρος της ελαστικότητάς του και μοιάζει με μια άκαμπτη μεμβράνη που περιορίζει την καρδιά και δεν την αφήνει να λειτουργήσει σωστά. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται συμπιεστική περικαρδίτιδα και συχνά οδηγεί σε οίδημα των κάτω άκρων και της κοιλιάς, καθώς και δύσπνοια.
• Καρδιακός επιπωματισμός. Όταν το περικαρδιακό υγρό παράγεται γρήγορα και σε μεγάλη ποσότητα, η καρδιά περιορίζεται και δεν μπορεί να γεμίσει με αίμα. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται καρδιακός επιπωματισμός και αν δεν γίνει αμέσως παρακέντηση και αφαίρεση του υγρού είναι θανατηφόρος.

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της περικαρδίτιδας συνήθως μειώνει τον κίνδυνο για εμφάνιση μακροπρόθεσμων επιπλοκών.

*Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτά τα κείμενα έχουν μόνο ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν αποτελούν θεραπευτική πρόταση, δεν υποκαθιστούν την ιατρική διάγνωση ή/και περίθαλψη, καθώς και τις οδηγίες που μόνο οι γιατροί έχουν την ευθύνη να δώσουν.